U zal het mij vergeven dat ik met mijn titel voor dit artikel doe wat deze SJW doen met The Lion King, met name de zaken in het extreme gaan voorstellen. Een week geleden verscheen er in de Washington Post een artikel van de Nederlandse auteur Dan Hassler-Forest met de titel: The Lion King is a fascistic story. No remake can change that. Dat Disney soms een wel heel bedenkelijke reputatie had met hun boodschappen in hun tekenfilms kan je niet ontkennen, maar datzelfde kan je zeggen over de meeste sprookjes of comic books. Ik bedoel, tijden evolueren en waarden veranderen in een maatschappij, zowel ten opzichte van de positie van de vrouw of de discussie omtrent rassenverschillen. Maar om nu te claimen dat The Lion King fascistisch is, vertelt meer over de “woke” en politiek over-correcte maatschappij dan over de boodschap die Disney voor onze allerkleinsten hadden.
The Lion King © 2019 Walt Disney Studios Motion Pictures
Zijn kijk op de situatie: Hassler-Forest begint zijn artikel met de omschrijving van het begin van de film waarin herbivoren samenkomen om voor hun pasgeboren heerser te buigen, een verleidelijk wereldbeeld waarin absolute macht onbetwistbaar is en de zwakken en de kwetsbaren fundamenteel inferieur zijn. De tekenfilm zou niet gaan over leeuwen – of welke andere diersoort dan ook, maar installeert een gezonde en wenselijke sociale hiërarchie en machtsdynamiek dat voortkomt uit een soort biologische superioriteit. Een door roofdier-prooi dynamiek te gebruiken om menselijke machtsstructuren te verheerlijken. Een structuur die al met George Orwell’s Animal Farm zijn intrede had en in onze cultuur nog maals werd bevestigd door de popcultuur, zoals in Star Wars waar de droids eigenlijk gewoon de moderne slaven zijn, voegt Hassler-Forest er aan toe.
Volgens de auteur heeft Disney een patriarchale visie op de samenleving, en de Pride Rock waarop Mufasa over de wereld kijkt is in zijn ogen gewoon “de Trump Tower in de Afrikaanse savanna”. Volgens Dan is de natuurlijke balans die Mufasa in stand wil houden niet iets positiefs, maar berust het op de onderdrukking van de leeuwen die het recht hebben om eerst te eten en hun ondergeschikten te onderdrukken. En met de leeuwen die instaan voor de heersende klasse, de “goede” herbivoren die de fatsoenlijke, gezagsgetrouwe burgers van de maatschappij belichamen, vertegenwoordigen de hyena’s op transparante wijze de zwarte, bruine en gehandicapte lichamen die met geweld worden uitgesloten van deze hiërarchische samenleving. En blijkbaar heeft Dan ook merkbaar gemarkeerde etnische accenten gehoord bij de hyena’s die er zo op flagrante wijze racistische en antisemitische stereotypen van maakt, ongedierte dat een bedreiging vormt voor de samenleving. En wanneer de patriarchie verstoord wordt – door een onmiskenbaar verwijfde en verminkte Scar – dat is er regen en verandert het paradijs in een luguber oord van verderf.
De auteur concludeert dat in Hollywood-films, de expliciete nazi-iconografie in de eerste plaats dient om ons af te leiden van het eigen fascisme van de helden. Simba’s laatste klim naar de troon, zijn mannelijk gebrul dat Scar’s dystopie terugbrengt naar zijn natuurlijke staat Eden, vertegenwoordigt niets minder dan het Führer-principe aan het werk: het idee dat degenen die we leiderschapsposities toevertrouwen, gezegend zijn met een natuurlijke, zelfs goddelijke superioriteit. Aanhangers van dit principe presenteren degenen die zich ertegen verzetten of ertegen rebelleren als genetisch inferieure, kwaadwillende wezens die moeten leren hun juiste plaats in de sociale orde te erkennen. Zoals criticus Matt Roth heeft geschreven, verafschuwt de film daardoor pesters door de meest wrede sociale principes te mythologiseren: “Alleen de sterke en de mooie triomf en de machtelozen overleven alleen door de sterke te dienen.”
