The Tree of Life (2011) * Blu-ray review

Als we de Amerikaanse en vooral Europese critici mogen geloven heeft Terrence Malick ons dit jaar, met zijn The Tree of Life (2011), gebombardeerd met een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Hij heeft ons een meesterwerk bezorg dat kan wedijveren met Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odyssee.

Dat het merendeel van de cinemabezoekers ambitieuze, ingewikkelde filmprojecten met een traag maar gestaag verteltempo niet meer kan smaken en te ongeduldig blijkt, is de laatste jaren een understatement.
Grote cineasten als Francis Ford Coppola krijgen geen budgetten meer van studio’s om nog grootse filmproject te realiseren. Sterke scenario’s moeten het afleggen tegen clichématige, risicoloze blockbusters (Twilight, Transformers). Kladbrieven met bier & koffievlekken die men scripts noemt halen probleemloos de productietafel.

Dat neemt niet weg dat, als Terrence Malick er toch in slaagt om carte blanche te krijgen van Fox voor zijn droomproject (met sterrencast), dit automatisch een win-win situatie creëert waarbij de man zichzelf overstijgt vanwege ongelimiteerde vrijheid…

Korte inhoud: De elfjarige Jack heeft twee broers en woont bij zijn ouders. Op jonge leeftijd lijkt alles hem toe te lachen. Zijn moeder (Jessica Chastain) is lieflijk en vergevingsgezind en zijn vader (Brad Pitt) probeert hem klaar te stomen voor de harde wereld. Dat de wereld inderdaad geen prettige plaats is, leert Jack als hij in aanraking komt met ziekte, lijden en de dood. Als volwassen man wordt Jack (Sean Penn) een verdwaalde ziel in een moderne wereld die op bijzondere wijze zijn weg probeert te vinden.

The Tree of Life is helaas vakkundig gehyped door gefrustreerde critici die maar al te graag inhakken op commerciële vehikels (meestel terecht, soms ook niet) en die daarom Tree of Life als instrument hebben gebruikt om Hollywood er op te wijzen dat ‘films met een visie en hart’ meer dan ooit broodnodig zijn in het kale, zielloze filmlandschap van de 21ste eeuw. Het is ongezien hoe Malick’s nieuwste opgehemeld wordt tot ongekende hoogten door deze zelfverklarende filmguru’s. Nog onbegrijpelijker was het feit het door Brad Pitt geproduceerde drama de Gouden Palm 2011 heeft gewonnen. Totaal onverdiend.

Ik heb de plicht om als ‘criticus voor de jonge generatie’ u erop te wijzen dat The Tree of Life de meest overroepen film is van het jaar, en misschien wel van dit decennium. Deze film is een puinhoop en lachwekkend slecht. Een eerstejaars filmstudent had het beter gedaan dan Terrence Malick, die de pedalen duidelijk heeft verloren. Tree of Life is een incoherente en vooral extreem saaie film die nergens naartoe lijkt te gaan. Een kluwen van nietszeggende dialogen en doelloze verhaallijnen maken van de 2 uur durende film een marteling om naar te kijken. Enige lichtpuntje in deze klucht zijn de getoonde segmenten van natuurbeelden. Deze zijn even goed (en soms zelfs beter) dan de fraaiste natuurfilm ooit, anderzijds wekken ze net als de rest van de film geen greintje emoties los, daar ze met het verhaal en de karakterontwikkelingen geen samenhang vertonen.

© Warner Home Video

Iedere Terrence Malick fan weet natuurlijk dat je je mag verwachten aan een kunstige, alternatieve film met een dosis poëtische beeldspraak en dialogen die als gedichten klinken. Maar als er geen coherentie is, geen vaste verhaallijn, geen rode draad, dan verlies je houvast en betrokkenheid… Je loopt verloren en kan onmogelijk meevoelen met een film die zo mooi en meesterlijk had kunnen zijn. Het is zeer frustrerend dat Malick de hoge verwachtingen niet kan inlossen. Hij heeft met ondermeer The Thin Red Line en Badlands reeds bewezen dat hij absolute wereldcinema kan maken die iets uniek brengt. De man is anno 2011 helaas volledig het noorden kwijt.

Dat zelfs Sean Penn in interviews moest bekennen dat hij niet wist wat hij in de film deed en het script niet begreep, dan moet je als kijker toch vragen beginnen te stellen bij een film die decennia lang op zich heeft laten wachten. Nochtans is de boodschap gruwelijk simpel: De mensheid is maar een nietig, nietsbetekenende zandkorrel in een oneindig, wonderlijk universum. Hij waant zich superieur aan de natuur rondom hem en stelt zich teveel vragen bij de dood en zijn persoonlijke problemen. Dit terwijl de natuur rondom hem gewoon verder gaat alsof er niets aan de hand is. Wie zijn wij om te verlangen dat we eeuwig zouden moeten leven, wie zijn wij om god te vervloeken als er een geliefde sterft.

© Warner Home Video

Een zeer mooie boodschap, en de Christelijke ondertoon die deel uitmaakt van het (bijna onbestaand) plot stoort absoluut niet. Maar de vertaling naar het grote scherm mislukt compleet en ik kan gerust stellen dat Terrence Malick’s talent en visie compleet afwezig was tijdens de opnamen van dit debacle. Er valt de cast trouwens weinig te verwijten. Brad Pitt speelt erg goed als de getormenteerde vader, Sean Penn komt weinig in beeld maar maakt er het beste van, en Jessica Chastian zet een onberispelijke prestatie neer.

Malick weet trouwens van geen ophouden meer. Hij wacht meestal 5 of 10 jaar met het uitgeven van een nieuwe film, nu staan er maarliefst 4 nieuwe projecten in de steigers, allemaal kort achter elkaar.
Telkens met een absolute topcast. Ook al gaat Malick met zijn The Tree of Life zwaar de mist in, toch kijk ik uit naar de toekomst. In het bijzonder dan naar Lawless (2013), een drama met Christian Bale en Ryan Gosling in de hoofdrollen. Wie deze 2 karakteracteurs kent, weet dat hier een potentiële klassieker in de maak is. Dit ensemble roept herinneringen op aan het vuurwerk tussen Robert De Niro en Al Pacino in Heat (1995).

Ik weet dat de fans van de meer alternatieve cinema The Tree Of Life toch een kans gaan geven, na het lezen van deze review. Maar bij deze zijn jullie toch gewaarschuwd: op je doodsbed zal je het jezelf nog beklagen dat je 2 uur van je kostbare leven hebt verloren.

Beoordeling: 1 / 5