The Last Samurai (2003) *** Blu-ray review

Een andere spektakelfilm die is uitgebracht in de Warner Bros Essentials collectie, en die jullie dus voor een prinkje kunnen aanschaffen, is de Blu-ray van The Last Samurai (2003). Regisseur Edward Zwick is één van die ambiteuze filmmakers die vooral groots en episch wil uitpakken met films van het allure van Gladiator of Spartacus. Ik ben zelf wel verzot op die heldenverhalen waar eer en moed hoog in het vaandel wapperen, en de romantiek nooit ver weg is en verraad om de hoek loert. Doorheen de jaren zijn filmmakers veel cynischer de zaken gaan benaderen, maar regisseur Zwick – de regisseur van Legends of the Fall (1994) – kiest voor de aloude traditionele aanpak met voldoende pathos en bombastische muziek.

Korte inhoud: Kapitein Nathan Algren (Tom Cruise) twijfelt aan zijn eergevoel. De idealen waar hij vroeger voor vocht, lijken tegenwoordig ver en tevergeefs. Moed heeft plaatsgemaakt voor zakelijkheid, egoïsme heeft opoffering vervangen en eer is ver te zoeken. Zeker in het westen, waar zijn rol in de Indiaanse campagnes eindigde in desillusie en droefheid. In een totaal verschillende wereld ziet een andere strijder zijn leven aan zijn ogen voorbij gaan. Het is de alom gerespecteerde Samurai Katsumoto (Ken Watanabe), de laatste leider van deze eeuwenoude krijgers. Net zoals de moderne tijd het Amerikaanse Westen overviel, zo overspoelt het nu ook het traditionele Japan. De telegraaf en de spoorlijnen, die vooruitgang mogelijk maken in de samenleving, bedreigen nu al het goede waarvoor de Samurai eeuwenlang hebben gestreden. De wegen van deze twee krijgers kruisen elkaar, wanneer de jonge keizer van Japan Nathan Algren inhuurt om Japans eerste, moderne en dienstplichtige leger te trainen. Dit is onderdeel van een lucratieve handelsovereenkomst die de Amerikanen met de corrupte adviseurs van de Japanse keizer willen sluiten. Terwijl de raadsheren van de keizer een poging doen om de Samurai uit te roeien in voorbereiding op een meer Westerse aanpak, is Algren sterk onder de indruk van zijn ontmoetingen met de Samurai. Hun sterke levensfilosofie doet hem denken aan de man die hij ooit was…

Deze film gaat over traditie en het vastklampen aan oude waarden, zeker in een periode waar alles pijlsnel evolueert en waar het vuurwapen het zwaard heeft vervangen. We volgen een aantal uitgerangeerde Samurai, die in een ander tijdperk zijn blijven hangen. De wereld rondom hen is geëvolueerd, alsook de militaire uitrustingen. Toch blijven deze mannen een bedreiging voor de nieuwe Japanse leiders. Iets wat duidelijk zal worden op het slagveld. Bij momenten kan je zelfs parallellen trekken tussen de samurai en de Trojaanse krijgers. Beiden hebben van het voeren van oorlog een levenswijze gemaakt. Van bij de puberteit worden de jonge krijgers opgeleid in de traditie van de oosterse vechtkunst en is het dragen van een samurai outfit een ware eer. Maar of deze uniformen ook opgewassen zijn tegen de moderne artillerie met hun dodelijke Howitzers is een andere vraag.

De manier hoe Zwick zijn film choreografeerde voelt misschien een beetje oubollig aan, maar anderzijds werkt het wel voor het verhaal die hij wil vertellen. De regisseur voelt mee met de Samurai bevolking die volledig ondergedompeld zijn in een rijke traditie. Hoewel we hier te maken hebben met een actiefilm met epische kwaliteiten is het spektakel eigenlijk ondergeschikt aan het inter-menselijk drama tussen een Amerikaan-without-a-cause een Japanse krijger. The Last Samurai neemt rustig zijn tijd om zijn personages te laten bloeien. De film ontwikkelt zijn eigen tempo in een vrij rustig zen-sfeertje. De eerste actie-sequentie laat dus ook op zich wachten (bijna 30 min) en daarna blijft de actie voor een 50tal minuten gewoon uit. Ondertussen zien we Cruise evolueren in deze traditionele wereld en ontstaat er een wederzijds respect en bewondering. Deze karakteropbouw is tegenwoordig een rariteit geworden. Meestal krijgen we in het eerste halfuur korte samenvattingen voorgeschoteld op de achterkant van een bierviltje, en rest ons nog alleen het bier ad fundum gewijs op te drinken zonder ons veel vragen te stellen. Maar tijd nemen voor grondige karakterstudies is één zaak, langdradigheid in de hand werken is een andere zaak, en 150 min lang durende film is misschien net dat tikkeltje teveel van het goede.

© Warner Bros.

Verder moet de mooie fotografie van John Toll (Legends of the Fall, The Thin Red Line) en de sterke muziekscore van Hans Zimmer zeker onderstreept worden. Tom Cruise, door velen gehaat en door evenveel geliefd, zet hier best wel een goede vertolking neer als Algren, ook al zien we hier Ken Watanabe alle aandacht opeisen als de charismatische Katsumoto. Het was op z’n minst een eenvoudige rol, gezien hij een Japanner moest vertolken in een Hollywoodfilm, bediend met heel wat poëtisch getinte verzen die de scenaristen hadden gejat uit diverse naslagwerken. Maar Watanabe wist het pad van de samurai toch op een interessante manier uit te drukken, zonder dat er bij ons hoongelach aan te pas kwam. Je zou kunnen spreken over een zekere bedaarde waardigheid waarmee hij zijn personage vertolkt, en dat was precies wat volledig met de toon van de film samenviel.Er gaat een soort van rustige waardigheid uit van zijn vertolking, die geloofwaardig overkomt. Enkel het einde van de film valt in het zeemzoeterige en dat is misschien het enige tenenkrommende moment in de prent. Op dit moment voel je opnieuw de hand van Hollywood.

Op de Blu-ray vinden jullie naast de audio-commentaar van de regisseur ook een pak reportages met over de samurai-cultuur, naast interviews met de cast. The Last Samurai is geslaagd entertainment, dat bovenal ingenieus en smaakvol in elkaar gestoken is, zonder dat men overdonderd wordt met veldslagen en actie-scènes waar je epileptische aanvallen van krijgt. Maar beschouw de film ook niet als een waargetrouw document over de samurai, daarvoor komen andere films van bijvoorbeeld Akira Kurosawa misschien iets dichter bij de realiteit. De bedoeling van deze epische productie is om ons te entertainen, en niet om ons een geschiedenisles te geven. Dit is een mainstream Hollywoodfilm, dus jullie weten wat te verwachten.