Artificial Intelligence: A.I. (2001) ** Blu-ray review

Onder aanmoediging van de ter ziele gegane Stanley Kubrick, verfilmde Steven Spielberg kort na zijn overlijden het bejubelde Science Fiction kortverhaal van schrijver Brian Aldiss, genaamd A.I.: Artificial Intelligence (2001). Aldiss schreef een soort futuristische variant op het Pinokkio sprookje. Ditmaal is de jongen een robot in plaats van een houten pop en ‘Gepetto’ werd vervangen door ene ‘Professor Hobby’.

De basis is vrijwel hetzelfde gebleven, enkel de setting is veranderd en het geheel (uiteraard) een stuk complexer. Kubrick’s eigen productiemaatschappij bezat de rechten op dit verhaal uit 1969, maar het was nooit zijn intentie om het werk zelf te verfilmen. Stanley zijn charme: bescheidenheid en gezond verstand, lieten de meester beseffen dat hij niet de juiste man was voor de job. Hij besteedde de regie net voor zijn dood dan maar uit aan Steven Spielberg.

Spielberg lijkt op het eerste zicht de geknipte man voor de regie. Close Encounters of the Third Kind (1977) en E.T.: The Extra-Terrestrial (1982) zijn 2 SF-parels die in de lijn liggen van A.I., dus de keuze lag voor de hand. Wat Spielberg echter met dit verhaaltje aanvangt, kan weinige SF-liefhebbers bekoren. Zijn film kon na de wereldwijde release op onbegrip rekenen van fans en media. In plaats van een stevig stuk spektakel op te voeren met een hart en een ziel, schotelt Spielberg hier een absurd fabeltje voor dat je halverwege de veel te lange film doet knikkebollen van verveling. Wat een sprookje van de gebroeders Grimm doet voor de allerjongsten wanneer mama voorleest, doet Spielberg voor de volwassenen. Je in slaap wiegen. De virtuele slaappil in de film is vooral het laatste half uur. Het slot wordt nodeloos lang gerekt, is debiel (aliens in vliegende prefabhuisjes die Engels praten, u leest het goed) en ontkracht het einde.

Korte inhoud: Artificial Intelligence vertelt het verhaal over een heel speciale jongen: Een levensechte robot die ontworpen werd door een briljant professor: Dr. Hobby (William Hurt), tevens de uitvinder van de levensechte lijn robot-mensen genaamd ‘Mecha’. David (Haley Joel Osmond) moet het begin worden van een baanbrekende revolutie in de Mecha-industie, want na een reeks doortastende, revolutionaire aanpassingen aan de software slaagt de prof er immers in een mechanische jongen ‘tot leven te wekken’ met kunstmatige gevoelens die angstaanjagend overtuigend blijken te werken.

De jongen lijkt emoties te kunnen uiten zoals een mens van vlees en bloed en lijkt ondanks enkele kleine mankementen kinderloze ouders te kunnen bevredigen. David is de eerste in deze lijn van robotten en wordt verkocht aan de familie Swinton (Frances O’Conner en Sam Robards). Daar wordt hij niet echt met blijde armen ontvangen door de moeder, daar hij een substituut moet worden voor haar comateuze zoon. Dit opgedrongen door de vader als pijnverzachtende troost.

© Warner Home Video

David wordt uiteindelijk verstoten uit het gezin nadat de echte zoon terug uit zijn kunstmatige slaap wordt gehaald na een medische doorbraak. De moeder voelt echter dat David oprechte gevoelens lijkt te hebben en liefde kan tonen, maar kan 2 zonen mentaal niet aan en is verward. David wordt samen met zijn trouwe kompaan ‘Teddy’ (zijn robot-beertje) in een groot bos achtergelaten, waarbij David opengesteld wordt aan het gevaar van de buitenwereld.

Een grote, grauwe miljoenenstad staat David te wachten waar Mecha worden gediscrimineerd en oudere modellen zelfs worden opgeblazen in arena’s voor het vertier van de moderne ‘beschaving’. De gewone mecha die onder de mensen leven, waaronder Gigolo Joe (Jude Law) worden meestal als vuil behandeld en onder andere gebruikt voor vuile klusjes en seksuele tekortkomingen. Joe en David ontsnappen samen aan de dood in de arena nadat ze gevangen worden genomen door een robotjager (Brian Gleeson) en ze op de vlucht kunnen slaan. Joe ‘voelt’ een band met het kind en probeert hem te helpen in zijn tocht naar ‘de magische fee’ waarover zijn moeder steeds voorlas in het pinokkio-sprookje. Van haar hoopt David te weten te komen hoe ook hij een echte jongen kan worden net als in het sprookje om daarna zijn moeder terug te vinden en haar te overtuigen dat zijn liefde oprecht is.

