Net zoals je moet opletten met informatie die je leest op social media, moet je ook sceptisch kijken naar de informatie die gepresenteerd worden in een goed gemaakte documentaire, zoals deze Seaspiracy (2021). De docu slaat wel degelijk nagels met koppen, maar het werd gemaakt door iemand zonder journalistieke background en know-how, springt van de hak op de tak en lijkt zich te vermommen als een diepgaande onderzoeksdocu, ook al wordt er niet zo diep gegraven. Toch kan je er niet onderuit dat heel wat zaken in deze 90 minuten lange docu jullie kijk op de commerciële visvangst zal beïnvloeden. De film is van Kip Andersen, dezelfde producent als Cowspiracy: The Sustainability Secret (2014), die terecht werd bekritiseerd omdat het bijzonder karig was met harde feiten, en deze eco-docu gaat toch wat dezelfde weg op.
De docu begint met de evidente confrontatie met oceaanafval, maar wordt gaandeweg meer een Top 10 van de vuilste praktijken van de visvangst gekoppeld aan alarmerende boodschappen van het einde van alle leven in de oceaan in 2048 en de desastreuze impact om het milieu en ons welzijn. Het grote probleem van de industriële voedingssector – of het nu de vlees- of de visindustrie is – is de ongecontroleerde bevolkingsgroei. Daarover wordt echter geen woord gerept. Maar dit heeft dan weer geen impact op onze consumptie-gewoonten maar wel een impact op onze leefgewoontes. Maar de docu die gouvernementele geboortebeperkingen in kaart brengt, de legalisering van abortus en euthanasie bespreekt of nog de stopzetting van de hardnekkige gezondheidszorg om mensen kost wat kost in leven te houden, deze moet nog gemaakt worden. Maar dit zal pas confronterend zijn. Toch vreemd dat we wakker liggen van een exponentiële groei van Covid-besmettingen, maar niet deze van de bevolkingsgroei, vooral in landen als Indië en heel wat Afrikaanse landen waar vrouwen gemiddeld 6 kinderen baren.
Maar uiteraard hangen veel zaken samen en wat deze docu dan wel naar behoren doet is het weergeven van heel wat bezorgdheden van een aantal milieuorganisaties die tot op vandaag weinig tot niet worden gehoord. Met deze docu krijgen de bevolking nu een soort ‘wake up call’ en hopelijk wordt er effectief iets ondernomen tegen deze malafide organisaties. Ik heb ondertussen al heel wat documentaires verslonden en je herkent meteen de makers die in postproductie wat kogelschoten aan een scène zouden toevoegen om alles net iets dramatischer te maken en de makers die prangende vragen stellen en mensen confronteren met hun verantwoordelijkheden. In deze docu is het ‘simulatie journalistiek’ met zinnetjes als: “Mijn enige optie was om het geld te volgen”, maar na het zien van deze docu weten we allemaal dat Ali Tabrizi geen kaas heeft gegeten van hoe geldtransacties in het criminele milieu of op gouvernementeel niveau werken. Tabrizi is dan weer wel gedreven in het ensceneren van een bijna politie-invasie, ook al dien dergelijke scènes wat mij betreft nog meer afbreuk aan de authenticiteit van de boodschap.
Goede documentaire onderzoeksjournalistiek begint met een rustig gesprek, zorg dat mensen op hun gemak zijn en misschien zaken gaan benoemen die ze misschien nooit hebben durven zeggen. En nadien kan je hen ook gaan confronteren. In deze docu kiest Tabrizi voor de frontale aanval, en wordt dan ook bijna altijd aan de deur gezet zonder interview. En dat is het grootste pijnpunt, want er zijn te weinig kritische stemmen aan het woord die de zaken in een ander licht zetten of die de cijfers misschien in twijfel trekken. Jarenlang is er ons verteld dat we minder CO2 moeten uitstoten met onze industrie alsook in het verkeer. Hier wordt met zoveel woorden gezegd dat we dit probleem gewoon kunnen opvangen door de oceaan met rust te laten. Veel van wat Tabrizi verteld is waarheid, maar het is en blijft een film door de ogen van een vegan die in deze discussie eigenlijk al een gekleurd beeld heeft van hoe de zaken in elkaar zitten. Het is een beetje als een documentaire zien over kernenergie gemaakt door Electrabel.
