En tussen al het aanstormend comic book geweld dit jaar hadden we ook nog een oorlogsdrama, in regie van Christopher Nolan, één van de meest boeiende regisseurs uit Hollywood van de 21e eeuw. De film heet Dunkirk (2017) en gaat dus over de evacuatie van de geallieerde troepen uit Frankrijk in de zomer van 1940, nadat Nazi-troepen met een Blitzkrieg zowat 400’000 Engelse, Belgische en Franse soldaten hadden omcirkeld. Vier jaar later zou de terugstoot zijn in Normandië, maar daar gaat deze film niet over. De film wordt nu al getipt voor Beste Film bij de Oscars en de Golden Globes.
Het nieuwe oorlogsdrama gaat over Operatie Dynamo, volgens Wikipedia een actie tijdens de Tweede Wereldoorlog aangaande de evacuatie van geallieerden uit Groot-Brittannië, Canada, België en Frankrijk op het strand te Duinkerke. Operatie Dynamo vond plaats tussen 26 mei en 4 juni 1940, het beginstadium van Wereldoorlog Twee. En wij Belgen spelen hierin een cruciale rol, gezien Koning Leopold III op 27 mei besloot om te capituleren nadat de toestand behoorlijk uitzichtloos was en de Belgische Koning was niet van plan verdere Belgische levens op te offeren ten bate van de bondgenoten, en al zeker niet als een snelle capitulatie een middel was om tot een betere politieke verstandhouding te komen met de Duitse overheerser. Ondanks de uiteindelijke capitulatie op 31 mei trokken tienduizenden soldaten, vechtend of vluchtend, richting Duinkerken.
Alle oorlogs- en vrachtschepen en boten die konden varen — particuliere plezierjachten inbegrepen — werden gemobiliseerd om de manschappen vanuit de haven, vanaf de (geïmproviseerde) pieren en zelfs van het strand te evacueren. De schepen bleven heen en weer varen, ondanks heftige bombardementen en een ruige zee, wat de schippers, vaak vrijwilligers, niet afschrikte. Overigens deed ook de Franse marine mee met tientallen oorlogsbodems, vrachtschepen en vissersboten. Zelfs een aantal Nederlandse en Belgische kotters was erbij betrokken.
Nolan heeft ervoor gekozen om 3 plotlijnen uit te werken; The Mole (verwijzend naar de pier), The Sea en The Air. Hoofdstukken die uiteindelijk naar het einde toe zullen samenkomen. Het eerste verhaal draait rond Mr. Dawson (Mark Rylance), een Britse vader die met zijn twee zonen Peter (Tom Glynn-Carney) en George (Barry Keoghan), in zijn plezierboot richting Duinkerke trekt. Het is een woelige reis met heel wat zware offers. Op hun reis pikken ze ook een soldaat (Cillian Murphy) op die eigenlijk niet wil terugkeren naar deze hel. Een ander verhaallijn, misschien wel het hoofdverhaal, draait om de jonge soldaat Tommy (Fionn Whitehead) die eigenlijk een beetje het gezicht is van wat de jonge soldaten in die periode hebben doorgemaakt. We volgen hem in de straten van Duinkerke, waar hij nog maar net weet te ontkomen van een gewisse dood. Op het strand ontmoet hij Gibson (Aneurin Barnard) met wie hij samen de overtocht probeert te maken. Iets wat uiteraard geen eenvoudige taak is. Tijdens hun tocht ontmoeten ze ook Alex (Harry Styles). Een derde verhaallijn speelt zich af in de lucht, met spitfighter piloten Collins (Jack Lowden) en Farrier (Tom Hardy), die een onmogelijke beschermingsoperatie moeten uitvoeren terwijl hun kerosinetank leeg loopt.
Net zoals in The Thin Red Line (1998) heeft Nolan ervoor gekozen om zijn focus te leggen op de geallieerden en de Duitsers bijna nooit in beeld te brengen. Als ze al in beeld komen, dan zijn ze onscherp. Maar we voelen wel hun aanwezigheid, we horen het gescheur van hun bommenwerpers en de zoevende kogels. De film heeft ook bijzonder weinig dialogen en zitten we dicht op de huid van de personages. We voelen hun angsten en hun wanhoop en zijn getuige van hun overlevingsstrijd of hun heldendaad. Het is een deel van de oorlogsgeschiedenis die nog niet veel filmadaptaties heeft gekend, om de eenvoudige reden dat het om een ‘vlucht’ ging. Vreemd genoeg voelt het verhaal ook aan als een soort overwinning tegenover de wanhoop, met behoorlijk veel epische en huiveringwekkende momenten.
