Unsane (2018) *** Blu-ray review

Steven Soderbergh moet een van de meest interessante carrières in de filmwereld hebben. De gelauwerde regisseur – die trouwens al meermaals het einde van zijn carrière heeft aangekondigd – kreeg bekendheid met films als Out of Sight, Traffic, Erin Brokovich, Ocean’s Eleven of Magic Mike. Tussen al deze ronkende bekende titels zitten ook iets minder geziene films als The Limey, Contagion of Side Effects, maar ook hoogst experimentele films zoals Bubble of deze Unsane (2018). Unsane is de eerste film die volledig met een iPhone is opgenomen, namelijk een iPhone 7 plus. Het resulteert in een interessant vormproject dat weet te boeien.

Korte inhoud: Sawyer Valentini (Calire Foy) wil een nieuwe start maken in het leven en verhuist naar de grote stad. Ze heeft een saai kantoorbaantje en maakt haar moeder wijs dat ze volop nieuwe vrienden maakt. In werkelijkheid loopt Sawyers leven stroef en zeult ze nog een rugzak mee uit haar vorige leven. Daarom maakt ze een afspraak bij een psychiater. Na deze consult wordt ze tegen haar wil opgenomen in de psychiatrische kliniek waar de psychiater werkt.

Sawyer doet er alles aan om het verplegend personeel en de dokters ervan te overtuigen dat ze niet thuishoort in de instelling, maar ze is natuurlijk niet de eerste patiënt die beweert tegen zijn of haar zin opgenomen te zijn. Aanvankelijk sluit Sawyer zich af van haar medepatiënten, maar gaandeweg moet ze zich toch een beetje openstellen. Zo komt ze van Nate Hoffman (Jay Pharaoh) te weten dat de instelling patiënten vasthoudt tot hun ziekteverzekering niet meer wil betalen. Sawyver begint ook vreemde dingen te zien, zo herkent ze in een van de verplegers David Strine (Joshua Leonard), een stalker die haar gevolgd is vanuit haar vorige woonplaats.

Waarom Steven Soderbergh per se een film wilde draaien met enkel een iPhone is voer voor speculatie, maar het wordt meteen duidelijk dat je geen groot budget of dure apparatuur nodig hebt om een goede film te maken. Unsane bewijst dat er zelfs met een budgetje van 1.5 miljoen dollar een boeiende film te maken valt als je voldoende talent voor en achter de camera staan hebt.

Claire Foy is uitstekend gecast als de verwarde Sawyer Valentini. Een vormexperimentele film als Unsane waarbij de camera van de iPhone meermaals genadeloos dicht op Foys gezicht zit, staat of valt met een goede hoofdacteur. Foy, vooral bekend als Queen Elisabeth II in “The Crown” maar nu ook in de zalen te zien in First Man, slaagt erin de wanhoop van de gevangengenomen Sawyer goed over te brengen en daarbij ook het tikje mystiek overeind te houden (de vraag blijft of Sawyer ze alle vijf wel op een rijtje heeft).

Het filmen met een iPhone is in Unsane niet louter een gimmick maar past ook wonderwel bij het claustrofobische van de film die zich grotendeels afspeelt in de beslotenheid van de psychiatrische afdeling. Je zit bijna letterlijk op de huid van Sawyer en bent van zeer dichtbij getuige van wat haar overkomt. Ironisch gezien is een cameo van Matt Damon een voorbode die als beveiligingsagent waarschuwt “beschouw je smartphone als je vijand”.

Dat is de ironie en de intelligentie die Soderbergh doorheen zijn hele carrière kenmerkt. Soderbergh maakt film met laagjes waar onder het oppervlakte nog vanalles borrelt. Het horrorgenre is het genre bij uitstek om te spelen met de vormlimieten, zie de talloze found footage films of het voorbeeld bij uitstek The Blair Witch Project. Zou het toeval zijn dat net Joshua Leonard die twintig jaar geleden op zoek ging naar de Blair Witch, de vermeende stalker van Saywer speelt? Met Soderbergh weet je maar nooit…

Hier en daar is het verhaal van Unsane een beetje slap, zo is Sawyer wel heel erg naïef wanneer ze bij de psychiater op consultatie gaat. Dat haalt de vaart uit het verhaal. Ook weet je al vrij snel of Sawyer effectief haar stalker echt ziet, of niet. Daardoor is de spanningsboog in Unsane niet altijd even strak gespannen. Soderbergh zoekt wel uitstekend de grenzen op van mentale gezondheid en maakt in de gauwte ook nog even een maatschappelijk punt. Mentale zorg in een op winst gerichte bedrijfsvoering blijken immers niet samen te gaan volgens de regisseur.

Unsane past uitstekend in het rijtje films die Soderbergh gedurende zijn dertigjarige carrière heeft gedraaid. De film is veel meer dan een experiment met een iPhone, en toont vooral dat Soderbergh niet veel nodig heeft om films te maken. Het toont ook vooral dat Soderbergh best nog niet met pensioen mag gaan, daarvoor is zijn blik nog veel te helder en innovatief.

De Blu-ray van Unsane is sinds kort beschikbaar, daarop een extra met de titel ‘Unsanity’ die laat zien hoe het filmen met een iPhone precies in zijn werk gaat.