Eén van de betere zoniet dé beste Stephen King verfilmingen is The Shawshank Redemption (1994) van Frank Darabont. In de gevangenis van Shawshank zitten de grote boefjes, die vaak een lange lijst van misdaden op hun palmares hebben staan. Maar het zijn niet allemaal schurken en vaak zitten de grootste schurken niet achter de tralies. De wellustige bewaker Captain Hadley (Clancy Brown) gebruikt maar al te graag de gevangenen om zijn frustraties op uit te werken en directeur Norton (Bob Gunton) is niet vies van exploitatie van de gevangenen voor zijn eigen verrijking. We krijgen een blik achter de schermen van de gevangenis doorheen de ogen van Red (Morgan Freeman) en zien hierin meteen een metafoor voor de dingen die ons allemaal gevangen houden – onze problemen, onze routine, de verveling, ons dagelijks leven, noem maar op. Maar dat alles, impliceert de film, kan opgelost worden zo lang er hoop is.
Meer dan een simple gevangenis-verhaaltje is The Shawshank Redemption een verhaal over vriendschap, hoop en onderdrukking, een beetje in dezelfde lijnals als Thelma & Louise (1991) van Ridley Scott. Daar waar de meeste gevangenis-verhalen gaan over een gevangene die terecht of onterecht is veroordeeld tot een gevangenisstraf, om nadien te ontsnappen om zich te wreken, komt de ‘redemption’ in deze film pas in het tweede gedeelte van de film en bovenop in de vorm van wraak tegenover de gevangenisdirecteur.
Korte inhoud: Bankier Andy Dufresne (Tim Robbins) wordt beschuldigd van moord op zijn vrouw en haar minnaar. Hij houdt vol dat hij onschuldig is, maar belandt anno 1947 met twee maal levenslang in de strenge gevangenis Shawshank. Hij is een buitenbeentje, houdt zich kranig en komt daardoor in de gunst van een gerespecteerde zwarte gevangene (Morgan Freeman). Deze ‘Red’ zit al twintig jaar en legt zich neer bij zijn levenslange lot. Andy buit zijn maatschappelijke kwaliteiten daarentegen uit om de omstandigheden in de gevangenis te verbeteren. Daartoe heult hij met de corrupte directeur (Bob Gunton). Er zijn twee dingen die Andy echt op de been houden: hoop en een poster van Rita Hayworth.
Andy wordt bij zijn aankomst al snel in het nauw gedreven door de “sisters”. Niet een groepje van losgeslagen nichten maar wel een venijnige bende die blijkbaar de truuk met de zeep in de douche hebben uitgevonden en het vooral gemunt hebben op de nieuwelingen (the fish) om hun seksuele driften op bot te vieren. We horen de stem van Freeman: “I wish I could tell you that Andy fought the good fight, and the Sisters let him be. I wish I could tell you that – but prison is no fairy-tale world.” De medegevangenen waar Andy tussen terecht komt, zijn eigenlijk allemaal best betamelijke jongens als je ze een beetje leert kennen – nadat Andy in de ziekenboeg is beland, zorgen ze zelfs voor een welcome back-gift. Maar het is nooit zo doorzichtig als een aflevering uit Prison Break. En dat is dan weer te danken aan de geweldige vertolkingen en het briljante script van Darabont gebaseerd op de geniale novelle Rita Hayworth and Shawshank Redemption van Stephen King. Darabont is blijkbaar een grote fan van de horrorschrijver want hij verfilmde ook al The Mist (2007) en The Green Mile (1999).
Dufresne hoort niet thuis in de gevangenis hoewel je in het begin niet zeker bent of hij al dan niet schuldig is. Maar hij is gewoon iets te slim om opgesloten te worden of zoals Red het zegt: “…some birds aren’t meant to be caged, that’s all. Their feathers are just too bright.” Andy werkt zich op tot financieel adviseur van zowat iedereen die er over de vloer komt – in één scène zien we de bewakers van een andere gevangenis, op bezoek voor een baseballmatch tegen de cipiers van Shawshank, op een rijtje voor Andy’s bureau zitten, hun belastingspapieren in de hand. Niet realistisch? Wel deze film zet zijn eigen regels en wil meer zijn dan een spiegel van wat er zich binnen de muren van een gevang afspeelt. Het is een grimmig sprookje over ‘hoop’ die verteld wordt met heel veel inzicht in de menselijke psyche en de maatschappij. De film besluit: Hope is a good thing, maybe the best of things.
