Avatar: The Way of Water (2022) ***½ recensie

Een film die in de States opent met 134 miljoen dollar zou voor heel wat Hollywood-producties een knappe start zijn, maar niet voor Avatar: The Way of Water (2022) van James Cameron want hun ambities waren 175 miljoen dollar. Disney had zelfs al te kennen gegeven dat het tevreden zou zijn met 150 miljoen dollar in de States in hun openingsweekend. Wel, het is iets minder geworden. Gelukkig is er nog de internationale markt (300 miljoen dollar), maar het vermoeden is nu al dat deze film niet zal flirten met de 3 miljard grens zoals Avatar (2009).

The Batman (2022) had ook een openingsweekend in de States van 135 miljoen dollar, en bracht in het thuisland uiteindelijk een kleine 370 miljoen dollar op. Deze Avatar mikt echter op 800 miljoen in de States en 2 miljoen internationaal. Dat waren de cijfers van de eerste Avatar met een productiebudget van 235 miljoen dollar. Deze sequel heeft een productiebudget van 460 miljoen dollar en moet al rond de 800-900 miljoen dollar ophalen voor een break-even. Vergeet niet dat Avatar 2 reeds in productie is gegaan in 2017, (!)vijf jaar geleden(!). Het zal in ieder geval een heuse klus worden om alles rendabel te houden met een vehikel dat meer dan 3 uur en 12 minuten duurt. Tenzij er iedereen wild van is, … maar de reacties zijn toch eerder verdeeld en ook wij konden onze teleurstelling nauwelijks verbergen.

Korte inhoud: 14 jaar na de gebeurtenissen uit het eerste deel is er een hoop veranderd voor Jake Sully (Sam Worthington) en Neytiri (Zoe Saldana), die ondertussen hun plekje hebben gevonden in het regenwoud van Pandora dat ze thuis kunnen noemen. De twee hebben samen drie Na’vi kinderen, Neteyam (Jamie Flatters), Lo’ak (Britain Dalton) en Tuk (Trinity Jo-Li Bliss), en een geadopteerd vierde mensenkind genaamd Spider (Jack Champion). Jake en Neytiri doen er alles aan om dit gezin bij elkaar te houden, maar wanneer ze opnieuw bedreigd worden door RDA-mijnwerkers zijn ze gedwongen hun thuis te verlaten. Zo komen ze terecht in een geheel andere omgeving bij een rif, waar de Metkayina clan woont. Deze omgeving komt echter niet zonder gevaar, zeker niet wanneer blijkt dat het gezin van Jake en Neytiri zich bevindt in een cultuur die ze niet kennen.

Naar ons gevoel brengt deze sequel geen significante meerwaarde op de eerste Avatar en moeten we ons tevreden stellen met een herkauwing van wat we al hadden gezien in de eerste film, tot zelfs gelijkaardige scènes uit Titanic (1997) en The Abyss (1989), met een plot dat doet denken aan Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi (1983) waarbij onze rebellen knusjes vertoefden bij de Ewoks alvorens de oorlog begint. James Cameron blijft wel een geniaal actie-regisseur en de actie-sequenties zijn wel hun ticket waard (30 euro ticketprijs indien je deze op IMAX gaat bekijken in Brussel – want je kan deze ginder alleen in 3D zien en dus moet je bijbetalen voor die stomme 3D-bril).

Op vlak van CGI krijg je het beste van het beste te zien met dank aan Industrial Light & Magic, en daarom is het ook een must om deze film in de bioscoop te gaan bekijken op het allergrootste scherm. Eén ding is me wel opgevallen, ik was minder emotioneel betrokken bij de ‘performance capture technologie’ dan wat ik initieel had gedacht. Ik zal niet zeggen dat het me uit het verhaal trok, maar bij momenten was ik toch meer naar de techniek aan het kijken dan mij in te leven in de gevoelens van het personage. Ik herinner me nog toen ik voor het eerst Gollum in The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (2001) zag in de bioscoop; toen was ik uiteraard onder de indruk van de techniek maar het karakter was zo intrigerend en meeslepend dat ik de ‘motion capture’ vergat. Hier had ik dat minder. En dat was niet alleen bij de cgi-karakters, ook bepaalde actie-sequenties leken iets teveel “sprookjes-achtig” tot zelfs “cartoony” in plaats van scènes met voldoende realisme waar je ofwel betrokken bij bent of het gevaar tastbaar wordt.

