Wat een filmjaar is 2023! Oppenheimer en Barbie (2023) waren al event-films maar hier hebben ze er zowaar nog één. Killers of the Flower Moon (2023) is Martin Scorsese’s eerste western en het is meteen ook één van zijn beste films. Let wel, het is een slow-burn-psychologisch-drama dat 3 uur en 26 minuten duurt en waarvoor Apple en Paramount Pictures 200 miljoen dollar voor hebben uitgegeven. Gedurende het verloop van het verhaal tart de film op een bekwame manier de artistieke neigingen van de regisseur en de conventies van het Westerngenre. Dit cinematografische project markeert een opmerkelijke vooruitgang in de carrière van deze 80-jarige filmmaker.
Korte inhoud: De jaren 20, Oklahoma. Leden van de Osage-stam worden onder mysterieuze omstandigheden vermoord nadat er op hun land olie werd aangetroffen. De stam werd meteen schatrijk en de 2229 lid van de Osage Natie kreeg ‘stamrechten’, een deel van de verkoop van de Osage Mineral Estate. Rechten die uiteraard overgaan naar dochters en zonen of gehuwde partners die niet altijd Osage bloed hadden. Er wordt een complex complot uitgebroed om de erfgenamen van Osage op alle mogelijke manieren één voor één uit te schakelen om zo de stamrechten te bekomen. Officieel staat het aantal rijke Osage-slachtoffers op minstens twintig maar het cijfer zou wel eens meer dan honderd kunnen zijn. Nadat het dodental blijft stijgen, neemt de nieuw opgerichte FBI onder leiding van Tom White (Jesse Plemons) de zaak op zich. De zaak zal leiden tot een van de grootste misdaadzaken in de Amerikaanse geschiedenis.
Het verhaal begint als een reeks sterfgevallen het gebied op zijn kop zet en de familie van Mollie Kyle (Lily Gladstone) verwoest, een rijke Osage-vrouw wier stamrechten van groot belang zijn voor de rijke veebaron William Hale (Robert De Niro) en zijn niet zo verstandige neef Ernest Burkhart (Leonardo DiCaprio). Terwijl Ernest het hof maakt en met Mollie trouwt, gaan de moorden door. Maar het verhaal zit complex in mekaar en we zien William Hale als een soort vader-figuur van de Osage die ook hun taal spreekt en Ernest lijkt echt te houden van Mollie.
In zijn adaptatie van David Grann’s gelijknamige non-fictie boek, gooit Scorsese van bij het begin de whodunnit-structuur van Grann overboord, onthult de identiteit van de moordenaars en maakt duidelijk welke rol Hale en Ernest spelen bij het bestendigen van de wreedheden tegen de Osage. En dat was een meestersvolle zet want zo kwam het accent meer te liggen op de psychologie van de karakters, meer dan op de intrige van wie achter de moorden zat. En ja, we moeten zelfs meer dan 2 uur wachten alvorens we de cavalerie van de FBI te zien krijgen op bevel van J. Edgar Hoover. De beslissing van Scorsese om het verhaal te concentreren op de gewiekste Hale, de medeplichtige Ernest en de bitter gekwelde Mollie, en op de gruwelijke morele tegenstrijdigheden in de relaties van Ernest – tussen man en vrouw, en tussen neef en oom – markeert een significante afwijking van het bronmateriaal, en waarbij de geschiedenis iets angstaanjagender intiems en tastbaar wordt. Door de film te concentreren op een zeer verwrongen huwelijk, doorbreekt Scorsese met Killers of the Flower Moon de conventies van het genre.
De casting is voortreffelijk, zeker vergeleken met de foto’s van de oorspronkelijke figuren. Lily Gladstone brengt niet alleen een waardige kalmte, maar ook een onvoorstelbaar lijden van een vrouw die gevangen zit tussen twee werelden. Mollie treurt om het verlies van haar volk en hun manier van leven, en is niet in staat de motivaties te begrijpen van iemand die dergelijk geweld zou plegen. Ze wordt vaak gezien in stille gekwelde contemplatie. De film zwelt aan in haar lange stiltes, terwijl Gladstones expressieve gelaatstrekken, haar grote ogen omringd door vermoeidheid, getuige zijn van het onrecht dat haar en haar familie wordt aangedaan. En daartegenover heb je het duo van De Niro en DiCaprio die hun typische filmster-aura minimaliseren ten gunste van sluipend moreel verval. Het resultaat is een somber, nuchter portret van witte hebzucht aan het werk en een film die de klassieke westernfilm vanuit een andere hoek bekijkt. Woke of niet, het maakt mij niet uit. Dit is wat mij betreft ook de juiste manier om dit verhaal te vertellen en ik kan alleen maar het script van Eric Roth en Martin Scorsese bewieroken.
Westerns hebben niet zo’n goede reputatie aan de box office. De meest succesvolle was Django Unchained (2012), ook al met DiCaprio, die wereldwijd 450 miljoen dollar kon ophalen (naast nog eens 65 miljoen aan DVD en Blu-ray verkoop). En we moeten al meer dan 30 jaar terug gaan in de tijd voor de tweede meest succesvolle film met Dances with Wolves (1990). Gezien de duurtijd lijkt deze film misschien niet meteen iets voor het grote publiek maar met het 3 uur durende Oppenheimer die maar liefst 940 miljoen wist op te halen is alles mogelijk. Dit is in ieder geval Scorsese’s duurste film ooit.
Was deze film gemaakt door minder interessante regisseur dan hadden we vermoedelijk een whodunit-film gekregen met veel sensatie. Hier hebben we een uniek portret dat nog lange tijd zal blijven nazinderen. Deze film legt de plundering van Indiaanse levens, tradities en hulpbronnen bloot als georganiseerde verdorvenheid van de kant van blanke mannen die ooit als westerse helden werden gecast in tal van westerns. En door de figuur van Molly centraal te stellen, trekt hij het reguliere publiek van het genre naar een inheemse subjectiviteit. De kracht van haar aanwezigheid in een western van deze omvang is zowel krachtig … als ook wel een politiek statement. Want ja, er is discussie of de rechte van Osage die allemaal terug moeten gaan naar de bron en daar is heel wat om te doen in de States.
Dit is eigenlijk een independent film gemaakt met Hollywoodsterren, een blockbuster budget, geregisseerd door een icoon van de cinema en in beeld gezet door een meester DoP Rodrigo Prieto. Ik denk dat Apple de makers heel veel vrijheid heeft gegeven om hun verhaal te vertellen en ik ben echt benieuwd naar de ontvangst bij het publiek. Ga deze in ieder geval bekijken in de bioscoop, vanaf 18 oktober 2023, want het is een uniek meesterwerkje.
Review Killers of the Flower Moon (2023)
Recensie door Dave op 12 oktober 2023
