Er waren nooit zo’n donkere Blade, The Crowe, Nolan/Batman films geweest zonder deze Batman (1989) van Tim Burton. Hij was de grondlegger voor de moderne comic book films. Burton was een eigenzinnige filmmaker en hij heeft zijn eigen versie gemaakt van de caped crusader en niet echt de comic op de voet gevolgd. De film werd gedraaid eind jaren 80 en we mogen van geluk spreken dat Burton smaak had en deze film niet heeft laten afspelen in de jaren ’80 want dit had er vestimentair vreselijk uitgezien met gekke The Lost Boys kapsels en “Miami Vice” outfits.
Korte inhoud: Gotham City. Misdaadbaas Carl Grissom (Jack Palance) leidt de stad effectief, maar er is een nieuwe misdaadbestrijder in de stad – Batman (Michael Keaton). Grissoms rechterhand is Jack Napier (Jack Nicholson), een brutale man die een verborgen relatie heeft met de vrouw van zijn baas. Wanneer Grissom dat te weten komt laat hij Jack in een val lopen met de hulp van de corrupte Eckhardt (William Hootkins) en na een opstootje met Batman valt hij in een vat met chemicaliën. Maar Jack is niet dood en begint een nieuw leven als The Joker, die nu twee artsvijanden heeft: Carl Grissom en Batman. Twee personen die hem nog in de weg staan voor de totale controle van Gotham City. Ondertussen is verslaggever Vicki Vale (Kim Basinger) in de stad om een artikel over Batman te schrijven. Ze begint al snel een relatie met de alledaagse persona van Batman, miljardair Bruce Wayne.
Batman heeft heel wat cult momenten, maar zoveel jaar na datum is de film ook fel verouderd en zijn bepaalde scènes toch wel een beetje bedenkelijk. Zowat alle nachtscènes zijn grandioos. Je voelt Gotham City tot leven komen. Maar wanneer we buitenscènes op klaarlichte dag voorgeschoteld kregen, was het meteen duidelijk dat we Gotham City hadden ingeruild voor een Pinewood Studios versie met veel te weinig figuranten die geen enkele briefing hadden gekregen. Ik vroeg me zelfs bij bepaalde shots af of dit geen ‘second unit crew’ was die het shot had ingeblikt. Herinneren jullie nog dat top shot waar The Joker een aanslag deed met zijn mimespelers. Dit zag er zo fake uit, lege straten, nauwelijks beweging, het stond in schril contrast met de knappe beginscene. Het leek wel dat er zoveel geld was opgesoupeerd voor de begin en eind-scenes dat er geen middelen meer voorhanden waren voor de rest van de film. Maar dan nog, houd uw camera dan lager bij de grond en gebruik wat je hebt. Het deed me denken aan “regisseur” Hugo Claus in zowat de slechte Belgische film ooit De Leeuw Van Vlaanderen (1984) – een film die ik te zien kreeg op de schoolbanken. Hierin moest de filmmaker-in-spe het stellen met een beperkt aantal figuranten in zijn “Braveheart” guldensporenslag. Hij had geen ervaring met filmmaken en kwam op het beschonken idee om de Fransen te filmen met een groothoek-lens waarbij je net zag hoeveel figuranten er in totaal aanwezig waren voor het shot.
