Mandela: The Long Walk to Freedom (2013) **** review

Nelson Mandela. Eén van de grootsten allertijden. Wat mij betreft groter dan Gandhi, misschien omdat hij dichter bij mijn ’tijd’ stond dan die man daar in het verre India. Hoe verfilm je zo’n verhaal zonder afbreuk te doen aan de verdienste van zo’n man? Zonder belachelijk over te komen zonder te vervallen in een “waar gebeurd”-VIJF-tv niveau?

Geen idee, maar Justin Chadwick, die met The Other Boleyn Girl (2008) al bewees dat hij een eigenzinnige regisseur is, deed het. Ook al omdat hij een unieke hoofdrolspeler wist te strikken, de charismatische Idris Elba. Die een hoogst overtuigende Mandela weet neer te zetten. De productie van de film is dan weer in handen van de maverick onder de producers: Harvey Weinstein.

Korte inhoud: Nelson Mandela (Idris Elba) is een Zuid-Afrikaanse advocaat die zich aansluit bij het Afrikaans Nationaal Congres in de jaren ’40 wanneer de wet nutteloos blijkt te zijn voor zijn volk onder het Apartheidsregime. Gedwongen om over te stappen van vreedzaam protest naar gewapend verzet na de slachting bij Sharpeville, betaalt Mandela en zijn kameraden een zware prijs en worden ze veroordeeld tot levenslange celstraf wegens verraad, terwijl Mandela’s vrouw Winnie (Naomie Harris), misbruikt wordt door plaatselijke autoriteiten. Maar ook al bleef Mandela jarenlang in ketens, blijft zijn geest en vechtlust stand houden tegen de onderdrukkers, en groeit zijn strijd uit tot een nationale kwestie. Maar in plaats van zich met geweld te revolteren, ontpopt hij zich tot een ware leider waar zijn volk naar uitkijkt. Een status die op de proef wordt gezet in het licht van zijn uiteindelijke vrijheid.

Het gevaar van dergelijke films is dat ze veel te veel momenten in een proberen te proppen als een voortrazende kroniek met fragmentarische scènes die iets weg hebben van een haastig vertelde documentaire. Of een verheerlijking die de acteur doet egotrippen veeleer dan de grootsheid van zijn personage te verbeelden. Even vreesde ik dat de film die kant ging op gaan en dat de bejubeling er enkel was gekomen omwille van het pijnlijke moment waarop de film is verschenen. Er wordt in Mandela: Long Walk to Freedom (2013) net vlug genoeg ‘geschiedenis’ geschetst. Mandela die gevormd wordt als man, Mandela die een succesvolle zwarte blijkt te zijn, de kleine confrontaties met een ronduit racistische samenleving, de eerste persoonlijke confrontaties met het systeem…

Noem die man naïef, de geschiedenis heeft bewezen dat enkel degene die volhardt in zijn idealen slaagt. De momenten die verfilmd worden waarop Mandela besluit regelrechte activist te worden zijn dan ook niet naïef te noemen of gemakkelijk. We zien hoe Mandela echter een mens is van vlees en bloed, het vlees is zwak maar zijn idealen zijn ijzersterk. We zien de fase waarop hij de gewapende strijd begint. Terrorist in de ogen van de staat. Gelukkig kijkt de wereld ook al mee over de schouder. Zijn geluk, zo bleek. En dan komt de 27 jaar op Robbeneiland eraan.

© Paradiso Home Entertainment

Als je bedenkt dat de films over slavernij al indrukwekkend waren, wel dan ben je nog meer van slag door het gedrag van de Blanken tegenover de zwarten in toenmalig Zuid-Afrika. Een ronduit racistische samenleving, die zwarten als Untermenschen beschouwt en aldus de wetgeving schept om hen alle waardigheid en rechten te ontnemen. Het systeem zelf is erop gebouwd om de zwarte medemens te onderdrukken. Het spreekt tot de verbeelding en is verbijsterend. De mensonterende behandeling op Robbeneiland komt vreselijk over, niet zozeer door de filmbeelden, wel omdat je als kijker het besef hebt dat het zo is geweest. Al zijn vele zaken onvoorstelbaar voor mensen zoals wij die in een vrije wereld leven.

Het raakt je. De kracht van Mandela. Zijn rotsvaste overtuiging dat hij de maatschappij kan veranderen. En na 27 jaar uiteindelijk het systeem dat capituleert. Als het niet echt gebeurd was, zou je het wegwuiven als naïeve waanzinnige onzin. En daarom alleen al moet je deze film zien. Om te weten dat er grootste mensen bestaan hebben en zullen bestaan. Om de herinnering aan hun grootsheid nooit te vergeten. Om hen te eren. En vooral om er iets van op te steken. Mandela: Long Walk to Freedom is al vanaf 20 maart 2014 beschikbaar op DVD.