Cameron heeft zijn hart verloren in de oceaan en dus was het ook logisch dat we van het woud uit de eerste prent, hier meer onder water gingen. Visueel is het indrukwekkend of wat had je gedacht van een project van deze grootorde met dit productiebudget. Toch voelt het bij momenten aan als een cgi-showreel meer dan een ‘film met een verhaal’. ‘More is more’ lijkt het credo te zijn. En ook al zijn de choreografieën van walvissen een feest voor het oog, heeft het wezenlijk geen dramatische waarde in het verhaal en het vlakt zelfs de dramatische curve af. Er is een reden waarom de meeste langspeelfilms onder de 2 uur duurtijd blijven. Je moet al een heel knap verhaal hebben om de aandacht van de kijker langer vast te houden. Anderzijds, dit moet één van de eerste 3D films zijn die ik nog wel de moeite vond, voornamelijk de onderwaterscènes.

Het deed me wat denken aan de ‘director’s cut’ van The Abyss (van theatre cut 145 minuten naar director’s cut 171 minuten). Cameron had toen wel het ‘final cut’ privilege, maar nam zelf de beslissing voor een meer “commerciële cut”. En meningen liggen uiteen wat nu de beste cut is. Voor mij persoonlijk lost de ‘extended cut’ niks op van de problemen met het einde, en dat staat nog los van de visuele effecten die er in deze tijd cheesy uitzagen en die in de bioscoop-cut niet te zien waren. Hier had ik het gevoel dat de regisseur geen “commerciële cut” heeft gemaakt, en als we de geruchten mogen geloven zou Avatar 3 zelfs 9 uur duren. Als de “beauty-shots” en extra scènes een toegevoegde waarde brengen aan plot of karakterontwikkeling, heb ik daar minder problemen mee. Dit was hier toch niet echt het geval.

In deze meer dan 3 uur durende cut komen we niet veel verder in het verhaal dan Jake die op vakantie gaat met het gezin, Quaritch (Stephen Lang) hen kan opsporen, ze hun toevlucht zoeken bij de rif-mensen, zijn kinderen en Kiri (Sigourney Weaver) gijzeld worden Quaritch met Jake een zeeslag uitvechten. Dat is wat we krijgen na 10 jaar rewrites (door Cameron, Rick Jaffa en Amanda Silver). Er zijn geen ingewikkelde militaire strategieën of confronterende dialogen of genuanceerde karakters. Niemand in deze prent maakt echt indruk en op narratief vlak kan je zelfs niet spreken van een verhaal dat alle eindes aan mekaar knoopt zoals in een Christopher Nolan film of uitleg verschaft over pakweg een logische verklaring waarom dochter Tuk telepathisch kan communiceren met de dieren in Pandora.

Maar goed, er komen nog vervolgfilms (indien de box-office recettes op snelheid komen) dus zullen we zien waar Cameron ons naar toe zal brengen. En dat is misschien ook een beetje van het probleem met deze prent. Het heeft niet de kwaliteiten van een standalone verhaal en houdt ons die wortel van de vervolgfilms voor. In plaats van in te zetten op een degelijke intrige krijgen we eerder een soort campagne tegen de walvis-vangst. Ga ik de vervolgfilms gaan zien? – Ik vermoed van wel. Het is spektakel, ook al had ik gehoopt dat het verhaal en de karakter mij ook zouden kunnen meevoeren. Het is beter dan om het even welke Transformers-film, dat wel, maar ver onder LotR die met zijn 3 delen véél minder heeft gekost dan deze ene Avatar sequel. Avatar: The Way of Water draait sinds 14 december 2022 bij ons in de bioscoop en als ik een tip kan geven, ga deze bekijken op IMAX! Het loont echt de moeite.