Lang geleden voorspelden we reeds de donkere SFX wolken die zich samenpakten boven de filmindustrie, en nu is het onontkoombare werkelijkheid geworden. Na talloze klaagzangen van krapte, onmogelijk krappe deadlines en drastisch lage lonen voor lange uren, laten de VFX-tovenaars van Marvel eindelijk hun strijdlustige stem horen. Volgens de LA Times hebben meer dan 50 VFX-werknemers bij Marvel gestemd voor een vakbondsverkiezing bij de National Labour Relations Board, vertegenwoordigd door de International Alliance of Theatrical Stage Employees (IATSE). Deze vakbond heeft 2 weken geleden een staking kunnen ontwijken door een deal te sluiten met ondermeer Disney, maar deze deal kwam vooral Broadway ten goede, niet de mensen die werken aan visuele effecten voor films. Maar nu, met een vastberadenheid die brandt als gloeiende ijzer, eisen ze hun plek op binnen IATSE, en smeden ze hun eigen onverschrokken bondgenootschap om hun rechten met vastberadenheid te beschermen. Een nieuw hoofdstuk in dit episch steekspel van degenen die de virtuele grenzen verleggen en zo de grenzen van hun eigen lot tarten en diegene die de middelen hebben om beter te vergoeden maar dat nooit deden.
Er zijn al verschillende pogingen geweest door het VFX team binnen Marvel om zich te verenigen en velen op twitter hadden al hun stem laten horen, en de eerste concrete stappen werden gezet in augustus 2022. Niemand zal verbijsterd zijn bij de onthulling dat de recente visuele effecten in Fase 4 van een toch wel twijfelachtige aard zijn geweest, zoals treffend weergegeven in bijvoorbeeld ‘Quantumania’. Deze zorgwekkende kwaliteit heeft ontegenzeggelijk zijn oorsprong in de erbarmelijke arbeidsomstandigheden van velen, die zwoegen in zowel de Verenigde Staten als in landen waar de lonen minimaal zijn. Ondanks Marvel’s schijnbare omarming van diversiteit en inclusiviteit, is hun echte beweegreden duidelijk: het vergaren van rijkdom. Als mensen hierdoor worden uitgebuit, lijkt dat slechts een bijzaak. Immers, er zijn altijd vervangers die in de schaduw wachten om de plaats van verontwaardigde arbeiders in te nemen. Deze praktijk heeft een pakkende naam in de wereld van bedrijfsjargon: ‘outsourcing’. Het is tevens een verklaring voor het feit dat deze arbeidersklasse nooit de kans kreeg om te staken; hun werk kon eenvoudigweg met een druk op de knop, een video-oproep, een krachtige server en goede verbinding “outgesourced” worden. Een acteur ga je niet zomaar gaan vervangen, maar een “nobody” achter een computerscherm die bezig is met motion tracking of mate painting van een welbepaald job kan vervangen worden.
Begin dit jaar kwam al een rapport naar boven dat Marvel zijn visuele effecten afdeling 20% minder betaalde dan de concurrentie en huurt veel minder personeel in voor dezelfde job. En als deze praktijken al in de Verenigde Staten worden toegepast, kun je je alleen maar afvragen wat er zich afspeelt in landen met lagere lonen, zoals India, China en zelfs Zuid-Korea. Maar ook bij ons in Europa, ik denk dan aan Oost-Europese landen zoals Bulgarije, Hongarije en Tsjechië zijn ook uitbestedingscentra voor visuele effecten geworden vanwege hun kosteneffectiviteit. Er is ook geen bescherming voor het werk die ze leveren, niet alleen digitaal maar soms ook een mix tussen practical fx en cgi.
En dan is er het probleem met de tv-series. Marvel en Disney hebben de laatste jaren meer ingezet op Marvel series, maar als je van een film van 90 minuten gaat omtoveren in een productie van 15 uur, doe je in feite 10 keer zoveel werk in dezelfde, of soms zelfs kortere tijd.” Terwijl Covid voor velen een zucht van opluchting bracht, waarbij thuiswerken eindelijk werd aanvaard, heeft de pandemie ook een zware tol geëist, vooral van de VFX-teams. De druk nam toe doordat er meer inhoud nodig was voor streamingdiensten, terwijl tegelijkertijd de kosten werden teruggedrongen. De creatieve lopende band draaide op volle toeren, waarbij ze als mieren naast elkaar werden geplaatst achter hun computerschermen om stukjes beeld te manipuleren waarvan ze vaak amper de volledige context begrepen. Het resultaat: een drie-sterren menu werd geserveerd door de keuken van een fastfoodketen.
Stakingen zijn een hinderlijke realiteit, vooral wanneer je reisplannen hebt en de boel plotseling stilvalt. Maar besef dat “betere arbeidsvoorwaarden” uiteindelijk ook de consument ten goede komen. Bob Iger is er zich ook stilaan van bewust en wil plots snel een akkoord bekomen, maar heeft er ook al bij verteld dat het in de toekomst allemaal ‘minder duur’ en ‘beperkt in aantal’ zal worden voor de Marvel, Pixar, Lucasfilm en Disney producties. Het zal tevens niet lang meer duren of de mensen van de DCEU zullen ook van zich laten horen. De tijd voor verandering en gerechtigheid in de entertainmentindustrie is nabij.
Het zal niet eenvoudig zijn maar dit is de enige weg en ik vraag me af wanneer dit ook in Europa zal gebeuren want artiesten bij ons zijn ook niet beschermd en worden ook vaak uitgebuit.