Making-Of: Psycho (1960) van Alfred Hitchcock

Voor de nieuwe making-of post gaan we een kijkje nemen achter de schermen van Alfred Hitchcock’s Psycho (1960), een thriller die gebaseerd is op het boek van Robert Bloch. De auteur liet zich inspireren op de seriemoordenaar uit Wisconsin, Ed Gein. Een personage waar Tobe Hooper ook zijn Leatherface heeft op gebaseerd in zijn The Texas Chain Saw Massacre (1974). Kenmerkend aan deze geschifte moordenaar was dat hij teruggetrokken leefde in landelijk gebied en tevens onder de invloed was van de moeder-figuur. Hoewel, het grootste verschil met Norman Baten en Leatherface is dat Ed Gein eigenlijk maar werd veroordeeld voor slechts 2 moorden.

Hitchcock kocht de rechten van het boek voor 9’500 dollar, terwijl Paramount eigenlijk al de premisse van het boek had verworpen en vonden het boek veel te gruwelijk – wat het eigenlijk ook wel was. Hitchcock gaf zijn assistente Peggy Robertson tevens de opdracht op alle boeken op te kopen in de handel, om zo het verhaal voor de massa verborgen te houden. Maar de filmstudio was niet bereid om het reguliere productiebudget op tafel te leggen en moest Hitchcock wel zijn plannen herzien als hij zijn wou doordrukken. E n dat was hij ook van plan. Hitchcock kreeg af te rekenen met concurrenten die in het zelfde genre-speelveld actief waren en moest dus naar buiten komen met iets “out of the box”, en Psycho zou dat wel eens kunnen. Bijgevolg besloot hij de film dan maar in het goedkopere zwart/wit te draaien met de televisie-crew waarmee hij Alfred Hitchcock Presents draaide. Hitchcock was ook onder de indruk van de zwart-wit thriller Les Diaboliques (1955) van Henri-Georges Clouzot, en dat was ook wel doorslaggevend. Maar Paramount, die een contract had met Hitch voor een nieuwe film, bleef moeilijk doen en beweerde dat hun studio’s bezet waren – ook al was dat het geval niet. Hitchcock besloot dan maar de film zelf te financieren en te draaien bij Universal-International, en vroeg Paramount enkel de film te willen distribueren. Daarnaast wou hij afzien van zijn 250’000 dollar regisseurs-salaris en zou de Psycho niet meer kosten dan 1 miljoen dollar. Hij bleef er uiteindelijk onder met een productiebudget van $806,947.

Het script werd geschreven door de toen nog onervaren Joseph Stefano, nadat het script van James P. Cavanagh niet meteen kon overtuigen. De grootste wijziging met het boek was dat Norman Bates geen onstabiele man was van middelbare leeftijd met overgewicht en een drankprobleem. Bates werd sympathieker gemaakt, iets wat bevestigd werd met de casting van de nog jonge Anthony Perkins. Ook het feit dat het personage bezeten was van pornografie, spiritualisme en occulte werd uit de film geschreven en alles werd veel subtieler aangepakt. Maar het meest opmerkelijke was dat ze Bates pas na 20 minuten zouden introduceren en eerst het verhaal zouden vertellen van Marion Crane (Janet Leigh), en om haar dan iets later in het verhaal te vermoorden. Daarnaast werd ook niet vals gespeeld zoals in het boek waar de moeder nog “acties” had en lange conversaties met Bates.

Voor de mensen die het boek hebben gelezen zal het ook meteen opgevallen zijn dat het boek veel gewelddadiger is dan de film. In de fameuze douche-scène werd Crane zelfs onthoofd in plaats van gewoon dood gestoken. Maar Hitchcock introduceerde ook nieuwe elementen zoals: het toilet. Het was tevens de eerste keer dat een wc in een Hollywoodfilm werd doorgespoeld. In het boek bleef een oorring achter van Marion, maar in de film koos Hitchcock ervoor om een stukje papier van haar achter te laten in het toilet alsof het niet goed werd doorgespoeld. Ook de moord op Arbogast werd verplaatst naar de trappenhal wat voor Hitch een uitstekende plaats was voor een topshot die de identiteit van de moeder nog geheim kon houden.

Hitchcock liet het huis, gebaseerd op The House by the Railroad van Edward Hopper, en het motel bouwen op de set van The Phantom of the Opera (1925) in Universal Studios. De set kan je trouwens nog steeds gaan bezoeken in Universal City. De regisseur omringde zich niet alleen met vertrouwde mensen uit zijn tv-ploeg (Director of Photography, script, set designer, regie-assistent, …) maar ook met een paar vaste waarden, zoals componist Bernard Herrmann, film monteur George Tomasini en graphic designer Saul Bass, die ook het storyboard van de beruchte douche scène op zich nam. Het prijskaartje voor de complete ploeg bedroeg slechts 62’000 dollar. Actrice Janet Leigh werd tevens 25’000 dollar betaald wat echt peanuts was voor de actrice en hoofdacteur Anthony Perkins ging akkoord met een salaris van 40’000 dollar. Ook al werd de film uitgebracht door Paramount, vloeiden alle rechten uiteindelijk naar Universal.

