Vijf jaar na Mulholland Dr. komt David Lynch met het zeer vreemde, complexe, haast niet te vatten, maar briljante en geniale Inland Empire (2006). Lynch zet in de eerste scène meteen de toon met een uiterst vreemde sitcomachtige vertoning met drie levensgrote konijnen waarvan er eentje gekleed in een roze peignoir (met de stem van Naomi Watts) staat te strijken. De toon is meteen gezet want normaler zal het er niet op worden.
(Poging tot) korte inhoud: Nikki Grace is dolblij wanneer ze als Susan Blue gecast wordt in de nieuwe film On High in Blue Tomorrows van regisseur Kingsley Stewart. Haar tegenspeler is rokkenjager Devon Burk, die de rol van Billy Side speelt, en meteen gewaarschuwd wordt door Nikki’s Poolse echtgenoot. Al snel begint Nikki zich echter zo sterk in haar rol in te leven, dat ze niet meer het onderscheid kan maken tussen realiteit en film. Wanneer de regisseur daarna opbiecht dat de film een remake is van een Poolse film en dat de originele acteurs vermoord werden, is het (surrealistische) hek helemaal van de dam.
Vervolgens maken we kennis met het hoofdpersonage van de film, Nikki Grace gespeeld door Laura Dern die het bezoek krijgt van Grace Zabriskie, die Nikki komt waarschuwen voor een moord die nog moet gepleegd worden. Today is tomorrow, aldus een zeer creepy Zabriskie met een vet Pools accent. Daarna krijgt Nikki het bericht dat ze gecast is in een nieuwe film en kan haar geluk niet op. Samen met haar tegenspeler Devon Burk (Justin Theroux) repeteert Nikki in het gezelschap van regisseur Kingsley Stewart (Jeremy Irons) enkele scènes.
Tot hier toe loopt het verhaal redelijk lineair en op een paar vreemde scènes die je totaal (nog) niet kan plaatsen, is Inland Empire vrij goed te volgen. Dat zijn de eerste 40 minuten van de film. Daarna gooit Lynch echter alle remmen los voor een nog twee uur durende trip waarin acteurs ineens andere rollen beginnen te spelen en je niet meer weet wie nu eigenlijk wie is. De grens tussen droom en realiteit en het bewuste en het onderbewuste is nog nooit zo dun geweest.
Als Lynch dan ook nog eens begint te switchen tussen heden, verleden en toekomst (‘today is tomorrow’, weet je wel) én tussen tijd en ruimte, vraag je je vertwijfeld af naar wat je nu in godsnaam aan het kijken bent. Is het een film? Is het een film over een film? Droomt Nikki Grace dit allemaal? Bestaat Nikki Grace überhaupt wel? Waar passen de Poolse scènes in het verhaal? Met wie is die Poolse vent nu eigenlijk getrouwd? En wat is er met die konijnen aan de hand? En dat dansje van ‘The Locomotion’?!
Er is maar één man die hierop een antwoord kan geven en dat is David Lynch zelf. Helaas is de man allergisch aan dvd-extra’s, op een commentaartrack hoeven we dus zeker niet te hopen. Bij het begin van de opnames van Inland Empire was er trouwens niet eens een script. Lynch had de basispremisse in zijn hoofd, maar verkoos om tijdens het filmen het scenario te ontwikkelen. Het moet een hel geweest zijn voor de acteurs maar daar is in de film zelf alleszins niks van te merken.
© A-Film Home Entertainment
In zijn vorige film Mulholland Dr. leverde Lynch al kritiek op het Hollywoodsysteem. Toen speelde Naomi Watts een beginnende actrice die door het systeem ten onder ging. In Inland Empire laat Lynch Susan Blue (of is het toch Nikki Grace?) sterven op de befaamde Hollywood Walk of Fame in het gezelschap van een paar daklozen en straathoertjes. Achter de schone schijn van Hollywood en L.A. zit ellende en tragedie, lijkt Lynch te willen zeggen. De titel van de film verwijst overigens naar een cluster van een paar suburbs in Los Angeles, city of dreams.
Er is veel te doen geweest rond het feit dat Lynch voor deze Inland Empire heeft gekozen voor een digitale camcorder (bijna het soort dat je thuis ook gebruikt voor je home video’s). Zo’n digitale camera biedt veel meer bewegingsvrijheid maar het geeft natuurlijk minder duidelijke beelden dan een professionele HD-camera. De beelden in Inland Empire zijn dan ook niet van de allerbeste kwaliteit, hier en daar zijn ze zelfs effenaf wazig en zitten er duidelijke digitale fouten in, maar dat draagt alleen maar bij tot het aparte sfeertje van de film.
Daarbovenop maakt Lynch gebruik van extreme beeldexperimenten zoals het blurren van gezichten, extreme close-ups, overbelichting, onderbelichting, zwart-wit,… Dit alles maakt van Inland Empire geen toegankelijke film, maar het is absoluut Lynch’ verdienste dat hij zich in deze tijden van creatieve schaarste niks aan trekt van alle Hollywoodnormen en gewoon zijn eigen ding doet en niet vies is van een experimentje meer of minder. Als er binnen vijftig jaar teruggekeken wordt naar dit filmische decennium, dan zijn het films als deze Inland Empire die men zich nog zal herinneren.
© A-Film Home Entertainment
Het gevolg van al dat geëxperimenteer met vorm en beeld is natuurlijk dat Inland Empire geen grote publiekslokker is, dat sommige critici de creatieve waarde van deze film niet kunnen smaken en dat Lynch zijn film in eigen beheer heeft moeten uitgeven. Inland Empire vraagt een grote inspanning van de kijker, niet alleen tijdens de film, maar ook erna wanneer je alles nog eens rustig moet laten bezinken. En zulke films moeten er gewoon meer zijn. Probeer ook niet alles te analyseren tijdens de film want dat lukt toch niet en dan mis je weer andere belangrijke informatie.
Als je bereidt bent je te laten meevoeren in Lynch surrealistische droomwereld waarin werkelijkheid en fictie zich met elkaar mengen en je op de duur niet meer weet wat er nu eigenlijk gebeurt op het scherm en in de hoofden van de personages, dan wacht je een ongelofelijke kijkervaring, een drie uur durende trip. Maar als je meer houdt van de lineair rechtlijnige Lynch van The Straight Story en The Elephant Man of als je je al ergerde aan Lost Highway en Mulholland Dr., laat dan deze Inland Empire vooral aan je voorbij gaan.
Beoordeling: 3.5 / 5
Recensie door Karen op 26 januari 2011
Ik heb soms de indruk dat Lynch ons graag in de war brengt met diep-dramatische conflicten af te wisselen met uit de lucht gegrepen hallucinogene beelden. Maar het blijft allemaal wel boeiend om naar te kijken. ‘Lost Hightway’ en ‘Mulholland’ hadden toch net iets meer consistentie, maar het blijft een opmerkelijke film.
Staat op mijn 2-C lijstje maar de videotheken beginnen schaars te worden waar ik woon :s
Indrukwekkende film, zowel intrigerend als bevreemdend, een soort Lynchiaanse analyse tussen werkelijkheid en perceptie, zoals we dat van hem gewoon zijn. Heb hem wel een tweede keer moeten zien om er de bekende patronen in te herkennen. Qua spanningsboog vond ik zijn vorige werk wel iets beter.