A.I. faalt in zijn absurditeit. De ziel van deze film gaat verloren door de schabouwelijke vertolkingen van de adoptieouders van het robotjongetje: Frances O’Conner en Sam Robards. Deze ‘organische’ mensen staan hier met minder charisma te acteren dan de ‘Mechanische’… Er zit geen fut in de dialogen, geen passie in het acteerwerk en de relationele band van David en zijn ouders laat de kijker onberoerd.

In A. I. wordt een weinig geloofwaardige gezinssituatie gecreëerd, waar een robot een comateus kind moet vervangen. Dat is not done in het echte leven en vertaalt niet goed naar de film, die tot een bepaalde hoogte niet te ver wil afdwalen van een meer realistische kijk op onze toekomst. Er vormen zich absurde emotionele situaties en onlogische handelingen van de ouders in hun omgang met hun nieuw kind: Een bizarre haat-liefde relatie ontpopt zich. David wordt de ene moment met open armen aanvaard door de vader, en de andere moment door hem vervloekt. Ook de labiele moeder behandelt het kind op een weinig koosjere manier door hem zonder schroom in een bos te dumpen zonder medeweten van de vader.

© Warner Home Video

Geen kwaad woord over Jude Law & Haley Joel Osmond, zij spelen zeer sterk en houden de geloofwaardigheid van hun artificiële personages overeind. Hun avonturen zijn tot op een bepaalde hoogte genietbaar. Hun vlucht uit de arena is spannend en de conflictsituaties die ze in de grote stad meemaken geven de film een positieve boost. De band tussen de 2 mecha intrigeert bovendien. Maar vanaf David besluit om ‘de magische fee’ te gaan zoeken loopt het fout. Een melige, weinig ontroerende vertoning voltrekt zich, waarbij hij onderweg de fee wel degelijk vindt en ondertussen wat aan de praat gaat met een bende E.T.’s.

De Special Effects in deze film zijn zeker een pluspunt: enorm scherpe, realistisch ogende effecten en slim, niet-overdadig gebruik van CGI. Ik kom stilaan tot het besef dat Hollywoodiaanse special effects amper zijn verbeterd bijna 10 jaar na deze release. Ben ik als jonge knaap te hard voor deze film? Neen, ik denk het niet. Ik durfde in eerste instantie dergelijke afbreuk niet te maken op iconen Kubrick & Spielberg, maar ze laten me geen keuze. Deze twee meesters verdienen alle lof, maar als het slecht is moet het ook gezegd worden. Ze hebben genoeg steengoede films die dergelijke kritiek op hun werk tot het niets kunnen herleiden.

Deze cineasten mogen echter niet de hemel in worden geprezen. Elke regisseur maakt wel eens mindere film. Ook Kubrick. Eyes Wide Shut (1999) bijvoorbeeld, was maar een mediocre film. En Spielberg heeft al meerdere lauwe films in zijn oeuvre staan: Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008) was afschuwelijk slecht, The Terminal (2004) en Hook (1991) waren van een bedenkelijk allooi …

Ik sta niet alleen in mijn pleidooi: op imdb is de rating zeer laag voor een grote blockbuster als Artificial Intelligence. Critici waren allesbehalve onder de indruk van dit vooral zeer dure epos. Als je een Science-Fiction film wil zien over mechanische mensen en hun plaats in een futuristische samenleving, die wél al de ingrediënten bevat voor een goede film en die toch een beetje geloofwaardig overkomt, kies dan voor Blade Runner (1982) . Deze indrukwekkende film heeft een boeiend verhaal, sterke dialogen en schetst een intrigerend beeld over onze toekomst. A.I. is gewoon veel te soft en te braaf. Concentreer je bij het kijken ervan vooral op de mooie effecten en cinematografie en niet op het verhaal want dan kom je van een kale reis terug…

Beoordeling: 2 / 5