Voyeurisme was een belangrijk gegeven en Hitchcock koos ervoor om alles te filmen met een 50mm en een 35mm lens (met uitzondering van de douche-scène), om zo dicht mogelijk het zicht van mensen te benaderen. Daarnaast werd er voldoende ruimte gegeven aan Perkins en Leigh om hun personage in te vullen. Zolang de camera niet al teveel moest bewegen mochten ze zelfs acties gaan improviseren. Perkins vond het een goed idee om Bates bijvoorbeeld snoepjes te laten eten. Toch had Hitchcock op deze productie ook te maken met reshoots – iets wat uitzonderlijk was voor hem. Het extreme close-up shot van het oog van Leigh op het einde van de douche-scène bleek een huzarenstukje te zijn. Zo kwam het water in de ogen van de actrice die ongewild met haar ogen moest knipperen, en de cameraman had moeite om alles handmatig scherp te krijgen in één travel-beweging. Ook de begin-scène kreeg een reshoot omdat de romantiek tussen Leigh en Gavin niet echt voelbaar was. Zelfs het shot van de moeder in het raam was een tricky shot, want Hitch wou de beweging van haar combineren met het uitgaan van het licht en een natuurlijke lensflare.

Wat veel mensen niet weten is dat Hitchcock tijdens de shoot te kampen had met een zware verkoudheid, en als gevolg werd hij bijvoorbeeld voor de trappenscène met Arbogast vervangen door zijn assistent Hilton A. Green die zich baseerde op het werk van Saul Bass. Later zou Hitchcock de trappenscène toch grotendeel reshooten, omdat hij van mening was dat Arbogast net iets teveel werd gefilmd als een sinister figuur die de trappen op klom in plaats van een onschuldige man die benieuwd is naar die “moeder”. Maar gezien alle cruciale scènes eigenlijk in beeld werden gezet door Saul Bass beweerde dat hij eigenlijk de douche-scène had geregisseerd. En ja, Bass was net zoals Hitchcock aanwezig op de set tijdens de 7 opnamedagen en de 77 camera-opstellingen voor deze fameuze 3-minuten lange douche scène.

Toch bestaat er bij mij geen twijfel wie de scnène heeft geregisseerd, ook na het zien van bovenstaande video. De regisseur maakt de eind-beslissingen, hij heeft de locaties gekozen, de crew, de acteurs, …hij bepaalt de sfeer van de film en monteert alle shots en ook al zijn de shots gebaseerd op de storyboards van de getalenteerde Saul Bass, kan hij op geen enkel ogenblik claimen dat hij die scène geregisseerd zou hebben. Zelfs zijn regie-assistent die voor hem insprong tijdens de trappenscène terwijl Hitch zelf niet aanwezig was, kan op geen enkel ogenblik claimen de regisseur te zijn. Hij is en blijft de regie-assistent die zijn regisseur assisteerde. Een storyboarder staat ook in dienst van de regisseur. Enkel wanneer een regisseur ontslagen wordt van de set en vervangen door een andere regisseur zou je kunnen spreken van een co-realisatie. De co-regisseur ging zelfs on the record en zei: “There is not a shot in that movie that I didn’t roll the camera for. And I can tell you I never rolled the camera for Mr. Bass.”

Een ander gerucht was dat Janet Leigh een body double had tijdens de douche scène, maar dat gerucht drukte Leigh zelf de kop in tijdens een interview met Roger Ebert. Hitchcock had enkel een body double gebruikt voor de scene waarin Marion’s dode lichaam in een douchegordijn werd gewikkeld en in de koffer van een wagen werd gestoken. Hoewel, in 2010 kwam het boek uit ‘The Girl in Alfred Hitchcock’s Shower’ van Robert Graysmith waarin de auteur verklaart dat er daadwerkelijk een stand-in werd gebruikt voor de douche-scène, met name Marli Renfro. Ze zou hiervoor 500 dollar hebben gekregen. En wanneer je de shots bekijkt van deze scène merk je inderdaad dat Hitchcock de censuur omzeilde met een shot van de hand van Marion Crane, met in de achtergrond een volle borst die enkel maar van playmate Renfro kan komen. En ja, er werd effectief Bosco chocolade siroop gebruikt als bloed en neen, er werd geen ijskoud water gebruikt om het geschreeuw van Leigh zo realistisch mogelijk te maken. De actrice speelde dat voor mekaar met verwarmd water. Ook al zien we in geen enkel shot het mes in het vlees gaan, horen we wel degelijk het geluid van een mes in een meloen.