Mijn kijk op de situatie: Veel van zijn argumenten klinken niet geheel onlogisch gezien de geschiedenis van Disney. Toch ruikt het vooral naar ‘hineininterpretierung’ waarbij een verhaal eigenlijk een nieuwe betekenis gaat krijgen die ver verwijderd is van de reële intenties van de makers. Los van het feit of deze inhoud het doelpubliek zou blootstellen aan fascistoïde propaganda die hun ontwikkeling zou kunnen verstoren. De denkfout die Dan maakt is dat hij een kinderfilm gaat vergelijkingen met een werk van George Orwell, en het bijgevolg karakteristieken zal toedichten die er in wezen niet zijn. Om dan ook nog eens een link te leggen is buitengewoon krankzinnig, maar tezelfdertijd verhelderend voor de gedachtegang van die SJW’s. Trump is een populist, geen fascist. Hij werd democratisch verkozen en tot bij nader oeder heeft hij het Amerikaanse volk niet onderdrukt. Ja hij is een labiel wezen die regelmatig foute tweets de wereld instuurt. Maar net zoals je Orwell niet kan vergelijken met een Disney verhaal half gebaseerd op een Shakespeare verhaal, kan je ook Hitler en Stalin – die echte fascisten waren – niet gaan vergelijken met Donald Trump. Dat de Washington Post hiermee uitpakt is ook niet zo verwonderlijk want zij hebben de laatste jaren echt wel een ultra-progressieve politieke agenda uitgerold.
Black Panther © 2019 Walt Disney Studios Motion Pictures
Wat Dan niet schijnt te vatten is dat in tegenstelling tot de metaforische roman van Orwell, sprookjes en fabeltjes in essentie geen politieke agenda hebben los van een boodschap te brengen van liefdadigheid en gerechtigheid tegenover anderen. Een eenvoudige en niet gelaagde boodschap die begrepen kan worden door iedereen, en die hoopvol is voor de toekomst. In de meeste fabels, en zo ook voor The Lion King, krijgen we een verhaal van een held waarin de kindjes zich mee kunnen identificeren, die macht verwerft maar het gevaar loopt deze macht te misbruiken. Het laat de kinderen zien dat je ook fair kan zijn tegenover elkaar en dat onderdrukking niet altijd tot de gewenste resultaten leidt. “With great power comes great responsibility” is geen uitvinding van Marvel, maar stampt af uit de sprookjeswereld. Mocht het een boodschap zijn geweest van fascisme, onderdrukking en racisme, dan zou men generaties van intolerante jongeren hebben gecreëerd, en dat lijkt me toch niet echt het geval. Een leeuw is een predator en het zou dwaas zijn om zijn karakteristiek te gaan wijzigen, echter zien we Musafa nooit zijn mach misbruiken. Meer nog, hij zoekt toenadering tot zijn broer die duidelijk afgunst koestert.
Je moet al een behoorlijk oppervlakkige denker zijn om te geloven dat The Lion King zich automatisch vertaalt in een pleidooi voor een monarchie of fascisme, laat staan “blanke suprematie”. Het grappige is dat veel van die SJW de Marvelfilm Black Panther (2018) dan weer zien als een film met een beter wereldbeeld. Volgens De Post moet het zijn omdat er binnen Black Panther’s wereld een monarchie is maar ook een systeem waarin een gevecht tot de dood beslist wie koning wordt. De persoon die Wakanda’s kroon draagt, verliest het niet door geboorterecht, wijsheid, genade, intelligentie of zelfs bekwaamheid. Hij kan het verliezen door een fysieke uitdaging. Maar is dàt nu niet het perfecte voorbeeld van wat Dan beschrijft als de roofdier-prooi relatie om de menselijke macht te ordenen? Daarnaast zou je de overheersing van één ras boven het andere toch eerder zien in een film als Black Panther dan in The Lion King. Wanneer je ‘hineininterpretierung’ toepast op Black Panther zou je heel wat meer voorbeelden kunnen aanhalen van totalitarisme, dan in The Lion King. Maar uiteraard ga je hiermee niet scoren bij de progressieve vleugel.
Uiteraard zal dit verhaal gebruikt/misbruikt worden voor politieke doeleinden en het gebrek aan nuance zal opnieuw schering en inslag zijn. Zijn Disneyfilms onschuldig? Als een verhaal van ‘fair zijn tegenover elkaar’ gezien wordt als iets verwerpelijk, dan kan men meteen ook het merendeel van de sprookjes en fabeltjes gaan afschaffen. Uiteraard zijn er stereotypen van monsters en goed uitziende helden, maar alles in onze samenleving kan op één of andere manier geïnterpreteerd worden. De kortzichtigheid waarmee men appelen met peren gaat vergelijken om een beeld op te hangen van iets wat maatschappelijk niet aanvaard is – en zich zo een ‘woke’-statuut aanmeet – is alomtegenwoordig. Gelukkig heeft het publiek doorgaans meer verstand.