Zodiac (2007) **** Blu-ray review

Tot mijn eigen grote verbazing had ik nog geen review geschreven over Zodiac (2007). En wat beter om deze fout te herstellen met de release van de schitterende 2-Disc Director’s Cut. Het was ondertussen al 5 jaar geleden (sinds Panic Room) dat David Fincher nog eens van hem liet horen. Met deze thriller vertelt hij naar goede gewoonte een bloedstollend (waar gebeurd) verhaal van een mysterieuze seriemoordenaar uit San Francisco.

Een intrigerende zaak die tot op vandaag nog steeds niet is opgehelderd. Zet u wel schrap, want de film duurt 2u38 minuten. Maar Zodiac is allesbehalve langdradig. Meer nog, de duurtijd zet meteen de hellentocht van de hoofdpersonages in de verf. En wat alles indrukwekkend maakt is dat er uiteindelijk niet erg veel gebeurt, maar je zit op het puntje van je stoel bij elke pagina die wordt gedraaid of koffie die wordt gedronken.

Korte inhoud: Eind jaren 60, begin jaren 70 werd San Fransisco geterroriseerd door een onverschrokken en obscure serial killer, die bekend was onder de naam The Zodiac. Hij vermoordde ad random onschuldige mensen en treiterde de politie en de nieuwsredacties met enigmatische raadseltjes. De killer was verzot op media-aandacht en bleef iedereen te slim af. Kwam daar nog bij dat ook heel wat copycats opdoken, waaronder iemand die de beruchte advocaat Melvin Belli om de tuin leidde Brian Cox. Twee journalisten en twee politieagenten zijn er zo veel mee bezig dat ze geobsedeerd raken door de zaak. De hoogbegaafde cartoonist Robert Graysmith (Jake Gyllenhaal) en de zelfdestructieve sterreporter Paul Avery (Robert Downey jr.), beiden werkzaam bij de San Fransisco Chronicle, zijn zo’n beetje de eersten die een bericht van The Zodiac ontvangen. Ze starten hun eigen onderzoek en verzamelen zoveel mogelijk informatie. Ondertussen zijn ook de doortastende detective van de afdeling moordzaken David Toschi (Mark Ruffalo) en zijn partner Bill Armstrong (Anthony Edwards) met de zaak bezig. Het onderzoek naar de identiteit van The Zodiac zou voor alle vier een keerpunt in hun carrière betekenen.

In tegenstelling tot Se7en waar hij alles in functie zet van de moorden van de serie-moordenaar, koos Fincher een andere invalshoek waarbij hij de impact laat zien op de levens van diegene die betrokken waren. En dat maakt deze zoveelste serial-killer-prent een uiterst originele, slimme en ambitieuze prent die tevens bestemd is voor een volwassen publiek, en zoiets is buitengewoon. En zoals we van Fincher gewoon zijn is de aandacht voor detail en cinematografie opnieuw meesterlijk. Het contrast tussen de grimmige en gewelddadige scènes werkt perfect met de rustgevende nostalgische straten van San Francisco en de vergaderruimtes van de nieuwsredactie op subtiele muziek van David Shire, tot alles samenloopt in de woonkamers van de hoofdpersonages. De serie-moordenaar blijft echter in de schaduw. We maken kennis met hem doorheen zijn raadsels, zijn ademhaling aan de telefoon en de kleine fragmentjes waar hij tekeer gaat op onschuldige slachtoffers.

