Civil War (2024) *** recensie

De verkiezingen in America komen eraan, ook al is het nog 8 maanden verwijderd. En naar alle waarschijnlijkheid zal Trump dit winnen gezien de Democraten het lef missen om hun veel te oude zittende president te vervangen door een meer jongere en meer combattieve (en mobiele) democraat. Een paar weken geleden verwarde Biden nog Gaza met Oekraïne, tot tweemaal toe. En dit in een internationale meeting met een buitenlandse leider. Hij zou troepen sturen naar “Oekraïne”. Gelukkig zijn de meeste wereldleiders al bekend met de cognitieve achteruitgang van de (naar verluidt) machtigste man van deze wereld, maar dit is gewoon krankzinnig. Zelfs The Simpson – die al vele voorspellingen hebben gemaakt die zijn uitgekomen – hebben Trump al zien winnen in 2024. En als Trump dan opnieuw president wordt, dan wordt het land pas echt verdeeld en dan komt A24 met deze film genaamd Civil War (2024) over een rebellie in America.

© A24

Korte inhoud: In de nabije toekomst reist een team journalisten door de Verenigde Staten tijdens de snel escalerende Tweede Amerikaanse Burgeroorlog die het hele land in zijn greep heeft, tussen de Amerikaanse regering en de separatistische ‘Western Forces’ onder leiding van Texas en Californië die het autoritaire bewind van een president van drie ambtstermijnen (Nick Offerman) willen omver werpen. De film documenteert de journalisten die worstelen om te overleven in een tijd waarin de regering een dystopische dictatuur is geworden en partijdige extremistische milities regelmatig oorlogsmisdaden begaan. Het verhaal volgt vooral een journalist (Kirsten Dunst) terwijl ze zich een weg baant door deze vers verdeelde staten van Amerika.

De film werd gemaakt door schrijver-regisseur Alex Garland, bekend van ondermeer Ex Machina (2015). De wereldpremière was op 14 maart op het South by Southwest Film & TV Festival en de film is ondertussen een kleine 2 weken in de bioscoop. Tegen alle verwachtingen is flopt de film. De film moet minstens 100 miljoen ophalen voor een break-even maar blijft in zijn tweede week steken onder de 50 miljoen dollar, ook al had de film een enorme bezetting met 3’838 bioscoopzalen in de States. Ja het is een independent film, maar Sound of Freedom (2023) was dat ook en deze film haalde in zijn eerste week meer dan 100 miljoen dollar op, en deze was al even polemisch en had ook geen al te grote sterren. De film had zelfs geen geslaagde marketingcampagne, maar de mond-aan-mond reclame was een mega-succes.

De reden van de flop is enerzijds dat de vlag de lading niet dekt. De film had een misleidende trailer dat deed denken dat je naar een blockbuster-apocalyptische film had over het einde van de wereld, maar je kreeg een vrij intimistische en trage film voorgeschoteld waar je als toeschouwer in het einde een beetje verloren bij loopt. Het lijkt alsof je 15 minuten te laat in de zaal bent gestapt en 15 minuten te vroeg de zaal verliet. De mond-aan-mond reclame was dus niet zaligmakend. Er is geen achtergrondverhaal noch een idee waarom we deze “oorlogsfotografen” volgen, want het is niet duidelijk voor wie ze deze foto’s maken. De film lijkt zich ook in het heden af te spelen maar de personages fotograferen met pellicule in plaats van digitaal, en dan nog eens met oude toestellen zonder videofunctie wat misschien meer authenticiteit levert dan een mogelijks gemanipuleerde foto. Ja, misschien had de film iets logischer geweest mocht het in de 70’s zich afspelen maar dat zou uiteraard meer afstand nemen van de huidige politieke context. De sterren van de film zijn Kirsten Dunst, Cailee Spaeny en Stephen McKinley Henderson en dat zijn nu niet meteen ronkende namen. Komt daar nog bij dat een groot deel van de Amerikanen afgeschrikt werden op een boogscheut van de verkiezingen en dat de film een kritiek leek op de radicale MAGA/Trump aanhang, ook al heeft de regisseur er alles aan gedaan om zo weinig mogelijk politiek te steken zin zijn film (los van twee scenes). Volgens statistieken zouden +35 jarigen de film links hebben laten liggen alsook een groot deel van de republikeinse kiezers. Komt daar nog bij dat het een R-rated film was. Er zijn wat schokkende scènes maar dit had eigenlijk geen R-rated film moeten zijn.

