Het ware genot van dit meesterwerkje kon alleen ervaren worden in één van de 70mm projectiebioscopen of in een digitale IMAX-bioscoop met een duo-projectiesysteem, zoals te vinden in Kinepolis Brussel en Charleroi. Hier kwam de pracht en praal van Oppenheimer (2023) van Christopher Nolan, volledig tot zijn recht. Vanaf 22 november 2023 ook beschikbaar op 4k UHD, Blu-ray en DVD. Deze indrukwekkende biopic is gebaseerd op de biografie American Prometheus uit 2005 van Kai Bird en Martin J. Sherwin, en beschrijft het leven van J. Robert Oppenheimer, een theoretisch natuurkundige die cruciaal was bij de ontwikkeling van de eerste kernwapens als onderdeel van het Manhattan Project, en daarmee de Atomic Age inluidde. Met een meesterlijke regie van Christopher Nolan en een onvergetelijke vertolking van Cillian Murphy als Oppenheimer, is deze film een absolute must-see voor liefhebbers van indringende biografische verhalen en meeslepende historische drama’s. Dompel jezelf onder in het leven van een man die de loop van de geschiedenis voorgoed heeft veranderd en laat je meeslepen door de kracht van deze meeslepende filmervaring.
Korte inhoud: De wetenschapper J. Robert Oppenheimer (Cillian Murphy) leidt het zeer geheime Manhattanproject. Onder meer de Hongaarse wetenschapper Edward Teller (Benny Safdie), die de waterstofbom uitvindt, werkt eraan mee. Oppenheimer is getrouwd met Katherine (Emily Blunt), maar heeft een affaire met Jean Tatlock (Florence Pugh), een lid van de Communistische Partij. De overheid acht haar gevaarlijk voor de belangen van de Amerikaanse veiligheid. De film volgt hem hoe hij bekendheid verwierf tijdens de natuurkundige bloei van het begin van de 20e eeuw, wat leidde tot zijn band met de grootste geesten van de wetenschap, van Niels Bohr (Kenneth Branagh) tot Albert Einstein (Tom Conti). Zijn ambtstermijn in Berkeley naast Ernest Lawrence (Josh Hartnett) en zijn steun aan linkse politieke doelen, resulterend in een semi-aanhanger van communistische groeperingen ondanks dat hij nooit partijlid was. Samen met Leslie Groves (Matt Damon) werken aan het Manhattan-project om een atoombom te maken vóór de nazi’s, resulterend in Los Alamos, de testgrondconversie van New Mexico. Een missie waarbij de beste wetenschappers van de geallieerden in het geheim werkten aan een wapen dat de loop van de geschiedenis voor altijd zou veranderen.
Vandaag was tevens de laatste dag dat je een plaats kon reserveren in de IMAX zaal 28 in Kinepolis Brussel. Maar gezien het succes is de release verlengd (vermoedelijk ook een goede strategie van Kinepolis om hun zalen te vullen). In ieder geval was dit echt wel een pareltje van een film, die eigenlijk ver weg stond van films als Interstellar (2014) als films als Dunkirk (2017). In die zin is het eigenlijk een intellectueel steekspel tussen wetenschappers, militairen en bewindsvoerders geworden, doorspekt met relatie-drama’s en innerlijke conflicten. En ja, er is de ontwikkeling van die fameuze bom (zelfs twee bommen) maar de explosie ervan was niet het uiteindelijke doel geworden van Nolan.
En in het centrum staat Oppenheimer, briljant neergezet door een onnavolgbare Cillian Murphy die zwaar is afgevallen om deze rol met verve te spelen. Een Oscar voor Beste Acteur wacht op hem volgend jaar, en geloof me, dat zal niet de enige zijn die deze film zal vergaren. Nolan werd vijf jaar geleden genomineerd voor Beste Regisseur voor Dunkirk, ik denk dat hij zonder twijfel ook voor deze film op z’n minst een nominatie zal krijgen. En nu valt af te wacht wat Denis Villeneuve zal doen met zijn Dune: Part Two (2023). Want als de Hollywood staking blijft aanhouden en hij GEEN promotie kan maken voor de film met zijn cast, dan zou Dune mogelijks verzet worden naar 2024, en zou hij als volgt ook meer kans maken op erkenning door de academie. Hoe je het ook draait of keert, historische films gebaseerd op ware gebeurtenissen maken vaak een diepere indruk bij de leden van de academie dan sciencefiction of fantasy.
De belangrijkste zin in de film is een quote die Oppenheimer vertaalt uit de Bhagavad Gita, een oud hindoegeschrift van 700 verzen, dat deel uitmaakt van het epische Mahabharata: “Now I have become Death, the destroyer of Worlds”, een quote die van Krishna heeft gezegd aan Arjuna, en die eigenlijk heel betekenisvol is voor Oppenheimer en dit dilemma waarin hij zich nu bevind. Maar de vertaling die we in de film horen, is niet helemaal accuraat en zou eigenlijk meer in de lijn moeten zijn van: “I am Time, the destroyer of mankind matured, come hither, to seize at once all these who stands before us.” Deze alternatieve vertaling past eigenlijk beter bij Oppenheimers karakter en de nucleaire bom, maar natuurlijk begrijp ik ook waarom ze kozen voor de meer beknopte versie die wat directer overkomt. Niettemin is het deze diepzinnige realisatie die de man op sleeptouw neemt. Oppenheimer, van Joodse afkomst, verfoeit aanvankelijk het idee dat Adolf Hitler als eerste een atoombom zou ontwikkelen. Maar na verloop van tijd begint hij zijn creatie te zien als het ‘einde van alle oorlogen.’ Sinds de gruwelijke gebeurtenissen in Hiroshima en Nagasaki zijn er geen wereldoorlogen meer geweest, maar met figuren als Putin en zijn handlangers weet je maar nooit. Eén enkele lancering kan voldoende zijn om het lot van de wereld te bezegelen en het einde in te luiden zoals we dat kennen. Het is een gedachte die niemand onberoerd laat en Oppenheimer wordt verscheurd door deze tweestrijdige gevoelens.
