Heat (1995) ****½ Blu-ray review

20th Century Fox heeft een nieuwe 2-disc Blu-ray uitgebracht met de Director’s Definitive Edition van Heat (1995), een bijna 3 uur durend epos dat werd gedraaid in 103 dagen. Gezien ik op de filmschool daarover ooit eens een lang essay over heb geschreven, had ik plots een onweerstaanbare drang om dit meesterwerkje nog maar eens in de aandacht te brengen op deze blog. Heat is één van mijn All Time Top 10 favoriete films … ja, nog steeds.

Korte inhoud: Jagers en hun prooi – Neil en zijn professionele criminele bende jagen op het grote geld (banken, grote kluizen, gepantserde auto’s) en worden op hun beurt opgejaagd door Lt. Vincent Hanna en zijn team van agenten in de afdeling ‘roofmoord’ van de L.A. politie. Een mislukte klus brengt Hanna op hun spoor terwijl ze zich hergroeperen en proberen om een laatste grote slag te slaan en zo hun pensioen te verzekeren. Neil en Vincent lijken op veel manieren op elkaar, inclusief hun problematische persoonlijke levens. Op een cruciale moment in hun leven zullen ze geconfronteerd worden met dilemma’s en de keuzes die ze maken kunnen enorme gevolgen hebben voor hen maar ook voor de mensen rondom hen.

Heat is oorspronkelijk een remake van L.A. Takedown (1989), een tv-film van Michael Mann, over een geslepen schurk die achtervolgd wordt door een ervaren en even geslepen detective. Mann kreeg met de filmversie van 1995 meer middelen (60 miljoen dollar) en een explosieve cast om zijn moderne cop ‘n’ thief verhaaltje te vertellen.

Michael Mann heeft met deze film het westerngenre omgeploegd tot een amalgaam van genres waar de dramatiek van elk een hoogtepunt kent. Beschouw het als een moderne misdaadfilm met neo-noir trekjes en beïnvloed door John Boorman’s Point Blank (1967). Het is trouwens de ambitie van Mann om het genre te overstijgen. Heat is een film die niet vervalt in extreme speciale effecten of ultra-gigantische explosies, maar klassiek blijft in zijn verfilming en soms – vreemd genoeg – speelt met ingetogenheid in explosieve momenten. Hij komt ook verrassend sterk uit de hoek komt in op het eerste gezicht gekende relatiedrama’s.

De verschillende relaties die geportretteerd worden in Heat staan niet los van elkaar maar bespelen elkaar en creëren de context van de film. Ze plaatsen de actiescènes op het tweede plan – een terugkerend gegeven in zijn films – en schetsen het klimaat. Heat is een samenkomen van twee werelden die misschien op het eerste gezicht fel van elkaar verschillen, maar in de loop van het verhaal bijeenkomen. De oppositie van De Niro en Pacino, die zich elk laten inspireren door hun omgeving en die veruiterlijkt wordt door geometrisch contrasterende maar complementaire figuren en decors, staat centraal in de film. De twee personages voelen de aanwezigheid van hun rivaal en hun wegen kruisen elkander op bijzondere momenten.

De film legt van in het begin de dramatische teneur van de film vast, vergezeld met de beklemmende muziekscore, en in tegenstelling dat de dramatische lijn van de film wordt verzwakt door de vele nevenplots, oscilleert het steeds naar een hoger niveau van exaltatie. Alles staat in teken van het lot van beide mannen, waarbij Neil McCauley (Robert De Niro) zijn verloofde Eady (Amy Brenneman) en Vincent Hanna (Al Pacino) vervreemd van zijn vrouw Justine (Diane Venora) en zijn stiefdochter Lauren (Natalie Portman). Maar vooraleer beide mannen hun ultieme confrontatie tegemoet treden, moeten ze eerst wandelen door hel van verscheurende beslissingen en emotioneel zware momenten. Hanna moet afrekenen met de zelfmoord van zijn stiefdochter en McCauley krijgt te doen met serialkiller Waingro, sterven 3 van zijn vrienden: Michael Cheritto (Tom Sizemore), Trejo (Danny Trejo), Donald Breedan (Dennis Haysbert) en verliest contact met Chris Shiherlis (Val Kilmer).

© Warner Bros. & 20th Century Fox

Michael Mann wist die eindescène perfect te monteren om ons alsnog op het verkeerde been te zetten door het falen van Hanna te duiden en de confrontatie met de zelfmoord te installeren. De Niro was ‘home-free’ en reed door de ’tunnel der verlichting’ (scène te danken aan het uitgekiende vakmanschap van Dante Spinotti, de Chef Op van Mann), maar Neil onderging het lot van zijn extreme gedrevenheid en perfectionnisme. Zelfs zijn doctrine kon hem deze keer niet helpen. Zoals een bekende spreuk zegt: “Het is altijd een keer teveel.”

