Emancipation (2022) **½ recensie

Will Smith, de man die zijn eerste Oscarwist voor Beste Acteur eigenhandig marginaliseerde door een internet-meme te worden met een slap speelt de hoofdrol in het drama Emancipation (2022) van Antoine Fuqua, geschreven door Bill Collage. Een gitzwarte film over de slavernij in Louisiana. Het is geen zwart-wit film maar de kleuren zijn zo onverzadigd dat het lijkt op een zwart-wit film. Datgene wat wel degelijk zwart-wit is, is het script en de regiekeuzes. De film is gebaseerd op een foto van een slaaf wiens rug er erg toegetakeld uitzag en rond deze foto hebben scenaristen een verhaal geschreven, zich baserend op verhalen van slavernij uit deze periode.

Korte inhoud: Nadat hij bijna dood is geslagen, ontsnapt een tot slaaf gemaakte man genaamd Peter (Will Smith) uit een plantage in Louisiana, ontkomt hij ternauwernood aan koelbloedige jagers, terwijl hij op weg is naar het noorden, waar hij zich bij het leger van de Unie voegt. De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Gordon. Foto’s van zijn blote rug, zwaar gegeseld door de zweepslagen van een opzichter, werden in 1863 wereldwijd gepubliceerd, waarmee de afschaffing van de doodstraf het bewijs leverde van de wreedheid van de Amerikaanse slavernij.

Zit er een nieuwe Oscar-waardige rol aan te komen voor de acteur? De rol leek op papier in ieder geval net iets dieper te graven dan de rol van daddy Williams en het is het soort film dat veel bijval krijgt van The Academy. Toch is Emancipation net iets te eentonig om echt uit te blinken. Het heeft zeker verdiensten, maar in vergelijking met pakweg 12 Years A Slave (2013) is het eigenlijk op narratief vlak een dooie mus. Eén van de verdiensten is dat het wel alle clichés van de slavernij uit die periode heeft aangevinkt en er zelfs nog een paar uitgevonden. Alle zwarten in de film zijn goedaardig, vaak slachtoffer en ook wel helden, en zowat alle blanken in de film zijn psychopaten, smeerlappen of kerels waar je geen beetje sympahie voor kan opwekken. En qua toon gaan we van een onwaarschijnlijke actiescene waarin Will Smith onderwater tegen een alligator vecht naar een minutenlange, introverte scène met een moeder die in een Frans-dialect haar kinderen vertelt over hun vader, om dan weer te springen naar onze John Rambo die na het gevecht met de alligator nu zijn wonden aan het verzorgen is met een mes. Het voelt aan alsof er twee regisseurs deze film hebben gemaakt, ene die een actiefilm wou brengen met een superheld en een andere die een Oscar wou winnen met een introvert, langzaam drama.

De cameravoering is bij momenten ook zo voelbaar met travellings en slow-motions dat je als kijker meer het gevoel krijgt naar een fictiefilm te kijken dan naar een “waar gebeurd drama” – waar deze film toch op alludeert. En dit gevoel wordt ook ondersteun door karakters met bizarre motivaties zoals Jim Fassel (Ben Foster) die in plaats van zijn kamp te runnen met honderden slaven liever een strooptocht organiseert naar één enkele slaaf. Tot op het einde snap je niet van waar deze obsessie voor deze ene slaaf vandaan komt. Het enige wat je leert is dat hij al een racist was van jongs af aan. Kijk, dit had allemaal wel kunnen werken als thriller waarin er bijna evenveel aandacht zou gaan naar de karakterschets van de held als van de slechterik, maar deze film wil iets te nadrukkelijk spelen op emoties en Oscar-waardig te zijn, maar verliest gaandeweg elke geloofwaardigheid, alsook een groot deel van zijn kijkers.

Hoe de slechterik er trouwens in slaagt om alle sporen van Peter te vinden is hallucinant. Hij lijkt wel te beschikken over bovennatuurlijke gaven. Maar zo zit het verhaal vol van de onwaarschijnlijke plotwendingen en zaken die gewoon heel onwaarschijnlijk lijken – zoals het gevecht met een krokodil of het feit dat een soldaat vanop een afstand van minstens 50 meter een perfect nekshot kan schieten met een smoothbore flintlock musket. Een smoothbore musket is erg onnauwkeurig. Afgevuurd op een canvas van 30 op 30 cm vanaf zelfs nog maar 30 meter afstand zal in 50% van de gevallen zijn doel missen, laat staan dat de kogel ooit het centrum raakt van het doel. Qua kansberekening zit je hier niet echt hoog en hier heb je een scene van op minstens 50 meter met één enkel shot, perfect in de hals. Ben ik nu aan het muggenziften? Waarschijnlijk wel, maar in een film die inhoudelijk al niet veel te vertellen heeft, los van “slavernij is mensonterend”, ga je noodgedwongen beginnen letten op dergelijke details. Een film die authenticiteit nastreeft zou bijvoorbeeld ook letten op dergelijke details.

Maar slavernij heeft echt bestaan en ik ben er zeker van dat elk van de gruwelijke taferelen wel ergens in één of andere vorm heeft plaats gevonden. Deze film probeert althans niet de geschiedenis te herschrijven zoals met The Woman King (2022), maar accuraat is het ook niet en wil iets teveel een specifieke boodschap naar voor schuiven. Om nu nog maar een voorbeeld te geven, het leger van Abraham Lincoln bestond uit 4% zwarte burgers, in deze film lijkt het eerder 96%. En ja ik heb de film Glory (1989) gezien maar dit ging over een all black regiment uit Massachusetts die vocht in South-Carolina. Deze Emancipation speelt zich af diep in het zuiden, meer precies nabij Baton Rouge, Louisiana. Ook Glory nam een loopje met de waarheid want dat ‘all black regiment’ was eigenlijk een soort promo-stunt om aan te tonen dat ook zwarte mannen soldaten konden zijn. En zij kwamen niet van de plantages maar waren eerder geletterde mannen uit het noorden. En ook al geef ik toe dat Hollywood in het verleden nu ook niet precies model stond voor een accurate weergave van de geschiedenis, maar stilaan zouden filmmakers daar toch meer aandacht voor moeten hebben, zeker wanneer de film afsluit met deze foto en laat uitschijnen dat dit het echte verhaal van Peter is.

Het was lange tijd onzeker of Apple de film mogelijks in de koelkast zou steken maar ik ben toch blij met de release ook al denk ik niet dat het veel Oscarbeeldjes zal winnen. Op 9 december 2022 is de film te bekijken op Apple+.