De muziek – of eerder de sounddesign – van Hans Zimmer speelt ook een belangrijke rol en is zo goed als constant aanwezig. Het is een soort experimentele score die echt op ons gemoed gaat werken. De fotografie werd verzorgt door de Zwitser Hoyte Van Hoytema, die ook al Interstellar (2014) had gefilmd. Een fotografie die naadloos springt van van 4/3 tot widescreen formaat, met als bedoeling om ons als kijker in deze hel mee te sleuren. We gaan van wijde shots in de lucht naar claustrofobische scènes in overstromende boten waar het licht uitvalt en soldaten gevangen zitten.
© 2017 Warner Bros. Entertainment
Warner Bros heeft regisseur Christopher Nolan een carte blanche gegeven. Hij kreeg voor deze film 20 miljoen dollar én 20% op de totale winst. Daarbovenop mocht hij nog steeds draaien op filmpellicule (een combinatie van 15/70mm IMAX film en Super Panavision 65mm film) daar waar de meeste producties shooten op goedkopere digitale camera’s. Hij had ook 6000 extra’s in gepaste outfit waarmee hij kon werken. Hij wou ook draaien met echte oorlogsschepen ipv cgi-versies. Het is dus een dure productie, en dat voor een film waarin Amerikanen er eigenlijk niet aan te pas kwamen. Dit is tevens Nolan’s eerste film die gebaseerd is op waar gebeurde feiten.
Het is niet zomaar een oorlogsfilm, het is een belangrijk portret geworden van menselijke waardigheid tijdens een militair falen. De soldaten zitten als het ware vastgekluisterd op het strand met hun thuisland in zicht, en in de onmogelijkheid het te bereiken. Opmerkelijk aan het verhaal is dat het thuisland naar hen toekomt. Op elk moment loert een gewisse dood en de overlevingsstrijd is meedogenloos en hierin verliezen we soms wat het betekent ‘mens’ te zijn. Deze film had misschien niet gemaakt kunnen worden zonder Saving Private Ryan ook al kan deze prent op hetzelfde niveau staat qua cinematografische waarde. Er zit een zekere a-synchroniteit in het verhaal – het handelsmerkt van Nolan – maar dit voelt niet aan als een gimmick.
Deze week is Dunkirk verschenen op DVD en Blu-ray met een karrenvracht aan bonusmateriaal; met een blik op Dunkerque, een analyse van de framing, hoe het strand werd herschapen, een blik hoe de lucht-aanvallen werden gefilmd, een making of van het geweld op zee, maar spijtig genoeg geen audio-commentaar van de regisseur over de gehele film.
Beoordeling: 4 / 5
Recensie door Dave op 24 december 2017
*** Dunkirk trailer ***
Ik ben benieuwd, staat op mijn to see lijst!
Ik begrijp niet goed hoe je zo een prachtig uitgewerkte experimentele film kan maken en toch zo weinig belang hecht aan de details . Bvb. Op de achtergrond van sommige sènes zie je duidelijke architectuur uit de jaren zestig. Een echte domper op je inleving! En een schipromp doorboren met kogels zonder slachtoffers te maken lijkt mij ook niet zo realistisch.
De film is echt de moeite mits enkele schoonheidsfoutjes.
Wij moeten de film een tweede keer zien om iets te vertellen over de architectuur, maar Nolan heeft gekozen om te draaien op locaties en als filmmaker met je keuzes maken want je hebt een bepaald budget waarin je moet werken. Hadden ze alles nauwkeurig in een studio gebouw (en ik heb het over de beginscènes) dan zou daar zeker een slordig 30-50 miljoen naar toe gaan, geld die je dan niet kan gebruiken voor bvb figuratie, kostuums, … En in alle eerlijkheid, ik denk niet dat dit “schoonheidsfoutje” een domper was op de filmervaring.
Daarnaast kan ik jouw verzekeren dat Nolan WEL let op details (tot op de manier hoe soldaten hun schoenveters in hun schoenen hebben)
Wat betreft de scène met de kogelgaten in het schip, ik heb te weinig expertise om hierover te oordelen. Een gewone kijker zal hier denk ik wel niet over vallen. Ik vond het tevens echt wel een knappe scène.
Daarentegen zat er wel een foutje in met een soldaat die salueerde terwijl hij geen baret droeg, iets wat ‘not done’ zou zijn. Maar schoonheidsfoutjes vormen soms ook wel voor de charme van een film.