De dood van George Floyd, een zwarte man vermoord door de politie van Minnesota, is een al even grote storm aan het worden als het #MeToo fenomeen in de nasleep van de veroordeling van Harvey Weinstein. Onder de vlag van Black Lives Matter waait er een nieuwe wind van verdraagzaamheid en inclusie, tegen buitensporig geweld van ordediensten en racisme. En daarbij worden ook symbolen onder een ander oog bekeken. Bij ons zijn dat bijvoorbeeld de standbeelden van de massamoordenaar Leopold II. Maar zoals bij iedere volkswoede heb je altijd een moment waarin de slinger beweging wel heel extreem de andere kant op gaat. En hier krijgen we al een voorsmaakje met de ‘censuur van een filmklassieker’.
Grote bedrijven leven van dergelijke volksopstanden en ze zullen er alles aan doen om zoveel mogelijk hartjes te winnen. Niet zozeer om hun bekommernis om minderheden of kwetsbare groepen, maar gewoon uit commerciële overwegingen. Ook al worden de Nike winkels geplunderd zullen ze naar buiten komen met hun ondersteuning van de BLM beweging, zonder het negatieve aspect van plunderende anarchisten of gespuis te veroordelen. Mochten ze trouwens een warm hart toedragen aan de samenleving dan zouden ze hun producten niet laten maken in Azië door onderbetaalde burgers. Dus ja, het is een duidelijke vorm van Virtue signalling waar ook HBO voor valt.
Gone With the Wind (1939), het epos uit de Amerikaanse Burgeroorlog dat als een klassieker van de Amerikaanse cinema wordt beschouwd, is dus uit HBO Max bibliotheek gehaald (al dan niet tijdelijk). Deze beslissing kwam er nadat het mediabedrijf de inhoud opnieuw ging beoordelen in het licht van landelijke protesten over politiegeweld en systemisch racisme na de dood van George Floyd. Eerder op dinsdag zagen we tevens dat Paramount Network de langlopende politie-realityshow “Cops” ook al had afgevoerd.
De bal kwam pas echt aan het rollen na een artikel in de L.A. Times van 12 Years A Slave-scenarioschrijver John Ridley. Volgens hem is de film al langer dan vandaag controversieel vanwege zijn afbeelding van zwarte mensen en zijn positieve kijk op slavernij. In de opinie riep Ridley HBO Max op om te overwegen Gone With the Wind van zijn platform te verwijderen omdat de film zijn “eigen unieke probleem” had. “De film schiet niet alleen tekort met betrekking tot representatie, het is een film die het vooroorlogse zuiden verheerlijkt en in tussentijd de verschrikkingen van de slavernij negeert, en beladen zit de meest pijnlijke stereotypen op gekleurde mensen.” schreef Ridley.
Hij voegde eraan toe: “Het is een film die de Confederatie romantiseert op een manier die het idee blijft legitimeren dat de afscheidingsbeweging iets meer, beter of nobeler was dan wat het was – een bloedige opstand om het ‘recht’ te behouden om mensen te bezitten, te verkopen en te kopen.”
HBO had na de verwijdering ook een communiqué de wereld ingestuurd in een poging zoveel mogelijk harten te winnen en op zo min mogelijk tenen te trappen: “Gone With The Wind is een product van zijn tijd en verbeeldt enkele van de etnische en raciale vooroordelen die, helaas, gemeengoed zijn geweest in de Amerikaanse samenleving. Deze racistische afbeeldingen waren toen verkeerd en vandaag verkeerd, en we waren van mening dat het onverantwoord zou zijn om deze titel hoog te houden zonder uitleg en een aanklacht tegen die portrettering. Deze afbeeldingen zijn zeker in tegenspraak met de waarden van Warner Media, dus wanneer we de film terugbrengen naar HBO Max, zal het gepaard gaan met een bespreking van de historische context en een veroordeling van deze visualisatie, maar zal worden gepresenteerd zoals hij oorspronkelijk werd gemaakt (lees: zonder censuur), omdat het even verkeerd is te doen alsof vooroordelen nooit hebben bestaan. Als we een rechtvaardiger en inclusievere toekomst willen creëren, moeten we eerst onze geschiedenis erkennen en begrijpen.”
