Steven Spielberg heeft met zijn Saving Private Ryan (1998) ervoor gezorgd dat we allemaal de Normandië landing op een compleet andere manier zouden bekijken, net zoals Francis Ford Coppola ons met zijn Apocalypse Now (1979) en Stanley Kubrick met zijn Full Metal Jacket (1987) een realistische inkijk hebben gegeven in de Vietnam waanzin. Ik geloof dat deze First Man (2018) hetzelfde zal doen met de maanlanding.
Korte inhoud: Een kijk in het leven van de Amerikaanse astronaut Neil Armstrong (Ryan Gosling) en de legendarische ruimtemissie waardoor hij de eerste man werd die een voet op de maan zette op 20 juli 1969. We volgen zijn reis die leidt tot deze gebeurtenis die gerust een van de gevaarlijkste in de geschiedenis van de ruimtereizen genoemd mag worden. Hiertoe behoren ook de offers die hij en het land moeten brengen.
De film werd geregisseerd door Damien Chazelle, die na de ijzersterke low budget film Whiplash (2014) hier uitpakt met een grootschalige Apollo 13-achtige prent. Het verschil met Apollo 13 is dat deze prent er stukken realistischer uitziet (de visuele effecten staat uiteraard al een pak verder dan in 1995) en voor een groot stuk ook meer angstaanjagend. Ik heb deze film gezien op IMAX scherm en dat claustrofobisch gevoel bij het aanschouwen van die cockpit met zijn kleine bedwelmde raampjes is onbeschrijfelijk. Ook de scène met de Gemini 8 waarbij de capsule ongecontroleerd zond zijn as begon te draaien, en Neil bijna zijn bewustzijn verloor, is een sterk staaltje pakkende audio-visuele cinema zoals je nog maar zelden ziet. Maar het knappe aan deze prent is dat deze eigenlijk het verhaal is van Neil, een wat vreemde snuiter die zowat het ergst heeft meegemaakt wat een ouder kan meemaken, en dat is het verlies van een kind. Ik wist hierover niks, maar het schetst wel een beter beeld van een gedreven iemand. De film zit zo dicht op de huid van Neil dat hij soms wel bij momenten het oog verliest op de bijrollen Buzz Aldrin (Corey Stoll), Mike Collins (Lukas Haas), Deke Slayton (Kyle Chandler), Gene Kranz (Ciarán Hinds), Jim Lovell (Pablo Schreiber) en Edward Higgins White (Jason Clarke). Anderzijds deelde Ryan de hoofdrol met Claire Foy die de vrouw vertolkt van Armstrong. Dat dit een Oscarfilm is, staat als een paal boven water.
Toch is het misschien mijn enige minpuntje aan deze prent, het script van Josh Singer (The West Wing, The Fifth Estate) is karig met scènes die een emotionele evolutie zouden kunnen inhouden. Het blijft bij momenten net iets teveel op de vlakte en Ryan Gosling is meteen ook de acteur bij uitstek die een ingetogen rol kan spelen, misschien net iets te ingetogen. Neil Armstrong komt ook over als een complete asshole. Nu weet ik niet of dat gebaseerd is op hoe de man werkelijk was. In ieder geval was het een boeiend individu die zijn carrière begon als piloot tijdens de oorlog en 87 combat missies vloog boven Korea. Het verlies van zijn dochter heeft een grote wonde gemaakt en bijgevolg kan het inderdaad lijken alsof de man eigenlijk niet open stond om de showman te spelen na zijn terugkeer. Maar misschien net iets meer emotie van hem had dit verhaal misschien rijker kunnen maken. Ik begin toch wel iets van een rode draad te zien in het werk van Chazelle, alsof hij verliefd is op karakters die verblind waren door hun passie en gedrevenheid en zich niet druk maken om veel anders. Denk aan Whiplash en denk aan La La Land (2016), de personages in deze films waren zo gedreven door hun passie dat ze geen gelukkig leven buiten hun werk konden hebben.
Het hart van de film gaat over de dood en het overwinnen van de pijn van verlies. En dat is voelbaar doorheen de gehele film. In 1962 verloor Neil Armstrong zijn twee jaar oude dochter, Karen, aan een hersentumor. Dit is een evenement dat de hele film beheerst en Neil persoonlijk definieert, zelfs meer dan de wandeling op de maan. En het is een pijn die het voor hem moeilijk maakt om met andere mensen te reageren, zelfs tegenover zijn vrouw en kinderen. Wanneer Neil gevraagd wordt tijdens een NASA-interview of de dood van zijn dochter in de toekomst een effect op hem zou hebben, antwoordt Neil heel stoïcijns, dat het onredelijk zou zijn om aan te nemen dat dat niet het geval zou zijn. En deze diepe pijn maakt zijn personage – ondanks het gebrek aan interacties – wel interessant. Zo’n verlies gaat niet weg maar het wordt onderdeel van je persoonlijkheid. En wie weet, zonder dat verlies had Armstrong misschien nooit die focus en doorzetting gehad om de maan te bereiken. First Man zal door velen wel omschreven worden als een koude en afstandelijke film, en daar zit een kern van waarheid in, ook al was dat volledig intentioneel. Op het oppervlak is het koud, maar er zijn lagen onder dat koude oppervlak vol littekens en pijn.
© Universal Pictures (Belgium)
Visueel bijzonder knap, en bij momenten voel je echt wel de aanwezigheid van executive producer Steven Spielberg. Ook de muziek van Justin Hurwitz en de fotografie van Linus Sandgren. Zullen de Moon Landing Conspiracy Theories stoppen na deze film? Ik denk het niet. Er zullen er altijd beweren dat de landing in scene is gezet in een studio en het probleem is dat NASA waarschijnlijk wel wat heeft zitten knoeien met de beelden. Uiteraard betekent dat niet dat Neil en zijn crew nooit op de maan zijn geweest, maar indien het een hoax zou zijn dan zou het misschien wel de grootste hoax zijn ooit waarbij honderden NASA personeelsleden en honderden filmcrew leden al die jaren mooi hun mond hebben gehouden. Bill Clinton kon zijn affaire nog niet geheim houden met Lewinski en zij waren maar met z’n tweetjes. Los van het feit dat om de schaduwen te verwezenlijken als op de video, de studio wel kilometers lang zou moeten zijn aangestuurd door honderden laserbeam lampen. Nu zouden we dit kunnen met CGI, maar in 1969 bestond dit gewoon niet of zou de kostprijs van een dergelijke productie veruit de prijs overstijgen van een effectieve maanlanding zelf.
First Man komt uit op DVD, Blu-ray en UHD op 20 februari 2019. Eigenlijk hadden jullie deze film moeten zien op Imax, maar ik ben er zeker van dat mensen met een enorme flat en een goede home-cinema audio-systeem hier wel van zullen genieten alsof ze de trip naar de maan zelf aan het maken zijn. Op de Blu-ray vinden jullie ook nog extended scenes en deleted scenes.
Beoordeling: 4 / 5
Recensie door Dave op 16 februari 2018