Netflix miniserie The Queen Gambit maakt schaken terug hip

Toch wel één van de betere zaken om te zien is Netflix is deze The Queen Gambit (2020) miniserie die lijkt op iets wat gebaseerd is op een bestaand iemand maar het is dus 100% fictie, gebaseerd op de roman van Walter Tevis en zit boordevol meeslepende thema’s zoals obsessie, seksisme en verslaving, om er maar een aantal te noemen. Het is een meeslepende reis met triomfen en tragedies die zich afspeelt in de jaren 50. Op het einde van de 7 uur durende rit komt de ware boodschap van deze serie bovendrijven en het is niet zomaar een “sportserie” waar het winnen van een grote wedstrijd de climax is.

In de miniserie volgen schaakkampioen Beth Harmon (Anya Taylor-Joy). Als achtjarige meisje (Isla Johnston) werd ze betrokken in een gezinstragedie met een verschrikkelijk auto-ongeluk waarbij haar moeder Alice (Chloe Pirrie) om het leven kwam. Nadien werd ze gestuurd naar een meisjesweeshuis, en meteen maakt schrijver / regisseur Scott Frank (Out of Sight) en Allan Scott duidelijk dat hij niet geïnteresseerd is in de serie te overspoelen met clichés. Om te beginnen is het weeshuis geen onuitstaanbaar gevangeniskamp, ondanks de wat grauwe muren. Het enige negatieve is eigenlijk Beth zelf met haar norsheid die de gangen met negativiteit vult. Ze is humeurig en koppig, en zit zit met iets wat op het einde van de miniserie onthuld zal worden. Uiteindelijk kan slechts één zet een tegenstander schaakmat zetten. Maar het zijn alle bewegingen tot dan toe die de overwinning verzekeren.

Ondanks haar uiterste best om op de achtergrond te blijven, reiken twee mensen haar de hand, enerzijds de brutale wees Jolene (Moses Ingram). Ze is ouder, zwart en beseft heel goed dat ze door die eigenschappen moeilijk in een gegoed gezin zal belanden. Niettemin dwingt ze met haar opgewekte karakter Beth uit haar schelp. De tweede vriend die ze maakt is de stille conciërge Mr. Shaibel (Bill Camp). Hij is zo eenzaam dat hij tegen zichzelf schaakt in de kelder, maar al snel herkent hij haar als een even beschadigd persoon en neemt hij haar onder zijn hoede. Shaibel leert Beth de fijne kneepjes van het spel en al snel is ze op weg om een ​​wonderkind te worden.

Schaken geeft Beth een doel en het wordt haar obsessie. Dat geldt ook voor de kalmerende middelen die het weeshuis ter beschikking stelt om de meisjes te helpen slapen. De groene pillen nemen Beth’s angst weg en al snel is ze eraan verslaafd, net als aan het spel. Maar ondanks haar medicinale verslavingen, slaagt Beth er nog steeds in om een kampioen schaker te worden, die jongens op de nabijgelegen middelbare school verslaat, evenals hun mannelijke coach. Maar zelfs met haar nieuwe beroemdheid, wordt ze nog steeds gediscrimineerd en gekleineerd omdat ze een meisje is dat durft te concurreren in een mannenwereld, en zo blijft ze troost vinden in drugs.

Beth’s talenten trekken uiteindelijk de aandacht van de Wheatley’s, een kinderloos stel dat op zoek is naar een meisje om te adopteren. Ze nemen haar mee naar hun mooie huis, maar in plaats van verheugd te zijn met haar nieuwe onderkomen, probeert Beth hen te gebruiken voor voor eigen egoïstische doeleinden. Terwijl meneer Wheatley (Patrick Kennedy) het grootste deel van de tijd op zakenreis is, begint Beth haar adoptiemoeder Alma (Marielle Heller) uit te buiten door haar geld en pillen afhandig te maken, terwijl de eenzame vrouw haar eenzame dagen en nachten wegdrinkt.

De kans om prijzengeld te winnen bij een schaaktoernooi in Las Vegas doet zich voor, dus Beth overhaalt Alma om haar daarheen te brengen. Het is hier, in de derde aflevering, waar de serie echt op volle toeren begint te draaien, en het ware thema krijgt vorm. De schaakambities van Beth zijn nog steeds de drijvende kracht achter het verhaal, maar haar reis begint haar leven steeds meer vreugde te geven. Beth wordt verliefd op het weelderige interieur van het Vegas-hotel, om nog maar te zwijgen van het toffe aanbod van roomservice en de modieuze elegantie van de grote stad. Op de Strip ontwikkelt ze ook een oprechte vriendschap met Alma. Ze delen dromen en angsten, evenals sterke drank, en hechten zich bijna als zussen.

© Netflix

Frank weet zeker hoe hij het meeste uit Beth’s schaakcompetities moet halen, en bij momenten lijkt het al even boeiend als een Rocky film. De wedstrijden van Beth zitten boordevol ronddraaiende camera’s, met een geflipte montage en een meeslepende muziekscore Carlos Rafael Rivera. Let wel, deze serie maakt wel geen tijd om schaken uit te leggen, maar het is ook niet meteen een gemis. Denk maar aan de Texas hold ‘em poker in Casino Royale (2006) waar de regels ook niet worden uitgelegd. De regisseur haalt in ieder geval ook het beste uit zijn acteurs met hun reacties die vakkundig de delicate emoties van winnen en verliezen over hun gezichten laten gaan. Het beste van deze miniserie blijft toch dategene wat zich tussenin de wedstrijden afspeelt. Daar laat hij zien dat Beth een veelzijdige vrouw wordt, en niet alleen een overweldigende overwinnaar.

Taylor-Joy is overal geweldig en verleent haar rustige voorkomen een zekere intensiteit met haar ogen en lichaamstaal. Het is een briljante Emmy-waardige vertolking. Thomas Sangster-Brodie, Harry Melling en Jacob Fortune-Lloyd, drie van Beths belangrijkste rivalen, creëren levendige personages die alles net iets boeiender maken. En Marielle Heller, die ook een bekroonde regisseuse en scenarioschrijfster is zou een volledige carrière als actrice kunnen hebben als ze dat wilde. Ze is hier ongelooflijk: ontroerend, geestig en uiteindelijk tragisch.

Een miniserie is deze The Queen Gambit zijn één van de redenen waarom ik verzot ben op Netflix. Er worden tientallen series gemaakt per jaar maar Netflix weet er toch altijd wel de betere projecten te vinden. De serie is op 23 oktober 2020 uitgebracht.