© Warner Home Video
Uitgebracht in 1939, vertelde de 4 uur durende Gone With the Wind het liefdesverhaal van de zuidelijke aristocraten Scarlett O’Hara en Rhett Butler en zagen we Vivien Leigh, Clark Gable, Hattie McDaniel en Olivia de Havilland schitteren in de hoofdrollen. De film, gebaseerd op het best verkochte boek van Margaret Mitchell uit 1936, speelt zich af in het Amerikaanse zuiden, op een plantage buiten Atlanta in de nasleep van de burgeroorlog. Geregisseerd door Victor Fleming zou het uiteindelijk acht Oscars winnen bij de 12e Academy Awards, waaronder Beste film, Beste regisseur, Beste bewerkte scenario, Beste actrice en Beste vrouwelijke bijrol voor Hattie McDaniel. Pittig detail: de Oscar voor McDaniel was de eerste award voor een zwarte persoon, maar vanwege de raciale segregatie tijdens de ceremonie zat ze apart van haar Gone With the Wind co-sterren en moest ze aan een tafel achter in de kamer zitten.
Ik ben tegen elke vorm van censuur, gezien het ofwel een beknotting is van de vrije meningsuiting of gewoon een vervalsing van de geschiedenis. Ik ben van mening dat je beter een boek leest dan het boek willen verbranden en dat geldt evenzeer voor films. Wat HBO had moeten doen was om de film NIET te verwijderen, punt. En ja, eventueel een omkadering voorzien. Maar laten we eerlijk zijn, de racisten van vandaag die gewelddaden plegen of discrimineren zijn nu niet bepaald het profiel van mensen dat filmklassiekers uit de jaren ’30 gaat bekijken. En als je hier mee begint, waar zal dit eindigen? Gaan we alle niet-inclusieve films verwijderen omdat het aanstootgevend zou kunnen zijn voor een bepaalde groep mensen? En wat is de volgende stap?
Laat ik een ding voorop stellen, racisme en discriminatie moeten de wereld uit. Maar een film uit het archief verwijderen zal hierbij werkelijk niks helpen.
Net zo min als een kledingmerk aanvallen omdat ze op de reclamefoto een kind met ‘coolest monkey in the jungle’ trui hebben staan. Of een automerk aanvallen omdat er een man wordt weggeduwd bij de auto. Ik zie een persoon, maar sommige mensen zien een zwarte persoon en vinden dat dit bij een zwarte persoon niet mag want dat is racisme. Misschien komt er binnenkort ook een actie dat er geen zwarte personen meer slechterik rollen mogen spelen, het zou me niks verbazen (was er niet al zoiets m.b.t. oogletsel in Engeland?)
Daarnaast zijn er nog de mensen die acteurs afrekenen op bedenkelijke dan wel racistische of discriminerende tweets van 5 tot 10 jaar geleden. Ga vooral in discussie hierover. Maar zonder wederhoor ontslag eisen is belachelijk. Een collega van mij was deze week voldaan dat er iemand bij The Flash was ontslagen wegens verkeerde tweets. Ik zei tegen hem maar jij deed ook wel eens dergelijke uitspraken en grappen hier op werk. Moet jij nou ook weg? Maar dat vond hij toch heel anders.
Luister naar de wijze woorden van Morgan Freeman (stop met kleuren zien) en de kritische Denzel Washington (first). Daarmee zal racisme en discriminatie sneller verdwijnen dan bij een censuur campagne.
De reactie kan je nog wel kaderen omdat het tijdelijk is, maar het is een verkeerde keuze, want hiermee geef je een legitimiteit aan een vorm van censuur en dan nog wel van een filmklassieker uit de jaren ’30. Dit is nog een stap verder dan het verwijderen van een standbeeld.
Ik moet toegeven, ik had de film nog niet gezien maar nu wel en vond het een knap gemaakte film met sterke vertolkingen en ja als kijker weet je wel dat het om fictie gaat.