Gaat de politiek beslissen welke projecten het VAF ondersteunt?

Er was heel wat te doen om de kandidatuur van de 73-jarige scenarist Jef Elbers (Merlina, Postbus X) al jaren een trouwe militant van het Vlaams Belang en nu ook voorgedragen door de partij als lid voor de Raad van Bestuur van het Vlaams Audiovisueel Fonds. Afgelopen weekend kwamen er plots donderwolken nadat Elbers in een interview in De Standaard meerdere controversiële uitspraken liet optekenen, onder meer over holebi’s en transgender personen. Eigenlijk niets wereldschokkend want de man heeft al tijdens zijn gehele leven controversiële uitspraken gehad over vreemdelingen of vertegenwoordigers van de LGBTQIA+ gemeenschap.

En het was koorddansen voor de partij, want enerzijds willen ze nog steeds de schijn van een proper imago intact houden, zeker in het licht van de recente moord van een homoseksueel door drie jongeren (het onderzoek is nog lopend), maar anderzijds kunnen ze niet doen alsof ze geen weet hadden van de standpunten van Jef. Hij is niet aan zijn proefstuk toe. Hij heeft zich zelfs een tijd geleden moeten verantwoorden voor de correctionele rechtbank voor zijn satirische lied ‘Mohammed Ambras’. Echter, veel van de standpunten van Jef zijn eigenlijk net dezelfde standpunten als deze die we de voorbije jaren hebben kunnen lezen op social media door tal van mandatarissen, leden en/of sympathisanten van VB (zie pic01, pic02).

Vlaams Belang is een conservatieve partij met conservatieve waarden en dus past in hun ogen homoseksuelen en transgenders niet in dat plaatje. En op zich moet dit geen probleem zijn – de Katholieke Kerk is ook voorstander voor een traditioneel man-vrouw huwelijk – maar de tijden veranderen en ook de manier hoe we ons gaan opstellen tegenover deze gemeenschap. Vroeger moest de vrouw aan de haard blijven terwijl de man ging stemmen. Vandaag kunnen vrouwen ook stemmen en hebben we toch een compleet andere dynamiek. Dat een vrouw voor dezelfde functie nog steeds minder betaald wordt – wat Jordan Peterson ook moge beweren – is eigenlijk een krankzinnigheid. Er is dus nog een lange weg af te gaan en deze evolutie moet er ook zijn bij onze kijk op homoseksuelen en transgenders. Zij hebben niet meer of minder rechten als een heteroseksueel. En vandaag de dag nog steeds een discours houden zoals deze van Jef is de klok gewoon een paar jaar willen terugdraaien. Meer nog, het kan aanzetten tot haat en geweld. En dit is dan weer strafbaar.

“Het is precies of heterofilie abnormaal wordt. Iedereen moet homofiel zijn, dat wordt opgehemeld. Voor mij mag iedereen zijn seksualiteit beleven zoals hij wil, daar heb ik geen probleem mee. Maar men moet dat niet voorstellen als de normale seksualiteit. De normale seksualiteit is nog altijd de heteroseksualiteit”, zei hij in het interview in De Standaard. En over transgender had hij het volgende te zeggen: “Dat promoten is een ziekte, die het brein aantast. Transseksualiteit is ­abnormaal en dat zeg ik zonder waardeoordeel: het is niet de norm, dus ab-normaal.”

Je kan nu wel gaan schermen met Vrije Meningsuiting, en wij hier op De FilmBlog hebben constant de verdediging opgenomen van filmmakers die omwille van een grap, opinie of zelfs seksuele geaardheid, klappen kregen van de #CancelCulture. Recent nog met Gina Carano die door Disney werd ontslaan omwille van haar rechts-conservatieve posts op social media. Maar er is toch een wereld van verschil tussen de berichten van Gina en deze van Jeff. Op geen enkel moment heeft de actrice de homo en transgender gemeenschap afgeschilderd als een abnormaliteit.

Moet Vrije Meningsuiting dan niet absoluut zijn? Persoonlijk vind ik van niet, want (1) diegene die meningen verkondigen strijden vaak niet met gelijke wapens en (2) haatzaaierij kan leiden tot geweld (en dit moet case-by-case beoordeeld worden). Of hebben we dan niets geleerd over de propaganda-oorlog in Rwanda met Radio Télévision Libre des Mille Collines (Ik probeer de Godwin’s Law te omzeilen)? Stricto sensu was dat ook “vrije meningsuiting”, maar het gevolg was een genocide met 600’000 afgeslachte Tutsi’s. In een debat tussen twee mensen aan één tafel zou ik geneigd zijn de stelling in te nemen dat alles gezegd en tegengesproken kan worden in naam van de Vrije Meningsuiting, al dan niet bijgestaan door een fact checker, iets wat op termijn de moderator nog zal vervangen. Maar wanneer vertegenwoordigers van een partij – met meer dan 800’000 volgers – transfobe uitspraken maakt, dan heb je wel een probleem als individu om hierop te reageren en gehoord te worden.

Ondertussen heeft Vlaams Belang voorzitter Tom Van Grieken met lange tanden de kandidatuur van Jef ingetrokken en iedereen houdt zijn hart vast voor de nieuwe kandidaat. Wie weet wordt Carrera Neefs terug opgevist… Maar de vraag die menig filmmaker zich stelt is ‘beslist een politieker nu of een film al dan niet subsidies krijgt?’ Wel, in de regel is dat NIET het geval. De raad van bestuurd tekent een beleidslijn en stippelt doelstellingen uit, maar het zijn de expert-leden van het VAF die hun advies geven. Een week geleden werd echter wel aangekondigd dat Siegfried Bracke de nieuwe voorzitter van het VAF zou worden, dus is er dan toch geen beetje invloed? De Vlaamse Regering steekt geld in het VAF en wil dan ook een beetje inspraak, net zoals dat het geval is bij de VRT. Mensen als Jef zou met de raad kunnen aansturen om films te maken die de traditionele waarden meer in de verf zetten, en bijgevolg zou een films als Black (2015) misschien minder kans maken om gesubsidieerd te worden dan een films als Belgica (2016). Persoonlijk zou ik dit een slechte zaak vinden. Het VAF heeft nu al heel wat restricties ingebouwd en niet iedereen kan zomaar subsidie aanvragen. Wat mij betreft zou de kwaliteit van het script moeten prevaleren, en niet zijn politieke standpunten of levensopvattingen. Politiek verziekt de Kunst, of deze nu van links of rechts komt. En dus moeten we maar misschien eens komaf maken met politieke benoemingen, en al zeker bij dergelijke ondernemingen. Dit naast de aanpak van die waanzinnig hoge partijfinanciering, die misschien net iets meer van een issue is dan wie nu een postje krijgt bij een raad van bestuur.