Indiana Jones and the Dial of Destiny (2023) **½ recensie

De langverwachte Indiana Jones and the Dial of Destiny (2023) was deze week te zien op het festival van Cannes en ik ga het nogmaals herhalen, ik was al geen fan van de de-aging techniek in The Irishman (2019), ik ben nog steeds niet aan boord voor de techniek in deze film. Meer nog, ik vond de Indiana Jones flash-back-scènes met een jongere Harrison Ford (80) zelfs minder goed werken dan de jongere De Niro-scenes in de film van Scorsese, net omdat je als kijker kan vergelijken met de originele Indiana Jones film. En wat krijg je dan: een soort made-in-China versie van iets wat een cultstatus heeft. Gelukkig was de film een tikkeltje beter dan de vorige Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008), maar we zitten toch wat op datzelfde mediocre niveau.

Korte inhoud: Het is 1969, het hoogtepunt van de ruimterace tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Vele wetenschappers aan de Amerikaanse kant hebben een nazistische achtergrond. Indiana Jones heeft zijn zinnen erop gezet om dergelijke naziactiviteiten en intenties aan het licht te brengen in hun zogenaamd wetenschappelijk werk voor de maanlanding. Hierin wordt Jones bijgestaan door zijn peetdochter Helena (Phoebe Waller-Bridge) en zijn oude vriend Sallah (John Rhys-Davies).

Dit was meteen ook de eerste Indiana Jones film die niet werd geregisseerd door Steven Spielberg. Het was James Mangold die de eer voor zijn rekening mocht nemen nadat hij de laatste Wolverine in glans mocht afsluiten met het meesterwerkje Logan (2017), nog steeds één van mijn favoriete superhelden films. Mangold was goed in het in beeld brengen van actiescènes, zeker de scènes met de riksja, maar ik mis wel de vernuftige mise-en-scenes en de leuke twists die Spielberg kon bijbrengen. Het beste van de film is ook het meest teleurstellende, en dat waren de nostalgische scènes, als het ware om het publiek een reden te geven waarom ze deze zoveelste sequel aan het bekijken zijn. De film begint ook met een bijna half uur van een proloog met een cgi-verjongde versie van Dr. Jones in de clinch met nazi’s ergens in 1945. Maar zoals gezegd, de de-aging is CRAP! Het sleurt je meteen uit het verhaal en je zit je meer te ergeren over de levenloze-expressies dan wat het personage doormaakt.

We springen dan vooruit naar 1969 waarin we een miserabele Indy aantreffen die nog steeds in het verleden leeft. En ja hoor, de bejaarde man heeft nog steeds les in archeologie. En na de proloog komen we op vertrouwd terrein met Jones die een artefact wel recupereren van de nazi-wetenschapper Jürgen Voller (Mads Mikkelsen) die hij in 1945 heeft ontmoet en na de oorlog door de Amerikaanse overheid werd gerekruteerd. Het verschil is dat we hier een bejaarde versie krijgen van Jones en dit zich ook vertaald in de meer cartoony actie-scènes. Datgene wat Jones zo goed maakte in Raiders of the Lost Ark (1981) of Indiana Jones and the Temple of Doom (1984) is de brutaliteit van de scènes en de zenuwslopende rollercoasters. We worden wel bediend met een paar achtervolgingen maar het is allemaal ’too little too late’, het is nooit groots en er zit slijt op. De eerste Indiana Jones films hadden echt een avontuurlijke achtbaangevoel van emoties, hier zitten we op de draaimolen en hopen we dat Jones ooit aan de flosj kan trekken. We krijgen een zwierende riksja te zien, in een wijd rug-shot, die zich een weg baant op de stoffige weg tussen de voertuigen, gevolgd door een shot van een oude Harrison Ford die rustig aan het stuur zit voor een green screen.

© Lucasfilm / Walt Disney Studios Home Entertainment

Ik had het gevoel dat de film ook een poging heeft ondernomen om Indy’s opvolger klaar te stomen met Phoebe Waller-Bridge, die hier een echte actie-rol à la Bondgirl neerzet, maar het verhaal ondersteunt haar niet voldoende voor een waardige karakter-invulling. Haar motivaties variëren trouwens van scène tot scène en op het einde van de rit weet je niet goed wat haar bedoelingen waren. Het enige wat uit het verleden kwam en nog steeds het niveau kon opkrikken was de muziek van John Williams! Neem zijn muziek weg en je blijft over met een dure SNL sketch die weinig tot geen bestaansredenen heeft boven het money-grab-aspect. Deze 5de Indiana Jones film is de laatste Harrison Ford Indy en na deze prent zal niemand stiekem hopen op een 6de film. Scenaristen Jez Butterworth, John-Henry Butterworth en David Koepp hebben Ford doorheen dit avontuur gesleept op plaatsen waar de man op zijn leeftijd niet (meer) thuishoort en vergaten ook nog eens om hun karakter een waardige afsluiter te geven zoals Daniel Craig dat kreeg met zijn James Bond saga in No Time to Die (2021).

Het symbolische idee van de ‘dial of wijzerplaat’– een klokachtig Oud-Grieks artefact dat de tijd zelf vertegenwoordigt (timetravel anyone?) – is trouwens weinig meer dan verspild potentieel. Moses had zijn tien geboden, Christus de Heilige Graal, hier hebben we de dial van Archimedes, met na Crystal Skull een nieuwe stap in het verlaten van het religieuze. Het is alsof de scenaristen zijn vertrokken met een checklist opgemaakt door de nog steeds niet ontlagen brokken-producer Kathleen Kennedy van alle elementen uit de vorige films die opnieuw in de nieuwe film moesten opduiken (vb. een zoektocht naar objecten geworteld in de geschiedenis, een hint van het bovennatuurlijke, fascistische schurken, een stand-off, de hoed, …). En ik had er op zich nog geen problemen mee dat ze honderden verwijzingen aan elkaar rijgen, maar spijtig genoeg bleef de focus op de vitrine maar bleef de winkel leeg.

Kortom, Indiana Jones and the Dial of Destiny was toch wel wat van een teleurstelling. Ford op zich brengt wat hem gevraagd werd en overstijgt het zelf met een emotioneel einde, maar het gaat aan ons voorbij omdat de scenaristen en de regisseur niet hebben kunnen zorgen voor een impactvol momentum. De ironiserende humor, de bruisende B-film opwinding en levendigheid ontbreken hier volledig. Met al die ervaren filmmakers samen en een dik productiebudget van 300 miljoen dollar (115 miljoen meer dan Crystal Skull en tevens de duurste Indy film uit de reeks) zou je toch op z’n minst iets memorabels verwachten, maar binnen een paar maand ben ik deze film compleet vergeten. Jullie kunnen de film gaan zien in de bioscoop vanaf 28 juni 2023