Je zou denken na het Brie Larson controversie dat we even de rassendiscussie naar een hoger niveau konden tillen, maar hier zijn we opnieuw aanbeland bij een wel heel krasse uitspraak van Get Out (2017) regisseur Jordan Peele, wiens film Us (2019) in de zalen loopt.
Tegenover een groep studenten in het Upright Citizens Brigade Theater legde de 40-jarige Amerikaan uit hoe het was om plotseling zo bekend en gewild te worden, en dat hij zich in een goede positie bevindt waarmee hij zwarte Amerikanen kan helpen. “Zoals ik het nu zie kan ik zwarte mensen in mijn films casten. Ik prijs me gelukkig dat ik in de gelegenheid ben om tegen Universal te zeggen: ‘Ik wil een horrorfilm van 20 miljoen dollar maken met een zwart gezin.’ En zij zeggen dan: Ja.'”. Peele voegde eraan toe: “Ik zie mijzelf niet een blanke gast aannemen voor de hoofdrol in mijn film,” legt Peele uit. “Niet dat ik niet van blanke gasten houd, maar ik heb die film al gezien.”
Foto van Saeed Adyani voor Wet Hot American Summer © Netflix
Als blanke kerel kan je hier uiteraard niet op reageren zonder bestempeld te worden als een “white privileged opinion”, maar nadat ik het interview in zijn totaliteit heb gelezen had ik zoiets van, dit is van een iets andere orde dan het platvloerse racisme van Brie Larson. Ja, positieve discriminatie is ook discriminatie, maar Jordan heeft dit willen kaderen in een context waarin ‘blanke acteurs’ jarenlang de hoofdrollen kregen in uiteenlopende films, daar waar zwarte acteurs, latino’s, Aziaten, … vaak de tweede viool mochten spelen. Dus als hij in zijn films de voorkeur wil geven aan zwarte acteurs, dan is dat zijn goed recht. Het ongelukkige van zijn statement is dat de verwoording ervan net leidt tot discriminatie. Wat een blanke acteur weet nu dat hij niet gekozen zal worden bij de casting van Jordan’s volgende film, niet omwille van wat hij of zij als acteur kan brengen, maar wel omwille van de kleur van zijn of haar huidskleur.
De jongeren generatie die nog maar net op de arbeidsmarkt treden zullen steeds meer te maken krijgen met “positieve discriminatie” of “opgelegde diversiteit”, wat in regel neerkomt op de voorkeur geven aan etnische minderheden, los van bekwaamheid of verdiensten. De huidige jongeren-generatie hebben geen schuld aan het kolonialisme, slavenhandel en rassenhaat van hun voorouders, ook al worden ze vaak vandaag de dag met de vinger gewezen of zelfs opgezadeld met mogelijke schadeclaims. Dit waren andere tijden. Net zo min dat bvb mensen met zwarte huidskleur nu ook een pak meer kansen krijgen dan hun voorouders. Obama was een paar jaar geleden nog de machtigste man in de wereld en acteurs als Denzel Washington en Will Smith blijven de best betaalde acteurs in Hollywood en dat al decennia’s lang, en dit was niet het gevolg van positieve discriminatie maar enkel en alleen op basis van hun verdiensten en talenten. Ja ik weet het, een meritocratie is slechts te verdedigen wanneer iedereen met gelijke wapens strijd, maar deze ongelijkheid kan je NOOIT helemaal wegwerken. De ene is geboren in een gezin waar papa en mama een Bentley kopen voor hun 17 jarige zoon, de andere komt uit een vluchtelingen-gezin, hopeloos op zoek naar een nieuwe thuis. Maar de verschillen zijn soms ook fysiek of dacht je dat een mooie vrouw met 1 diploma niet meer kans maakt dan een minder aantrekkelijke vrouw met 6 diploma’s? Is dit verwerpelijk? Uiteraard! En dergelijke aberraties haal je niet uit onze samenleving met positieve discriminatie.
Had een blanke regisseur openlijk gezegd dat hij geen zwarte acteurs een hoofdrol zou geven in zijn films, dan was deze persoon vandaag op social media digitaal gelyncht en zou hij met gemak aan de kant gezet worden door tal van filmstudio’s. Een zinnetje als: “Niet dat ik niet van blanke gasten houd, maar…” komt behoorlijk dicht bij “Ik ben geen racist, maar…” Jordan krijgt echter een pass omwille van de perceptie dat zwarte acteurs en filmmakers minder kansen krijgen dan blanke. Of dit tegenwoordig nog steeds het geval is zou ik persoonlijk in twijfel, gezien talent altijd wel komt bovendrijven, los van welke achtergrond hij of zij afkomstig is. Maar laten we niet vergeten dat zowat 72% van de bevolking in de States blank is, en hooguit 13% zwart (cf. wiki). Zou het niet kunnen dat in Hollywood meer films met blanke acteurs zijn, omdat er nu net meer blanke acteurs en filmmakers zijn? Hoeveel blanke acteurs krijgen er de hoofdrol in een Bollywood film?
Als Jordan films wil maken met alleen maar zwarte acteurs, wel dat is jouw goed recht! Spike Lee is ook een grote mensenrechten activist en vechter voor de African American, maar dat belet hem niet om blanke acteurs te casten. Zelfs onlangs nog met zijn BlacKkKlansman (2018). Soms krijgen blanke acteurs zelfs de hoofdrol, zoals in Inside Man (2006). Het verschil tussen Spike Lee en Jordan Peele is dat Spike tevens iets te vertellen heeft met zijn films. Hij maakt met zijn drama’s uitstekende portretten van Afrikaanse Amerikanen, dit in tegenstelling tot Jordan Peele die 2 horrorfilms heeft gemaakt waarvan de laatste met toch wat gemengde gevoelens is onthaald. Maar niets belet hem om te doen waar hij zin in heeft. En als deze films geld opbrengen dan zullen de studio’s zijn films ook blijven financieren, en na Black Panther (2018) is er zeker een markt voor all-black-movies. Maar door specifiek huidskleur als determinerende factor te zien om mensen uit te sluiten, kan je nooit goed praten. Het creëert een klimaat van ‘wij-tegen-zij’ aan beide kanten van het spectrum en dat bevordert in geen geval de inclusie en de gelijkheid tussen mensen van uiteenlopende rassen. Ik begrijp nogmaals wat Jordan wou zeggen, maar het probleem zit hem hier in de woordkeuze en dit zal compleet verkeer geïnterpreteerd worden.
Jordan is geen racist en het is goed dat hij er is om meer films te maken met zwarte acteurs. Mocht ik een film schrijven – als blanke man – zou ik als natuurlijke reflex ook een blanke acteur nemen, voor de simpele reden dat ik misschien beter weet hoe een blank personage zou spreken en reageren, in tegenstelling tot een latino of een Afrikaanse man. Jordan, in tegenstelling tot Brie Larson, roept ook niet op om er een regel van te maken. Hij heeft het over zijn eigen films. Hij zegt niet dat hij minder blanke acteurs wil zien in Hollywood. Daar waar Brie kritiek had op blanke recensenten, waar ze zelfs niet deel van uitmaakt (en mocht ze een criticus zijn haarzelf zou uitsluiten) brengt Jordan een statement van iets wat hem persoonlijk aanbelangt als filmmaker. Deze nuances zijn ook belangrijk om aan te stippen in het debat.