Opmerkelijk aan de fotografie was de ‘eenvoud’ tot zelfs een soort visuele banaliteit, alsof de Direcor of Photograpy Harris Savides david Fincher kon overtuigen om niet met een stijl-oefening te beginnen maar om alles zo authentiek mogelijk weer te geven, zodat de gebeurtenissen beter tot hun recht zouden komen. Geen trans-travellings of hippe steadycam shots, maar zachte kraanshots en vaste kaders. Een jonger publiek zal dit wel ervaren als ‘saai’ en ‘langdradig’, maar een meer volwassen en filmgeek publiek zal hier compleet verzot op zijn, juist omwille van de geslaagde corelatie tot het verhaal en de banaliteit van het beroep van een journalist of detective of zelfs moordenaar. Let wel, de camera die werd gebruikt – en daar kom ik later nog op terug – is een HD digitale camera die normaal gezien een hyper scherp beeld weergeeft. Maar de film ziet er allesbehalve scherp uit. Mensen hebben in hun gedachten hoe de 70’ties eruit zagen (qua kleur, stijl, vormgeving) via diverse documentaire en periodefilms. Een film maken die dit referentiekader zou negeren zou de authenticiteit voor een groot stuk teniet doen. En dit doet me dan weer denken aan die filmdocent die ik had die ons vertelde: “Er steekt vaak meer werk in naturalisme dan in een gestileerd beeld”. Toch is de film scherper dan een 35 mm film en mensen die de Blu-ray zullen aanschaffen zullen meteen zien wat ik bedoel. In Zodiac kun je de haartjes en de poriën in de close-ups.

© Warner Home Video

Fincher speelt op ingenieuze wijze met verdachten en verdenkingen, die leiden tot een geweldig spannende climax wanneer Graysmith voor zijn onderzoek naar de zaak op bezoek gaat bij Bob Vaughn, een oud-collega van hoofdverdachte Arthur Leigh Allen (John Carroll Lynch). In combinatie met korte scènes die op mooie wijze het tijdsverloop verbeelden en een tot in detail uitgewerkte historische reconstructie van San Francisco in de jaren 60 en 70, heeft Fincher van Zodiac opnieuw een visueel meesterwerk weten te maken.

Zodiac is bovendien volledig met de Digitale Thomson VIPERcam gedraaid met Zeiss DigiPrime objectieven (en genoeg ND-filters om de dieptescherpte enigszins te beperken), waarmee het na Collateral (2004), Domino (2005) en Miami Vice (2006) de vierde Hollywoodfilm is die geheel met deze nieuwe technologie gemaakt is. Het verschil is wel dat Zodiac de eerste Hollywood film is die geheel op harde schijf werd gedraaid en dus niet op tapes of filmrollen (meer precies het uncompressed-HD-to-drive digital-acquisition system) Het voordeel van deze techniek is dat je meteen het resultaat bij wijze van spreken kan zien op een lap-top, het nadeel (net zoals bij tapes) is dat je geen verschillende chips hebt met specifieke gevoeligheid zoals met pellicule (daglicht, kunstlicht, ASA-waarden) voor zones met veel licht, duistere belichting, buitenlicht of kunstlicht.

Zodiac werd ook integraal gemonteerd op Final Cut. De film is in ieder geval anders dan het andere werk van Fincher. Zodiac is naar verwachting in het begin een thriller in de traditionele zin van het woord, maar na verloop van tijd draait de focus naar een uitdagende karakterstudie over obsessies en offers. Het gaat er dan ook niet zozeer om wie de moorden gepleegd heeft, maar om de beweegredenen van de geobsedeerde hoofdrolspelers te leren begrijpen. Het was dus niet de typische serial-killer film waar de camera in POV achter de struiken begluurt, dan wel een registrerende docu-prent over journalisten en detectives in een eindeloze zoektocht naar een mysterieuze moordenaar. Met een ijzersterke cast en een regisseur als Fincher aan het roer was ‘Zodiac’ voor mij één van de beste films uit 2007.

Op de special edition dvd vinden jullie een pak extras waaronder de audio-commentaren van de Fincher, alsook deze van Jake Gyllenhaal, Robert Downey Jr., Brad Fischer, James Vanderbilt en James Ellroy. De tweede dvd bevat ook een uitgebreide achter de schermen documentaire over het productieproces, met split-screen vergelijkingen tussende computer-geanimeerde storyboards en de uiteindelijke film van de drie moordscènes. Daarnaast is er nog een documentairte van This is the Zodiac Speaking over alle aspecten van het onderzoek, met nieuwe interviews met de oorspronkelijke detectives en overlevende slachtoffers, en de documentaire His Name Was Arthur Leigh Allen, een kijk op de hoofdverdachte in de Zodiac zaak door mensen die hem kenden en de politie die onderzoek naar hem deed. Zeker een aanrader.