De film is een cirkel die twee extremen met elkaar vergelijkt en met elkaar laat confronteren. Een existentialistisch portret over iemand die jaagt op iets en iemand die probeert te vluchten, bijzonder in beeld gebracht door de film te openen met een trein die toekomt in het station (ontmoetingen met het personage) en het landen van een vliegtuig (resolutie). Beide zijn oorden van vertrek en aankomst en aldus heel toepasselijk in het verhaal.

© Warner Bros. & 20th Century Fox

Heat, een ander woord voor ‘de flikken op de hielen hebben’, contrasteert met de koude blauwe kleur die verwijst naar de L.A. PD die steeds dichter komt. Maar Michael Mann verzeilt niet in de Vrebos Bal Masqué debiliteit door Hanna een blauw pakje te geven en Neil een zwart pakje. Dat zou niet alleen de film sterk ridiculiseren maar eveneens de aandacht voor de dramatiek van de personages weghalen. De film is van in het begin tot het einde een oase van blauwe en zwarte tinten; zonder dat de kleuren teveel aandacht naar hen toe trekken. Ze blijven wijselijk op de achtergrond (een blauw doek, blauwe vlaggetjes, blauwe lichtjes, een zwarte donkere nacht, een zwart kleed, een postmodern zwartgetint huis, een uitzicht op de zee met een donker blauwe hemel, …)

De kleur plakt niet op de personages, maar sluipt in de ruimte bij dramatische momenten. Het voorbeeld bij uitstek is het moment dat Neil thuiskomt en door het venster staart, nadat Waingro hem is ontglipt. Men weet wat hij voelt en denkt, zonder ook maar één woord. Een ander voorbeeld is de zwartgalligheid waarmee Hanna dagelijks te doen heeft. Het bloederige die hij alle dagen geserveerd krijgt en waar hij verslaafd aan wordt. Of zoals hij zegt tegen zijn vrouw: ik heb het nodig om scherp te blijven. Dit wordt perfect weergegeven door de zwarte tinten waarin hij leeft. Een goed regisseur weet gebruik te maken van al die elementen die op het gevoel spelen van de toeschouwer, maar slechts weinigen kennen de juiste doseringen.

© Warner Bros. & 20th Century Fox

Natuurlijk kan je moeilijk over Heat praten, zonder de acteurs te vermelden want zij nemen het leeuwendeel van het charisma van de film voor hun rekening. Na 22 jaar van hun valse ontmoeting in The Godfather (1974), ontmoeten ze elkander uiteindelijk face-to-face; zonder enige twijfel een anthologisch moment. Het leek of Godfather Marlon Brando zijn erfenis schonk aan Pacino en De Niro.

Deze twee titanen, die wat men ook moge schrijven van hen, heel bescheiden blijven en niet zomaar op de voorkant van magazines willen prijken. Beide hebben ook een aura van mysterie rondom hen die menig fouillerend interview doorstaat. De Niro mompelt vaak een paar lettergrepen, terwijl Pacino zal doen of hij de vraag niet begrijpt om u te forceren uw vraag in andere richting te sturen en desgevolge niet op uw vraag te antwoorden. Van Looy zal daar wel kunnen van getuigen. Maar op de set zijn ze ‘echt’.

© Warner Bros. & 20th Century Fox

Een belangrijk gegeven is dat de twee acteur van verschillende motivaties vertrekken. Terwijl De Niro een echt filmbeest is, heeft Pacino eigenlijk meer verbintenissen met theater. Dit zorgt in ervoor dat hun vertolkingen des te meer contrasteren met elkaar. Terwijl de ene zijn tegenspelers op zich laat afkomen, zal de andere zijn tegenspelers omhelzen tot in de meest extreme metaforen. Elk heeft zijn stijl van spelen; Pacino is exuberant, theatraal (in positieve zin), in vuur en vlam, vrijgevig en direct herkenbaar aan zijn ruwe en vlammende stem. Pacino geeft een extra reliëf aan zijn personages die hij vertolkt. Terwijl De Niro meer ingetogen is, pragmatisch, georganiseerd en een spel speelt met zijn ogen. Zijn sterkte ligt in zijn ingetogenheid bij extreme emoties, alsof hij ze laat kolken binnenin. Het lijkt of hij alles ogenschijnlijk onder controle heeft. Vaak weet je niet of hij goedgeluimd zal zijn of hij je hoofd in twee zal slaan. Beide kunnen heel charmant zijn maar plots heel agressief tekeer gaan. Mann heeft het scenario niet geschreven met Al en Bob in het hoofd maar het was een evidente keuze. Als je tot hier bent geraakt met lezen, felicitaties, je bent doorheen een samenvatting van mijn proloog. 😉

De nieuwe Blu-ray van Heat komt vandaag uit op 23 februari 2017 met als extraatjes de audio-commentaar van de regisseur Michael Mann, een gesprek met de filmcrew, een heuse making-of, een gesprek met De Niro en Pacino, extra beeldmateriaal, verwijderde scènes en bioscooptrailers. De Blu-ray is bij ons te verkrijgen vanaf 23 februari 2017.