Je zou denken dat alleen maar controversie ontstaat bij Netflix-films, maar nu heeft Amazon Prime ook een film waar onze Noorderburen van wakker liggen, of althans deze wiens grootouders betrokken waren bij deze bloederige re-kolonisatie van Indonesië tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog in 1946. Blijkbaar zou De Oost (2020) hebben gezondigd aan geschied-versalsing. Palmyra Westerling, dochter van de omstreden kapitein Raymond Westerling, roept inmiddels op om de film te boycotten en de Federatie Indische Nederlanders (FIN) eiste vorige week bij de rechter een disclaimer, maar dat werd afgewezen.
Korte inhoud: 1946. Een Nederlandse soldaat (Martijn Lakemeier), Johan genaamd, wordt samen met honderdduizend anderen uitgezonden om orde op zaken te stellen in Nederlands-Indië. Gaandeweg raakt Johan in de ban van Raymond “De Turk” Westerling (Marwan Kenzari), een charismatische legerkapitein. Wanneer de oorlog escaleert en Westerling het verzet van de bevolking steeds genadelozer neerslaat, wordt de lijn tussen goed en kwaad voor Johan steeds vager alsook zijn gevoelns voor de jonge prostituee (Denise Aznam).
Wij moeten de film nog zien maar na het bekijken van de trailer hadden we een soort The Thin Red Line meets Platoon (1986) gevoel, dus deze oorlogsprent willen we zeker zien. En al zeker omdat we ‘nul-de-ballen’ afweten van dit conflict die zich afspeelde net na WOII en iedereen nog bezig was met het bekomen van de Nazi-gruwel en het feit dat de Amerikanen een jaar geleden nog 2 kernbommen op Japan hadden gedropt.
Het was de revolutionaire nationalistische leider Sukarno die zich wou afscheiden van het Nederlandse koloniale juk, en daarvoor werd hij gevangen genomen. Maar met WOII werd hij door de Japanners op vrije voeten gezet. In ruil verspreidde hij met zijn Indonesia’s Nationalist Movement propaganda voor de Japanse invasie. Nadat de Japanners uiteindelijk de oorlog verloren besloot Sukarno om dan maar de onafhankelijkheid te verklaren op 17 August 1945, in de hoop de rijkdom in eigen land te houden en de controle over te nemen. Kolonialisme is in vele gevallen de nummer 1 oorzaak dat we vandaag spreken van Derdewereld-landen. Het Westen heeft jarenlang de grondstoffen uit die landen geplunderd en het systeem volledig ontregeld. Sukarno leidde de Indonesiërs in het verzet tegen de Nederlandse herkolonisatie-inspanningen via diplomatieke en militaire middelen tot de Nederlandse erkenning van de Indonesische onafhankelijkheid viel in 1949 na een jarenlange bloederige campagne van de Nederlandse overheid.
De 39-jarige Nederlandse filmmaker en dj Jim Taihuttu droomt er al lang van om een film te maken over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en in het bijzonder over de gruwel die plaatsvond in de Molukken, een archipel in het oosten van het land waar zijn voorouders vandaan kwamen. De trailer van de film heeft in ieder geval geleid tot controverse in Indonesië, waar sommigen historische onnauwkeurigheden aan de kaak hebben gesteld. Desondanks vertelt de film een donkere bladzijde uit de Hollandse geschiedenis dat vermoedelijk al evenveel verzwegen werd op de Nederlandse scholen als de Belgische koloniale gruwel in Congo op de Belgische scholen.
© Amazon Prime
Het is enerzijds een klassiek oorlogsverhaal en een flash-forward over de terugkeer van de soldaat naar huis na zijn traumatische oorlogservaring. Taihuttu houdt zich bezig met een soort psychoanalyse van zijn land. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn de wonden inderdaad nog steeds gapend, met name die van collaboratie. Eén van de redenen voor de toewijding van het hoofdpersonage om zich toe te wijden aan zijn dienstplicht voor zijn land was om het collaboratie-verleden van zijn vader enigszins weg te vegen. Het is dus een film die niet verlegen is om delicate onderwerpen aan te snijden.
De Federatie Indische Nederlanders (FIN) had een rechtszaak aangespannen omdat ze vinden dat duidelijker moet worden benadrukt dat de film ‘een eigen interpretatie is van de producent en de regisseur’ – ook al staat letterlijk in de aftiteling dat bepaalde personages gedramatiseerd werden. Maar dat volstond blijkbaar niet volgens de organisatie en beweren dat het nu een onjuist en eenzijdig beeld van de situatie in voormalig Nederlands-Indië schetst. En al zeker rond het Korps Speciale Troepen (KST) van kapitein Raymond Westerling, bijnaam ‘de Turk’, dat kampongs platbrandde en Indonesiërs standrechtelijk executeerde. De zeer open-minded rechter oordeelde terecht dat de makers de vrijheid hadden om fictieve elementen toe te voegen aan historische feiten en mogen ze een eigen invalshoek kiezen, ook al kan dat pijnlijk zijn voor sommige kijkers.
Een paar jaar geleden was er al een gelijkaardige film maar dan verteld vanuit het standpunt van de onafhankelijkheidsstrijders, genaamd Red and White (2008). De Oost is is een Nederlands-Indonesische productie, maar er zit ook wat Belgisch bloed in de film via Jeroen Perceval. Hopelijk kunnen we snel de film reviewen.