© A24

De film brengt een burgeroorlog, los van de voor de hand liggende linkse/rechtse polemiek – aangezien Texas en Californië bondgenoten zijn in dit fictieve conflict en deze twee staten in realiteit elkaars tegenpolen zijn. Maar uiteraard kon je niet naast de huidige situatie aankijken met een presidentskandidaat die in zijn vorige ambtstermijn een bestorming van het Capitool heeft georkestreerd en tot op vandaag nog steeds Biden niet erkent als legitieme winnaar van de verkiezingen. Het is dus onmogelijk om de film niet te zien als een scherp commentaar op deze verdeeldheid zaaiende tijden. Wanneer je soms hoort wat de onderbuik van de Verenigde Staten denkt en zegt, zou je denken dat een burgeroorlog misschien niet zo uit de lucht gegrepen is. Veel Amerikanen hebben al op Reddit geschreven dat ze deze film zullen vermijden en anderen – minder genuanceerde individuen – zullen vermoedelijk aangedreven kunnen worden in bendevorming en rebellie. In de film heeft de president een derde termijn opgenomen en ook zoiets zou wel mogelijk kunnen zijn in het huidige Amerika met iemand als Trump aan het roer.

Volgens The Guardian vreest 40% van de Amerikaanse bevolking dat een burgeroorlog kan losbreken in de eerstvolgende 10 jaar. Maar Garland heeft er wel voor gekozen om deze links-rechts discussie te omzeilen. Opmerkelijk was dat we eigenlijk niet veel weten over wat er zich op politiek vlak heeft afgespeeld en dit eigenlijk een film was over journalistiek. Het enige wat we weten is dat separatisten de huidige regering omver wil werpen en de bevolking is onderverdeel in twee kampen. Het accent ligt echter op een verhaal van oorlogsreporters en minder op het politieke niveau. En wat zij registreren is terreur aan beide kanten van het front. Daar waar je militaire milities hebt nabij massagraven die zonder verpinken burgers neerknallen die niet Amerikaans genoeg zouden zijn, terwijl je verzetsstrijders hun tegenstanders executeren met een zwarte kap over hun hoofd en al evenveel bloeddorstigheid vertonen. Het is dus niet goed-tegen-slecht, zwart-tegenover-wit. Maar iets wat All the President’s Men (1976) on leerde is dat een journalist naast registratie en het opzij zetten van empathie, ook context levert, en context is nu net wat ontbrak aan deze film.

De film is verdomd goed gemaakt en daarmee bedoel ik dat de interacties tussen de acteur bijzonder geslaagd zijn en dit is tevens één van de weinige films met Kirsten Dunst die ik goed vond. Eveneens de weinige visuele effecten lijken net echt. Ook de muziek van Geoff Barrow en Ben Salisbury ondersteunde de film met voldoende emotie en dramatiek. De laatste 20 minuten van de film ontspoorde voor mij compleet. Niet alleen viel ons hoofdpersonage uit de toon, deed ze bijzonder onlogische dingen en zagen we de andere vrouwelijke hoofdrol ook heel bizarre dingen doen, om nog maar te zwijgen over het absolute einde. Maar al bij al heeft de film voldoende kwaliteiten en is het zijn filmticket waard. De film loopt vanaf 17 april 2024 in de Belgische bioscopen en was tevens de openingsfilm op het BIFFF.