Criminologen in de States hebben zich een keertje uitgesproken over de opkomende thriller
The Purge (2013), en naar verluidt zou het concept dat half gebaseerd is op de filosofie van Thomas Hobbes, wel degelijk van de pot gerukt zijn. Datgene wat de logica een beetje geweld aandoet is dat misdaden tegenover het eigendom of de staat uiteindelijk de regering zelf zouden ondermijnen. Ook het feit dat toegelaten criminaliteit voor een welbepaalde periode de misdaadcijfers zou laten dalen, een pure fantasie is zonder grondvesten. Criminelen hebben geen ‘crime day’ nodig om misdaden te plegen en zouden zich ook niet onthouden van criminele feiten op de andere dagen. Maar anderzijds geven ze toe dat er heel wat science-fiction films zijn, met mensonterende premissen, die niet zo ver van de realiteit staan zoals men wel zou kunnen vermoeden.
© Universal Pictures Home Entertainment
Er zijn al heel wat reviews te lezen over The Purge en ook al lijkt de film verre van een geslaagde thriller, zijn de meesten wel geïntrigeerd door zijn uitdagende premisse om ‘alle illegale activiteit legaal te maken voor 12 uur’, als een soort tijdelijke oplossing voor de overlast van criminaliteit. Volgens de film zou deze maatregel de werkeloosheid kunnen herleiden naar 1% en zou de criminaliteit ook fors dalen. Er zijn al heel wat soortgelijke prenten op de markt die een nabije toekomstbeeld schetsen met hoog technologische gevangenissen of cybernetische robocops. Tot welke buitensporigheden is een maatschappij in staat om de veiligheid van zijn burgers te garanderen? De mensen van The Atlantic gingen dan ook eens te rade bij criminologen om uit te zoeken in hoeverre deze science-fiction thrillers geloofwaardig zijn.
De discussie is begonnen rond Robocop (1987/2013) van Paul Verhoeven. In het Detroit van de toekomst wordt er een grote robot gebouwd om de misdaad te bestrijden, waarmee het echter niet helemaal volgens plan gaat. Wanneer de agent Alex Murphy door een straatbende wordt vermoord wordt zijn lichaam gebruikt om een zogenaamde RoboCop te bouwen. RoboCop is een succesvol wapen tegen de misdaad. Criminolgen zeggen hierover:
© 20th Century Fox Home Entertainment
“Als je kijkt naar de technologieën die de regering al in gebruik heeft, vooral hier in de Verenigde Staten, zijn we heel dicht bij Robocop,” zegt Dawn L. Rothe, directeur bij de International State Crime Research Consortium en hoofddocent aan de Old Dominion University. “Het zal niemand ontgaan zijn dat we momenteel al lucht drones inzetten met geautomatiseerde intellectuele vermogens in staat om een terrorist op te sporen en nadien de beslissen nemen om deze al dan niet te doden. Dus we zijn al aardig op weg op dat punt, en is een stap naar een RoboCop is dan ook niet zo vergezocht.” En het is niet alleen het idee van ED-209 patrouilles in de straten van Detroit wat verrassend plausibel is, maar ook haar creatie van de verraderlijke OmniCorp. “We zijn al begonnen met dergelijke trajecten”, zegt Rothe. “Niet alleen met de privatisering van onze gevangenissen, maar ook het gebruik van prive-bedrijven die zelfs worden ingezet bij conflicten in het buitenland, zelfs in kwesties over Homeland Security.”
Ook Judge Dredd (1995/2012) werd gezien als iets wat niet zo ver gegrepen was. In de toekomst zit de mensheid opeengepakt in mega-steden die hen beschermen tegen de buitenwereld. De vrede wordt bewaard door de Judges: politie, jury en uitvoerders van de wet tegelijk.
Het klinkt allemaal wel behoorlijk ongrondwettelijk, maar Rothe ziet in een nabije toekomst wel zo’n systeem opduiken, zeker in het licht van de War on Terror, waar we nu al zien dat mensen worden opgepakt op verdenking van terrorisme en zonder eerlijk proces gevangen worden gezet. Ondertussen is er heel wat kritiek over de luchtaanvallen met drones en recentelijk werd nog onthult dat 4 Amerikanen het leven lieten ten gevolge van het Disposition Matrix programma. “Het is niet meer vergezocht om rechters te hebben die worden ingezet in het veld om ‘recht te spreken’ en uit te voeren,” zegt Rothe.
© Lionsgate
Minority Report (2002) spelt zich dan weer af in 2054. In Washington is een speciale afdeling opgezet die moordenaars oppakt nog vóór ze de moord plegen. John Anderton is één van de detectives werkzaam voor de zogenaamde Pre-Crime divisie. Maar dan wordt hij zelf aangewezen als een toekomstige moordenaar. Hoewel Anderton een rotsvast vertrouwen heeft in het systeem, begint hij toch te vermoeden dat iemand hem erin heeft geluisd. En dan zit er maar één ding op: vluchten om te kunnen onderzoeken hoe hij de misdaad kan voorkomen.
Deze Steven Spielberg/Philip K. Dick film is een andere science-fiction prent met een ongrondwettelijke benadering van recht en orde, maar één waarvan de onderliggende logica heel plausibel is. “Minority Report houdt zich bezig met de gebreken en tekortkomingen van justitie en de wetenschap tegen de achtergrond van de onterechte veroordeling, massale opsluiting, DNA-technologie, en de preventieve hechtenis – letterlijk ‘warehousing’ – van criminelen onder het mom van potentieel gevaar voor de maatschappij,” zegt Michelle Brown, een assistent-professor aan de Universiteit van Tennessee en co-auteur van het boek Criminology Goes to The Movies.
