The Sun (2005) ***½ review

In dit derde luik van de trilogie van de Russische regisseur Aleksandr Sokurov, die eerder Adolf Hitler (Molokh (1999)) en Vladimir Lenin (Telets (2001)) omschreef als gefrustreerde, slechte verliezers, maken we nu kennis met keizer Hirohito, directe nazaat van de zonnegodin Amaterasu.

Een wereldvreemd, kinderlijk wezen, die bewust is van zijn politieke verantwoordelijkheid na de Tweede Wereldoorlog (1945) en de overmacht van de Amerikanen na Pearl Harbor.

Ik heb de vorige films niet gezien van Sokurov, maar dat zal bij deze wel spoedig veranderen. The Sun (2005) (Solntse) is niets minder dan een meesterwerkje over een ambigu personage dat enerzijds heel goed wist waarmee hij bezig was en slim wist te ontkomen aan elk oorlogstribunaal, maar anderzijds ook een pion was van de Amerikanen. Het portet van de man is zo fascinerend dat je het iets langzame tempo van de film gemakkelijk door de vingers ziet. De keizer wordt vertolkt door Issey Ogata die, in tegenstelling tot Hollywood acteurs, zijn personage heel intuïtief benadert. En het werkt. Met zijn maniëristische trekjes lijkt hij wel op The Great Dictator (1940). Hij werd trouwens gezien als een soort Charles Chaplin door de Amerikanen en kreeg de bijnaam ‘Charlie’.

Maar ook de Amerikanen worden in de film heel treffend beschreven als een bende lomperiken die eigenlijk niet echt wakker liggen van culturele verschillen en er eigenlijk op uit zijn om iedereen te veramerikaniseren. Generaal Douglas MacArthur in de film probeert tijdens verschillende ontmoetingen de verlegen vorst te bruuskeren, en hem zo duidelijk maken dat zijn “goddelijke ontastbaarheid” voorbij is. En tijdens deze vernedering sterven duizenden onderdanen, maar de keizer is eigenlijk meer bezig met zijn sappige steak die hij krijgt voorgeschoteld.

Hoewel de keizer als persoon geen oorlogszuchtig karakter had – hij hield zich liever bezig met het bestuderen van insecten en schreef een vakkundig en goed ontvangen boek over kreeftjes – was en bleef hij voor velen het symbool van de wrede Japanse onderdrukking, iets wat Sokurov heel handig weet in beeld te brengen. Hij beschrijft de keizer op zijn manier en neemt dus iets meer afstand van het biografische. Generaal MacArthur sprak over de keizer als de eerste Japanse gentleman, maar in de film behandelt hij hem als een kind en bespeelt hem als een pop.

Ik hoef er dus niet bij te zeggen dat de film is ingewijd met een sterk doordrongen filmstijl die de narratie geheel zal beïnvloeden. Je wordt ondergedompeld in een ander universum, met schaarse belichting, bruintinten en een losse acteursregie. De fotografie is bijzonder eigenzinnig. Dit komt tot een climax wanneer de keizer een schrikbeeld krijgt van de verwoesting van zijn land, waarin vliegtuigen de vorm aannemen van vissen. Jawel, in deze film maakt de cineast ook gebruik van CGI om een droomachtige atmosfeer te schapen waarin alles mogelijk lijkt.

© MACT Productions

Het is een film die ons wil confronteren en ons tot nadenken zetten. Ik mis de voorkennis van de vorige twee films om echt de kerngedachte van Sokurov bloot te leggen. Het gaat in ieder geval over nederlaag en hoe mensen in belangrijke posities daarmee omgaan. Verwacht geen politiek betoog, maar eerder een psycho-analitische kijk op een keizer in de huid van een poëet, een dromer, een kind die foto’s van Amerikaanse filmsterren bewondert en zo graag op Charlie Chaplin wil lijken. En The Sun slaagt in zijn opzet. Het is niet meteen een film voor het grote publiek, maar doe jezelf een plezier en geniet van dit bijzondere portret. Hier vinden jullie de trailer van de film die je in de betere videotheek reeds kan vinden op import-DVD.