The Terminal (2004) *** Blu-ray review

Het romantische drama The Terminal (2004) is de 3de samenwerking tussen regisseur Steven Spielberg en acteur Tom Hanks, na Saving Private Ryan en Catch Me If You Can. Victor Navorski (Tom Hanks) is een immigrant uit het kleine Oost-Europees landje Krakozhia, die aankomt op een vliegveld van New York. In zijn thuisland is ondertussen een staatsgreep gepleegd, en nu mag hij de Verenigde Staten niet in, voor de simpele reden dat Krakozhia niet langer als staat wordt erkend. Vanwege de oorlog in zijn vaderland kan hij ook niet terugkeren. Dus wordt zijn tijdelijke verblijfplaats: de luchthaven. Maar er komt maar geen oplossing voor het probleem en Victor is gedoemd om te overleven, hoewel de luchthavendiensten hem liever zien gaan dan blijven. Victor raakt bevriend met werknemers van de terminal en wordt verliefd op stewardess Amelia (Catherine Zeta-Jones), maar hij is een doorn in het oog van Frank Dixon, die verantwoordelijk is voor het wel en wee op de terminal en dus ook voor hem.

© Universal Pictures Home Entertainment

De film is gebaseerd op de lotgevallen van de Iranese vluchteling Merhan Nasseri die in 1988 landde op het vliegveld Charles de Gaulle bij Parijs, nadat hij eerder Engeland niet inkwam omdat zijn paspoort en vluchteling-certificaat gestolen waren. De Franse autoriteiten weigerden hem het vliegveld te laten verlaten en zodoende bleef hij maar in de vertrekhal. Ook nadat Nasserie uiteindelijk toestemming kreeg om Frankrijk binnen te komen of naar zijn eigen land terug te keren, bleef hij in de terminal wonen om zijn verhaal te blijven vertellen.

Het is een typische Steven Spielberg film met heel veel romantiek, humor, creativiteit en menselijkheid. Het kon een doodgewoon drama worden over de kafkaiaanse lotgevallen van een buitenlander in een luchthaven, maar Spielberg heeft er iets heel knap van gemaakt. De humor is nooit goedkoop en de scenes zijn heel fijnzinnig in elkaar gestoken. Er is een ingenieus spel tussen droefenis en romantiek, maar nooit echt om een traan weg te pinken. Maar daar was ook niet echt een behoefte voor. De film zat vol kleine magische momenten, en wordt even poëtisch als een Lasse Hallström film, maar blijft in het komische register. Het is een soort sprookje, maar die net als Victor Navorski, aan de grond blijft. Dit om maar te zeggen dat je een beetje speelruimte moet geven aan de film, net zoals je dit zou doen met een Jurassic Park of een Kill Bill.

De luchthaven is één groot decor, want draaien in een echte luchthaven bleek gewoon onmogelijk te zijn, en nog zelden leek alles zo realistisch als in deze film. De production design van Alex McDowell (Fight Club, Minority Report) is opnieuw zeer indrukwekkend. En daarin herkennen we zeker het meesterschap van een groot regisseur als Spielberg, die telkens de beste mensen zond zich weet te scharen. Dat de film geld heeft gekost is een feit, en uiteraard is er uitbundig beroep gedaan op product-placement. But who cares? Een luchthaven-terminal is nu eenmaal een oase van reclame. Je zou gek zijn om geen gebruik te maken van mogelijke privé-steun. Belgische producties, die een extra financiële impuls goed kunnen gebruiken, smeken soms naar privé-steun en krijgen die nauwelijks. Trouwens is het fenomeen niet meer weg te denken uit de hedendaagse filmproducties en video-spelletjes.

Tom Hanks blijft gewoon een schitterende acteur en is geknipt om een gewone alledaagse man te vertolken. Hij speelt ook de ganse film met een zwaar accent, die nooit gekunsteld overkomt, laat staan bedoeld om grappig over te komen. Wat Spielberg goed beseft, is dat Hanks meteen het publiek achter zich kan scharen. Vanaf de eerste momenten van de film voelen we ons meteen betrokken met hem en voelen we sympathie. Hij is ook een van die zeldzame acteurs die een ganse film kan dragen, enkel en alleen door zijn aanwezigheid (zoals in Cast Away, waar Spielberg heel even naar verwijst met de handpalm van Hanks). Spieberg regisseert zijn acteur met een perfecte timing. Tom is tevens geen acteur met irriterende trekjes die te pas en te onpas terugkomen. Hij heeft ook de ongelofelijke capaciteit om diverse uiteenlopende personages te spelen. Vergelijk eens: The Lady Killers met Road to Perdition, of Saving Private Ryan met Forrest Gump. Het is een verademing om een dergelijk acteur bezig te zien en telkens een aangename verrassing.

Een andere zalige acteur in de film is Stanley Tucci, bekend van ondermeer Big Night. Hij speelt de boeman in de film, zonder in een karikatuur te veranderen, wat voor het genre-film altijd wel kantje boordje is. Maar voor zijn rol als verantwoordelijke van de luchthaven balanceert hij tot de perfectie tussen nieuwsgierig en autoritair, tot zelfs een tikkeltje sarcastisch. Maar hij blijft altijd wel menselijk en die kleine details maken nu eenmaal een personage van vlees en bloed. Hij wil bijvoorbeeld Victor niet arresteren, omdat hij daarmee de wet zou overtreden. En daar zou hij nooit aan denken om dit te doen voor iemand uit Krakozhia. Maar het is wel een probleem die hem serieus zal achterna zitten en bezig houden.

Ik zou nog kunnen spreken over het kleine rolletje van Catherine Zeta-Jones, of de tussenkomst van de verschillende buitenlanders in de film (in schril contrast met een luchtvaartsysteem die liever buitenlanders uit Amerika willen, terwijl die buitenlanders eigenlijk de terminal runnen), de schitterende fotografie van Janusz Kaminski, of de vernuftige manier hoe Victor overleeft op de luchthaven, maar ik laat jullie liever zelf genieten. Het is niet onmiddellijk een film voor een te jong publiek (die de vibes van de film waarschijnlijk niet zullen opvangen), maar vast en zeker de moeite waard voor mensen die kunnen genieten van de kleine dingen in het leven en de knappe dialogen. Verwacht geen al te ingewikkeld plot, laat staan dat je kan spreken van een echt plot. Met deze film kan je genieten van het verhaal en de personages, een beetje als bij een film van Fellini. Kill Bill had ook geen plot, maar dit kon mij althans niet weerhouden om te genieten van de film. Ik heb soms een probleem met de romantische highlights, die soms heel even iets te gekunsteld aanvoelen, maar zeker niets om de film neer te halen. Komediefilms zijn ook vaak met een misprijzend oog bekeken, en dat is vaak niet terecht. The Terminal is allesbehalve “terminaal”, en niets wordt aan het toeval overgelaten.