© 20th Century Fox Home Entertainment
“Terwijl een Pre-Crime Unit mensen veroordeelt op basis van misdaden die ze nog niet hebben gepleegd moet je nog niet gaan zoeken bij wezens met paranormale gaven. In feite bestaan er vandaag al computers die via een systeem van algoritmes allerhande strafrechtelijke gegevens in kaart kan brengen en succesvol gebruikt om bepaalde criminele activiteiten te voorkomen.”
In John Carpenter’s Escape From New York (1981) bevinden we ons in een alternatieve toekomst in 1997. Omdat misdaadcijfers met 400% gestegen zijn, wordt er in 1988 een muur om Manhattan getrokken en verandert het eiland voor New York in een streng bewaakte gevangenis. Negen jaar later wordt het presidentsvliegtuig als protest tegen de politiestaat gekaapt en landt de capsule met de president binnen de muren van het eiland. Snake Plisskin staat net op het punt de gevangenis in te moeten. Hij kan echter zijn vrijheid terugwinnen door de president te redden uit de handen van de bendes die hem gegijzeld houden.
© Universal Pictures Home Entertainment
“Terwijl John Carpenter’s tijdlijn misschien een beetje verkeerd zat, zijn de deskundigen het er over eens dat de premisse niet geheel uit de lucht gegrepen is. “Gezien de toenemende criminaliteit in onze maatschappij en de grotere kloof tussen rijk en arm, is zo’n scenario niet zo ver gezocht, zeker wanneer de economische condities blijven verslechten en de werkeloosheid blijft stijgen, “ zegt Rothe. Volgens gegevens van het Ministrerie van Justitie heeft de VS de hoogste opgesloten bevolking in de wereld. Er zitten momenteel ongeveer 2,2 miljoen mensen achter de tralies, een aantal dat gelijk is aan een stad van de grootte van Houston. “Een situatie waarbij een groot stadsgedeelte wordt gebruikt als een soort gevangenis, waar criminelen aan hun lot worden overgelaten, is niet geheel ondenkbaar. Zeker wanneer je op kleinere schaal en in verdoken vorm al zo’n fenomenen kan aanschouwen in bepaalde gevangenissen.”
In The Running Man (1987) bevinden we ons in 2017 (nog 4 jaar te gaan!) Alle communicatie wordt beheerst door de overheid. Een politieagent wordt onterecht opgepakt wegens het neerschieten van honderden onschuldige mensen. Hij ontsnapt, maar wordt aangegeven. Als straf moet hij meedoen met ‘The Running Man’. Dat is het meest populaire en sadistische televisiespel van die tijd. Hij moet binnen 3 uur door 4 kwadranten heen zien te komen terwijl er moordzuchtige jagers achter hem aan zitten.
© RCV Home Entertainment
Het fenomeen van de reality televisie kent nog maar weinig grenzen, en wanneer je bepaalde van deze programma’s bekijkt lijkt de premisse van Stephen King niet zo ver af van onze realiteit. “Ik denk dat het heel gemakkelijk is om de bevolking onder controle te houden door middel van onderdrukking, gemandateerde info-tainment en door angst…” zegt Rothe. “Mochten we leven in een totalitaire politiestaat, dan zou zoiets heel aannemelijk zijn. De gewone burger zou snel het ‘criminele element’ in onze maatschappij zien als overbodig. Dus waarom ze niet inzetten voor onze ontspanning, zoals dat al gebeurde ten tijde van de gladiatoren, en zo de druk op het gevangeniswezen te verminderen. “ En meer films lijken deze theorie over te nemen: The Condemned (2007), Gamer (2009) tot zelfs de overbevolking te zien als aanleiding voor dergelijke mensonterende situaties. Denk maar aan Battle Royale (2000) en The Hunger Games (2012).
***Related Posts***
17/11/2014: The Purge: Anarchy review
07/10/2014: The Purge 3 staat in de startblokken
29/11/2013: The Purge review
02/06/2013: Alle illegale activiteiten legaal in The Purge
The Purge is entertainment, maar hebben hun concept veel verder moeten brengen. Ik denk niet dat er veel zou veranderen met een 12 uur lange legalisering van criminaliteit. Ze hadden beter de film begonnen op de vooravond van de beslissing van de overheid om 1 jaar lang criminaliteit toe te laten. Dat had misschien wel een interessante film kunnen zijn. Misschien een idee voor een sequel.
Op vele forums en sociale netwerk sites kan je nu al ongestoord en anoniem de meest vuilgebekte grofheden debiteren over een andere, en dat zonder beperking in tijd. Zorgt zoiets voor een loutering of als uitlaatklep voor frustraties en irritaties? Ik heb er zo mijn twijfels over. Ik denk eerder dat velen gewoon ook zo gaan nadenken en hun kromgetrokken analyses en beoordelingen ook nog gaan geloven.
Niet ethisch, maar mocht er een Running Man programma lopen, dan zou ik er zeker naar kijken. Ook al zou je misschien wel geen Schwarzenegger look-alikes hebben. Wie zou er niet willen zien hoe Dutroux zijn vel red uit de klauwen van een uit de kluiten gewassen rugby-beer in harnas, gewapend met een gespijkerde baseball bat.
@Bob: waar zit de fun? Dutroux schijt al in zijn broek van een boswachter.
Wat betreft de muur in Escape from New York, is Israël daar al niet mee bezig met Palestina?
wat dacht je van the siege , neergeknuppeld in de media toen ie uit kwam , krijgt nu overal 3 a 4 sterren; de werkelijkheid achterhaald de filmrealiteit