© Warner Home Video
Regisseur Frank Darabont heeft de verrassende plot van King’s verhaal grotendeels overgenomen. De moord binnen de gevangenismuren – een sleutelmoment in de film – is ook een wijziging van Darabont. Deze schokkende gebeurtenis is met Andy’s uiteindelijke wraak het meest volwassen moment in dit beklemmende drama. Hoop kan in moeilijke omstandigheden een onmogelijkheid worden, wat het trieste lot van gevangenisoudste Brooks (James Whitmore) illustreert. Je hebt er mensen voor nodig die om je geven of moet de intelligentie en het doorzettingsvermogen hebben van een Andy Dufresne.
Je kunt het niet ontkennen dat Darabont hier zonder veel schaamte een vrij sentimenteel verhaal vertelt. Maar daar waar een minder talentvolle regisseur zou vervallen in zeemzoeterigheid, valt de film van de ene verrassing in de andere, en alles op een rustgevend tempo. The Shawshank Redemption is één van die films die traag durft te gaan, in overeenstemming met het levenstempo in een gevangenis. De voice-over van Morgan Freeman en de warme, van geel doordrongen kleuren van de fotografie van Roger Deakins en de uitstekende score van Thomas Newman, verhogen het gevoel van intimiteit. Shawshank is een film die ons op zijn schoot neemt en dan bedaard de tijd neemt om met rustige stem een verhaal te vertellen. Er wordt een overtuigende wereld voor je ogen opgetrokken, met karakters die de kans krijgen om te ademen en zich langzaam te ontwikkelen. Op het einde van de rit heb je het idee dat je zelf je weg zou kunnen vinden in het gevang.
© Warner Home Video
De uiterst sympathieke mensen van DFW hebben dan ook deze film uitgebracht op Blu-ray in twee verschillende versies. Zo is er een versie uit de Prestige Collection – zonder extraatjes maar voor een voordelige prijs – en een versie met het audio-commentaar van Darabont. Geen ‘deleted scenes’? Nope. Who cares anyway? Deleted scenes zijn scènes die gewoon scènes die niet goed genoeg zijn om in de film te zitten dus waarom zouden we onze tijd verspillen om hier naar te kijken.
Deze prent duurt 143 minuten, wat heel wat langer is dan de gemiddelde film. Maar The Shawshank Redemption gaat over mensen die een jarenlange celstraf moeten uitzitten, en gezien de lange duurtijd van de film beginnen we op een gegeven moment ook de tralies te voelen en net zoals het hoofdpersonage Andy, te verlangen naar die verlossing. Begrijp me niet verkeerd, de film is geen urenlange sleur, wel integendeel. We worden geconfronteerd met bruut geweld, humor, intrige maar bovenal drama en karakter-uitdieping. En met als acteurs als Robbins en Freeman kon Darabont niet anders dan te scoren met deze film. Spijtig voor hem kwam dit jaar ook Pulp Fiction (1994) en Forrest Gump (1994) in de zalen en bijgevolg kon de film geen van de zeven (!) Oscar-nominaties verzilveren. Toch vond ik Shawshank een betere film dan Forrest Gump. Maar dit is ook wel typisch voor ‘The Academy’ om de meesterwerkjes te nomineren maar uiteindelijk de award te schenken aan de foute film. Michael Seirton kreeg geen nominatie voor Best Art Direction-Set Decoration en dat was nog zo een flater van het selectie-comiteetje. Iedereen dacht dat de makers gewoon hadden gefilmd in een oud gevang, want alles zag er zo realistisch uit. Maar het gebouwen waarin gefilmd werd waren compleet herwerkt en opgebouwd tot in de kleinste details voor de film.
Het was niet de debuutfilm van Frank Darabont, daarvoor maakte hij al de thriller Buried Alive (1990). Shawshank was wel zijn eerste big budget film en tevens zijn beste tot nu toe. De man is niet alleen een sterke acteurs-regisseur, maar tevens een geweldig scenarist die onlangs nog de tv-serie The Walking Dead schreef (een script die heel sterk begon, maar werd gaandeweg hersendood). Toch blijft Darabont een filmmaker die ik op de voet volgt. Het is een film die jullie niet onberoerd zal laten. Je kunt de film bestempelen als een al te sentimentele, moralistische Hollywood prent of je kunt je hoofd uit je achterwerk halen en besluiten dat The Shawshank Redemption een bijzonder knappe film en tevens een mijlpaal in de filmgeschiedenis.
The Shawshank Redemption is vanaf 15 september 2021 beschikbaar op 4K Ultra HD.
Review The Shawshank Redemption (1994)
Recensie door Dave op 8 oktober 2021
