Heel wat science-fiction films uit de jaren 90 voelen bijzonder gedateerd aan, maar een handvol blijven goed; en daarbij reken ik deze Gattaca (1997), geschreven en geregisseerd door de Nieuw-Zeelander Andrew Niccol. Spijtig genoeg heeft Niccol nooit meer het niveau gehaald van deze debuutfilm, maar dit meesterwerkje pakken ze hem niet meer af. De film is op 16 juni 2021 opnieuw uitgebracht in 4k UHD.
Korte inhoud: Dankzij de vooruitgang van de wetenschap is het nu mogelijk om vooraf de eigenschappen van je kinderen te bepalen. Maar Vincent Freeman (Ethan Hawke) is op de ouderwetse manier geboren en hij moet zich staande houden tussen de perfecte mensen om hem heen. Om zijn droom, een ruimtemissie, te verwezenlijken neemt hij de identiteit aan van een genetisch perfect persoon, Jerome Eugene Morrow (Jude Law). Maar als de missieleider vermoord wordt, is hij de hoofdverdachte.
De futuristische films die het niet moeten hebben van buitensporig geweld en apocalyptische taferelen en daarentegen inzetten op een intelligente intrige, zijn dun gezaaid. Dat DNA en genetische dictatuur een grote rol zal spelen in de toekomst staat buiten kijf, maar dat er ook met DNA geprutst kan worden maakt deze film ook duidelijk. Er zijn quasi geen speciale effecten in deze science-fiction prent, en dat is hoogst ongewoon. Het lijkt bij momenten wel meer op een Hitchcock drama. Cruciale vraag die deze film stelt is wat de waarde is van een mens die in een labo is ontdaan van alle mogelijke “kwaaltjes, afwijkingen en zwakheden”. En bijgevolg is het op zich ook een existentialistisch portret van de toekomstige mens. In Gattaca is de mensheid onderverdeeld in ‘validen’ of Übermenschen die zijn ontwikkeld in een reageerbuis en ‘invaliden’ die geboren zijn op natuurlijke wijze en als volgt onderaan de ladder van de menselijke evolutie eindigen.
Hawke is iemand van onderaan de maatschappij met ambities om via een ruimtevaartprogramma deze planeet te verlaten, maar dan moet hij zich wel voordoen als een ‘valide’ en bijgevolg moet hij het systeem belazeren. Hij legt zich niet bij zijn lot neer en gaat doorheen een verschrikkelijk proces om zijn doel te bereiken. En hij krijgt de hulp van Jerome, een uniek specimen die door een ongeval aan een rolstoel gekluisterd zit. Zo krijgt hij haar- en urinestalen om zo onder de radar te duiken, en toe te treden tot het heiligdom van de nieuwe aristocratie. Anderzijds moet Vincent zich regelmatig scrubben en er voor zorgen dat hij geen DNA achterlaat op de werkvloer. Maar het wordt allemaal moeilijker wanneer iemand vermoord wordt. Daarnaast heeft Vincent ook nog eens een romance met een kantoorcollega Irene Cassini (Uma Thurman).
De politie-intrige komt overigens wat anachronistisch over in een film die gaat over bio-ethische vraagstukken, lichamelijke paranoia en de morele gevolgen van het kloningsproces, maar Niccol goochelt met oud en nieuw en het resultaat werkt. De film handelt ook over ‘ouderwetse waarden’ als vriendschap en broederliefde. De film is niet zo ver verwijderd van die andere cerebrale sci-fi film THX 1138 (1971) van George Lucas. Ook deze film is hypergestileerd, met zijn setdesign, zijn kostuums en zijn ijle muziekscore. Een film om opnieuw te bekijken en zeker op Blu-ray met de vele outtakes en making of filmpjes.
Review Gattaca (1997)
Recensie door Dave op 16 juni 2021
ik heb deze lang geleden gezien. Laatst nog een keer bekeken.
Blijft een uitstekende film die de desastreuze gevolgen laat zien van het “prutsen met DNA”