Benedetta (2021) *** Blu-ray recensie

Benedetta (2021) had op 17 november 2021 moeten uitkomen op 4k UHD maar Pathé heeft beslist na de teleurstellende box-office om toch enkel maar te investeren in een gewone DVD en Blu-ray release. Het is ondertussen al 5 jaar geleden sinds we een nieuwe Paul Verhoeven film kregen voorgeschoteld na Elle (2016). We hebben al de nonnen-horrorfilms gehad, hier is nu een nonnen-seksfilm, of althans ene op Verhoevens wijze. De regisseur heeft een voorliefde voor seks en al zeker deze die problematisch is (Elle, Zwartboek, Showgirls, Basic Instinct, …) en hij schuwt de controversie niet. Dus een seksfilm in een nonnenklooster was een droomscenario.

© Belga Home Video / The PF Factory

Korte inhoud: Italië, eind vijftiende eeuw. De pest, ofwel de Zwarte Dood, heeft voor veel dood en verderf gezorgd. Een vrouw, Benedetta Carlini (Virginie Efira) genaamd, besluit om zich in een klooster te treden als novice in het dorpje Pescia, Toscane. In staat tot het verrichten van wonderen op jonge leeftijd heeft haar aanwezigheid een grote en blijvende impact op de rest van de gemeenschap.

Het scenario van Verhoeven en David Birke is gebaseerd op de roman Immodest Acts: The Life Of A Lesbian Nun In Renaissance Italy van Judith C. Brown. De schrijfster had zich effectief gebaseerd op een lesbische non die abdis werd van het klooster, en geconfronteerd werd met een verontrustende reeks visioenen waarin mannen haar probeerden te vermoorden. Bang dat zuster Benedetta werd lastiggevallen door demonen, sloten de andere zusters haar op in haar kamer met zuster Bartolemea (Daphne Patakia). Daarna hielden de meer verontrustende visioenen van zuster Benedetta op, maar ze kreeg nog steeds te maken met vermeende bovennatuurlijke bezoeken. Deze kwamen onder de aandacht van het contrareformatie-pausdom, vastbesloten om mogelijk lastige mystici ondergeschikt te maken als ze tekenen van ketterij vertoonden. Na enige tijd werd duidelijk dat Benedetta en Bartolemea seksuele relaties hadden gehad. Bartolomea getuigde dat Benedetta met haar bezig was terwijl ze bezeten was door de geest van een mannelijke demon die bekend staat als Splenditello.

De eerste versie van het script werd geschreven door Gerard Soeteman, maar hij wou niets meer met het project te maken hebben omdat Verhoeven en Birke eigenlijk vooral bezig waren met ‘de seks’ en het spelen met genitaliën in plaats van de vele feministische aspecten in het boek. Met andere woorden, de film is een rasechte Verhoeven film. Benedetta was tevens in de officiële selectie op het filmfestival van Cannes van dit jaar en werd in competitie vertoond, maar de film won tot op heden geen enkele filmprijs. Naast de 2 hoofdactrices zien we ook nog Charlotte Rampling, Lambert Wilson en Olivier Rabourdin spelen in deze thriller die oorspronkelijk de titel “Heilige Maagd” had.

Dit is tevens de tweede keer dat de regisseur in het Frans werkt en ja, deze film werd opgenomen pre-coronacrisis. De productie vond plaats in december van 2018 maar na een zware blessure van de heup van Verhoeven en ernstige complicaties werd beslist om de post-productie uit te stellen tot 2020 en dus ook de release van de film. De blessure zou te wijten zijn aan het heuvelachtige landschap waar gedraaid werd. En laten we niet vergeten dat Paul binnen 2 maand 83 zal worden, en dit zou wel eens zijn laatste film kunnen zijn, ook al staat er nog een project genaamd Het geheim van een goed huwelijk op de planken, maar ik kan me niet inbeelden dat zoiets ooit gemaakt zou worden. Het zal ook een beetje afhangen van het succes van deze film en op basis van de trailer lijkt het toch meer een B-film te zijn met weinig subtiele vertolkingen en veel tetten. En voor de Total Recall (1990) regisseur kunnen er gewoon niet genoeg tetten zijn.

Vanaf het begin maakt de ondeugende Verhoeven duidelijk dat hij het regie-equivalent is van een tomatensoep met balletjes in wat in andere handen misschien eerder een truffel-crème soep had kunnen zijn met een doordringend en rijk palet aan smaken. Maar afgezien van dit verontrustende detail, behoudt het verhaal een grote historische waarde vanwege het simpele feit van zijn bestaan. In die tijd werd contact met hetzelfde geslacht onder vrouwen nog minder erkend dan onder mannen. Misdrijven die niet konden worden genoemd, hadden dus letterlijk geen naam en lieten weinig sporen na in het historische naschrift. Hoewel het in wezen een kanttekening was in een onderzoek dat leidde tot een gevangenisstraf van 35 jaar – waarschijnlijker als gevolg van Carlini’s monastieke status, aanspraken op wonderbaarlijke gunsten – waren Carlini’s herhaalde seksuele contacten met een andere vrouw datgene wat haar verhaal zo opmerkelijk en waardevol maakt.

© Pathé

Birke en Verhoeven hebben een melodrama gemaakt dat eigenlijk niet zo ver afstaat van Showgirls (1995). Benedetta denkt de waarheid aan haar kant te hebben, krijgt aanhang buiten de muren van het klooster en enkele van haar mede-nonnen breken haar af. Ondertussen maakt Bartolomea (Daphne Patakia) een dildo van het beeld van de Maagd Maria dat Benedetta al sinds haar kindertijd in bezit heeft. Dit maakt haar misdaad van het sodomiespel als ernstiger dan het in het echte leven waarschijnlijk werd opgevat, omwille van de heiligschennis die betrokken was bij het bezoedelen van zo’n standbeeld. Verhoeven reduceert echter dramatiek tot iets wat “entertaint”, en aanleunt bij de sexploitation uit de jaren 70 en zelfs het subgenre: de nunsploitation. Ja dat bestaat! Het zou me zelfs niet verbazen dat we binnenkort een luchtdruk vibrator of clitoris vibrator krijgen met een religieus tintje. Mocht de film al geen succes zijn aan de box-office zouden deze toys als zoete broodjes verkopen.

Verhoeven, die een boek over Jezus heeft geschreven was voornamelijk geïnteresseerd in de seksueel getinte rituelen waarbij godslasteringen bestraft werden met vaak zweepslagen voor een al dan niet opgewonden publiek. Dergelijke scenes kom je tegenwoordig tegen in de SM-scene en dus is de erotische fantasie eigenlijk niet zo ver weg. Ook de primaire en inherente onbeschoftheid van het lichaam is een onderdeel van de seksualiteit van de mens, ondanks de onderdrukking door de Kerk en misschien zelfs versterkt door deze onderdrukking. Het scenario van Verhoeven en Birke is – bedoeld of onbedoeld – grappig. De dialogen zijn vaak letterlijke uitwisselingen tussen slaaf en de dominant in een SM spel. Maar zoals bij elke Verhoeven film blijf je wel kijken tot op het einde. 17 november 2021 is de film uit op Blu-ray.