Mijn tweede probleem met de film is dat Nicholson eigenlijk de beste dialogen heeft maar heel wat scènes met Bruce Wayne zijn bijzonder zwak. Ik denk dan aan de scène waarin Bruce Wayne aan Vicky wil zeggen dat hij Batman is. Die dialogen zijn gewoon tenenkrullend. En het moment waarop Bruce Wayne roept “You wanna get nuts? Let’s get nuts!” Wat was dat allemaal? Los van het feit dat zijn reactie compleet out-of-character was, wat was zijn bedoeling? Zijn dood faken? Waarom? Hiermee zou hij Vicky’s leven niet hebben gered. Ik heb het vermoeden dat dit een vraag was van Michael Keaton – puur speculatie – om deze scène iets meer naar zijn hand te zetten. Mijn derde probeem met de film is dat de choreografie van de vechtscènes vrijwel onbestaand was. Buiten één scène met een zwaardvechter is het nog erger dan de vecht-sequenties die Nolan regisseerde in zijn Batman films. Het is statisch en mist dynamiek. En dit is 3 jaar na Big Trouble in Little China (1986) en 8 jaar na Raiders of the Lost Ark (1981). Er zijn geen excuses hiervoor. Zelfs de actie-scènes met de Batmobile – die er overigens bad-ass uitziet met dank aan Anton Furst – zijn niet altijd even overtuigend. De eerste keer dat we het voertuig zien moet hij plots stroppen voor een onnozele tractor? Ram die onnozele tractor toch gewoon van de weg of schiet deze in een andere straat! Het voelde allemaal heel vreemd aan.
En mijn laatste probleem met deze film is de muziek van Prince. Sorry, I hate it. Ik heb nooit gevonden dat het werkt en na meer dan 30 jaar vind ik het nog steeds niet werken. En de muziek van Prince zit overal! Het is om tureluurs van te worden. Gelukkig waren er ook geniale momenten, zoals de laatste scene met de batwing actie, het maanshot, de confrontatie met Joker. De shots waren leuk en ik vergeef zelfs het moment dat de Batwing niet in staat is om 1 man overhoop te schieten met zijn pistolen of geleide raketten maar Joker wel met pistool met gigantische loop de Batwing kan uitschakelen. De muziek van Danny Elfman was hier echt zalig en ik had opnieuw heel even het gevoel van een echte Batman film te zien.
De scène in de kerktoren was dan weer heel bizar gezien ik tot op vandaag niet snap waarom Batman bezig was om de trappen te beklimmen terwijl hij gedurende de gehele film overal wegvliegt met zijn grapple gun. Een grapple gun die hij trouwens gebruikt op het einde om de Joker te vermoorden. Oh ja, sorry voor de spoiler, Batman kills Joker. Nog zo een bizarre anti-comic-Batman twist. Maar kijk, Tim Burton had zelf toegegeven geen al te grote comic fan te zijn, dus dit is logisch.
De toon van de film varieert ook wat tussen Tim Burton gotiek en de Tango & Cash Art Deco Jon Peters nonsense. Batman vermoordt ook mensen in deze film, zelfs wanneer hij dat eigenlijk niet hoeft te doen. En dit was een PG-13 film. En van PG-13 gesproken, Bruce Wayne duikt ook snel in het bed met Vicky en op het einde zat trouwens een bizarre scene waarin Vicky de Joker wil…euhm …oraal bevredigen. I shit you not. Herbekijk de kerktoren scène.
Maar los van dit alles heb ik toch van de film genoten. Knappe production design, briljante score, geslaagde Tim Burton momenten, een geweldige Jack Nicholson en ook wel een goede Michael Keaton die het karakter in een bepaalde nieuwe richting had geduwd. Ik ben in ieder geval opgezet dat Warner Bros de beslissing nam om deze film uit te brengen in een Collectors Edition box met een Steelbook – BD/4K, Fotoboek met 16 pagina’s, 10 lobby cards, 2 art cards, Batman-envelop om alles in te bewaren en Reproducties van 2 posters. Maar het is vooral de hogere resolutie die alles de moeite maakt om te zien. De film lijkt zelfs beter ook al vermoed ik dat ze de kleuren wat hebben aangepast. Maar dat komt misschien omdat ik gewend was om deze film te zien op DVD of op televisie. Dit is de 4K versie die aan de bron werd gehaald en dus veel dichter bij de oorspronkelijke bedoeling van Tim Burton. Wat ook is veranderd is de klankmix in een Atmos versie. De Batman Collectors Editions zijn vanaf 22 juni 2022 verkrijgbaar. Volgende week bespreken we hier de vervolgfilm van Tim Burton.
Review Batman (1989)
Recensie door Dave op 2 juli 2022