Hoe dan ook, deze documentaire zet aan tot zelfstudie. Het is niet ok dat slaven gedwongen worden om vis te vangen, het is niet ok dat haaienvinnen nog steeds verhandeld worden, het is niet ok dat de oceanen worden leeggeroofd met gigantische netten, het is niet ok dat dagelijks miljoenen vissen sterven door de visvangst aan ‘bycatch’, het is niet ok dat duurzame labels op visproducten helemaal geen duurzame visvangst garanderen, het is niet ok dat vis-eten stilaan het meest toxische is wat een mens kan consumeren, … We moeten geïnformeerd worden over al deze zaken en deze docu kan je zien als een soort voorzet. De docu is sinds 24 maart 2021 te bekijken op Netflix.
Review Seaspiracy (2021)
Recensie door Dave op 28 maart 2021
Het enige waar ik echt van opkeek was niet alleen de corruptie die ik al had kunnen vermoeden, maar ook de mensen die eigenlijk het “Dolphin Safe” -label VERKOPEN aan bedrijven die inderdaad dolfijnen en andere vissen doden. Een ander gek ding was die fameuze “bycatch” en hoe 40% van de gevangen vis ongebruikt is of sterft nadat ze zijn teruggegooid.
Die bycatch vond ik ook absurd. Maar wat nog zorgwekkend was, was dat 1’000 dolfijnen opzettelijk en illegaal gedood werden door Japan, maar 10’000 dolfijnen legaal gedood werden door bycatch door Frankrijk. Ik begrijp een beetje waarom Japanners niet bepaald opgezet zijn met die anti-walvisjachtwetten en deze dan ook naast zich neer leggen. bycatch over de hele wereld is het doden van walvissen / dolfijnen / enz. in veel grotere mate dan de effectieve jacht.
Dat Dolphin Safe certificaat is al een tijdje bekend dat het eigenlijk niet zo heel veel betekent, dus op dat punt heb ik niets bijgeleerd. Echter ben ik van mening dat er meer discussie had moeten zijn over de vraag hoe eco-etikettering een effectief mechanisme voor verantwoording van bedrijven kan zijn, net zoals de nutriscores bij voeding of eco-labels bij elektronische toestellen. Het hangt allemaal af van het certificeringsproces en of er actieve follow-up- en hercertificeringsmechanismen zijn. Bij twijfel kunt u altijd de website en het certificeringsproces van een milieukeur raadplegen en zelf beslissen of deze betrouwbaar is.
Mijn andere puntje van kritiek was dat er geen ‘duurzame’ manier zou zijn van visvangst en je aldus beter zou stoppen met vis te eten. Komende van een veganist kan ik deze logica best begrijpen, maar is wel wat kort door de bocht, zeker wanneer je dan een verhaal ophangt van Somalische piraten die gedwongen worden om schepen aan te vallen omdat de industriële visvangst alles leeg rooft en ze geen andere opties meer hebben.
Ik voel absoluut de verplichting om minder vis te eten, maar ik denk niet dat er voldoende appreciatie was voor hoe we meer kunnen leren over duurzame praktijken en deze kunnen toepassen in onze eigen toeleveringsketens.
Lokale visvangst is niet altijd even duurzaam. Hoe vaak lees je niet van Afrikaanse vissers die bommen gebruiken om vissen te doden. De bycatch hier ligt ook bijzonder hoog. Ik denk dat er niet alleen regels moeten zijn, handhaving maar ook een reductie – net zoals bij de vleesindustrie – van de consumptie, ten voordele voor meer plantaardige alternatieven.
Zijn de visquota’s waar de EU en GB over discussiëren nu net niet een manier om de visvangst duurzaam te maken? De docu lijkt te insinueren dat visserijen daar hun broek aan vegen.
In een ideale samenleving zou iedereen de vrijheid moeten hebben om te eten wat hij op het land kan vinden (zowel plantaardig als vlees), maar met 8 miljard mensen is dat simpelweg geen optie. Dus los van de geboortebeperkingen – die er toch dringend moeten komen in dat op hol geslagen groei-kapitalisme die ons allemaal in de vernieling zal rijden – moet er een duurzaam systeem worden opgebouwd waarin minsten 80% van de voeding die we consumeren op een dag plantaardig is, ontwikkeld op een duurzame manier.