The Surfer (2025) *** recensie

The Surfer (2025), geregisseerd door Lorcan Finnegan en met Nicolas Cage in een hoofdrol die heen en weer slingert tussen tragische kwetsbaarheid en uitzinnige razernij, is een film die zich moeilijk in een hokje laat stoppen. De film is deels zwarte komedie, deels psychologische thriller en deels surrealistische odyssee. De film was te zien op het BIFFF, en ik vermoed dat deze film zich zal nestelen als een typische “love-it-or-hate-it” toevoeging aan Cages toch al eclectische filmografie.

© Lionsgate

Korte inhoud: Tegen de zonovergoten achtergrond van de Australische kust volgen we een naamloze protagonist (Cage) die het opneemt tegen territoriale surfers onder leiding van de surf guru Scally (Julian McMahon), zijn eigen tanende geestelijke gezondheid, en de verstikkende last van toxische mannelijkheid.

Nicolas Cage, een acteur die synoniem staat voor zijn vlammende intensiteit, begint zijn rol dit keer met een verrassende terughoudendheid. Als ‘The Surfer’ is hij in eerste instantie een gebroken vader die probeert opnieuw contact te maken met zijn zoon (Finn Little) via een nostalgische trip naar zijn vroegere surfplek waar hij van plan is om zijn vroegere huis aan de kust opnieuw te kopen. Cages vroege spel is ingetogen—getekend door stille wanhoop en gekrenkte trots — en trekt de kijker mee in de pijn van zijn personage. Maar naarmate de film vordert, brokkelt zijn façade steeds verder af. Wanneer hij wordt lastiggevallen door de sektarische ‘Bay Boys’, verandert Cage van een verslagen man in een verwilderde, door de zon geblakerde paria. Dat mondt uit in momenten van pure, iconische Cage-waanzin, met als hoogtepunt een scène waarin hij een dode rat confronteert.

Ik ben niet geheel overtuigd door de film. Ik vind tevens dat het script te weinig gebruikmaakt van Cage’s explosieve potentieel, ook al kan ik zijn langzame transformatie prijzen. Mijn grootste probleem is dat het verhaal verschrikkelijk onwaarschijnlijk is en meer lijkt op een droomsequentie waar de logica ver zoek zoek is. Je zou het kunnen zien als een allegorische film, maar ik betwijfel dat we als kijker veel diepgang zullen vinden. De Bay Boys, onder leiding van Scally, fungeren als de hypermasculiene antagonisten van het verhaal. McMahon kanaliseert de energie van de ‘Andrew Tate’-influencers, met een mix van charme en dreiging. Zijn sekteleiderpersonage; gespierd, zacht sprekend en omringd door een frat-boyleger—belichaamt de filmische aanklacht tegen toxische mannelijkheid. De Bay Boys beperken zich niet tot de golven: ze infiltreren de lokale politie en vastgoedmarkt, en creëren zo een benauwende structuur van uitsluiting. Hun heidense rituelen, escaleren van kinderachtige pesterijen tot pure psychologische terreur. Zowel Cage als de kijker raakt het spoor bijster: wat is echt, en wat is waanzin?

The Surfer draagt zijn invloeden trots op de borst. De film doet sterk denken aan The Swimmer (1968), waarin Burt Lancaster via een zwemtocht de façade van de Amerikaanse droom doorprikt. Cage ondergaat hier een soortgelijke reis, waarin klassieke mannelijke idealen—kostwinner, beschermer, veroveraar — stuk voor stuk worden afgebroken. Zijn Lexus, zijn horloge, zijn schoenen, zijn waardigheid: alles verdwijnt. De buitenparking waarin het grootste deel van de film zich afspeelt, verandert in een soort vagevuur waar materialisme en identiteit langzaam verdampen onder de Australische zon. Toch schiet het script soms tekort: thema’s als xenofobie en lokale identiteit botsen met onderontwikkelde subplots (zoals deze van een vermist tienermeisje).

Wat echter niet valt te betwisten, is Finnegans regie en de cinematografie van Radek Ladczuk. Het strand, aanvankelijk idyllisch, verandert gaandeweg in een hels landschap vol verwrongen kleuren en dreigende schaduwen, perfect passend bij Cages mentale verval. De muziek van François Tétaz — een desoriënterende mix van surf rock en synthesizers—versterkt de hallucinerende sfeer. De film herhaalt bewust zijn structuur: Cage wordt vernederd, verliest iets, probeert opnieuw, faalt. Dit Sisyfus-achtige patroon is thematisch sterk, maar kan vermoeiend zijn voor kijkers die snakken naar vaart en plotontwikkeling. Een beetje zoals mezelf ga ik bekennen.

Het einde van The Surfer is al even polariserend als de rest van de film. In plaats van een gewelddadige afrekening, kiest de film voor een cryptische, bijna antiklimactische ontknoping waarin geheime genootschappen en vaderlijke verzoening een rol spelen. Thematisch sluit dit aan bij het afwijzen van gewelddadige wraak ten gunste van introspectieve afsluiting, maar bij sommige kijkers blijft het gevoel hangen dat de verwachte explosieve ontlading van Cages personage uitblijft. De overgang van de desolate parking naar een reeks haastige onthullingen, waaronder Scally’s vroegere connecties met Cage, voelt onaf en onderontwikkeld, zeker gezien de relatief korte speelduur van 100 minuten.

Kortom, The Surfer is een film van tegenstellingen: visueel verbluffend, maar narratief onevenwichtig; thematisch ambitieus, maar inhoudelijk soms te oppervlakkig. Cages gelaagde vertolking en Finnegans gedurfde stijl maken het een boeiende, zij het frustrerende ervaring. Het is niet de Australische cultfilm waar sommigen op hoopten, noch de messcherpe sociale kritiek die het lijkt te willen zijn. Maar als zintuiglijke trip door het door zon en mannelijkheid geteisterde brein van één man, blijft de film nog lang nazinderen, als zand in je schoenen, lang nadat je het strand hebt verlaten. De film was te zien op het BIFFF op 11 april 2025.