Filmmaker Christopher Nolan is verzot op complexe thema’s zoals moraliteit, identiteit en de verstrekkende gevolgen van de menselijke psyche. Het is dan ook geen verrassing dat hij is begonnen aan een verhalende reis rondom het leven van de theoretisch natuurkundige J. Robert Oppenheimer. In deze cinematografische verkenning neemt Nolan ons mee voorbij de oppervlakte van dat beroemde citaat dat ik hierboven heb beschreven en ontrafelt hij de complexe persoonlijkheid van Oppenheimer. De film gaat dieper in op de ambities en obsessies die hem voortdreven, de immense uitdagingen waarmee hij te maken kreeg bij het creëren van de atoombom, en de gevolgen die hij ondervond toen hij waarschuwde voor het atoomtijdperk dat hij mede tot stand had gebracht. Opmerkelijk genoeg was het juist de regering waarvoor hij de bom had gebouwd, die hem uiteindelijk aan de tand wou voelen. Met Nolan’s buitengewone vertelkunst biedt de film een intieme en aangrijpende portrettering van het personage van Oppenheimer, waarbij de veelzijdige aspecten van deze raadselachtige historische figuur worden blootgelegd. Door meeslepende beelden en een meesterlijk verhaal wordt het publiek aangezet tot nadenken over de diepgaande implicaties van wetenschappelijke ontdekkingen, de morele dilemma’s die ze met zich meebrengen, en de angstaanjagende gevolgen van het hanteren van zo’n immense macht.
We hebben op deze filmsite al uitvoerig gesproken over de fotografie van Hoyte van Hoytema en zijn combinatie van kleur en zwart-wit fotografie. En deze kleurenwissel had ook een zekere logica. Alles wat verteld werd in het perspectief van Oppenheimer was in kleur, alles in zwart en wit was in het perspectief van Lewis Strauss (Robert Downey Jr.) – een tweestrijd tussen Mozart en Antonio Salieri zoals Nolan zelf de vergelijking maakte. Nolan ontwikkelde voor deze film ook 70mm zwart-wit Kodak pellicule. Een dure aangelegenheid maar die zijn doel niet voorbij schoot. De prijs voor de ontwikkeling van deze pellicule zal slechts een fractie zijn van de prijs van de visuele effecten in Fast X (2023). Het budget van Oppenheimer bleef beperkt tot 100 miljoen dollar, iets wat de film al heeft terug verdiend tijdens zijn bioscooprelease.
Ludwig Göransson‘s muziekscore draagt bij aan de angstaanjagende sfeer. Een belangrijk thema in Oppenheimer is de onbekende terreinen waarin de wetenschappers zich begaven. Ze veranderden theoretische concepten in een destructieve kracht die eerder als ondenkbaar werd beschouwd. Er waren zelfs zorgen over de Trinity-test die de atmosfeer van de aarde zou kunnen laten ontbranden en wereldwijde vernietiging zou veroorzaken. De muziek komt tot een crescendo bij de test-lancering. Velen in de zaal hebben hun oren dichtgeknepen tijdens deze scène (…doe dat niet!). In ieder geval is deze scène niet datgene wat Nolan intrigeerde, maar eerder in de gevolgen, voor de mensheid en voor het politieke bestaan.
Ja de film had een a-chronologie zoals we dat van Nolan gewend zijn, maar in tegenstelling tot Tenet (2020) – een film die absoluut beter had geweest in een chronologische volgorde – vond ik dat de tijdsmontage voor deze biopic zeer geslaagd was. We kennen allemaal het verhaal van Oppie en dus bracht deze manier van vertellen iets meer ritme en verrassing in het verhaal. Voor een biopic zit er heel wat vaart achter en ik hield hier echt van.
Zijn er minpuntjes? Ten eerste wordt er veel gepraat in de film, misschien zelfs te veel naar mijn smaak. Hoewel de dialogen diepgang en betekenis toevoegen aan het verhaal, had een meer gebalanceerde mix met visuele elementen (zoals actie of conflict) welkom kunnen zijn. Daarnaast vond ik de a-chronologie, hoewel interessant, niet altijd even efficiënt. Soms raakte ik een beetje verward door de sprongen in de tijd, wat mijn volledige onderdompeling in het verhaal enigszins verstoorde. Niettemin kan ik niet ontkennen dat Oppenheimer het werkelijke talent van Nolan benadrukt. Zijn regie en het acteerwerk van Cillian Murphy zijn simpelweg fenomenaal. Deze film maakt een diepe indruk en het is geen verrassing dat het al wordt beschouwd als een van de beste films van 2023. Oppenheimer kwam uit op 16 juli 2023 in de zalen en is binnenkort beschikbaar op Blu-ray en DVD, maar schaf deze aan op 4k UHD!
Review Oppenheimer (2023)
Recensie door Dave op 26 juli 2023
Die laatste scene tussen Einstein en Oppenheimer zal ik nooit vergeten. Bangelijke film.
Emily Blunt als Oppie’s vrouw dat vragen van Roger Robb beantwoordde en niet voor zijn onzin viel, was een geweldige scène.