The Box (2009) ** Blu-ray review

Stel: Je vindt op een morgen voor je deur een geheimzinnige houten doos met daarin een knop en een briefje met de boodschap dat ene meneer Steward om 5u langskomt. Wanneer op het aangeduide tijdstip de bel gaat, staat er een rare snuiter met een misvormd gezicht voor je deur die je vertelt dat er een koffertje met een miljoen dollar op je wacht als je op de knop duwt. Maar door deze actie zal er helaas ook een persoon sterven. Wat doe je? Kies je voor het geld, of ben je altruïstisch en kies je voor het leven van een onbekende? Dat is het fascinerende ethische dilemma dat Richard Kelly ons in The Box (2009) presenteert, maar helaas vervalt de film na een sterk begin in een wirwar van genres en complottheorieën.

Korte inhoud: Norma en Arthur Lewis vormen samen met hun zoon Walter een gelukkig gezinnetje. Norma werkt als lerares, terwijl Arthur is tewerkgesteld bij de NASA waar hij de camera op de Mars Lander ontwikkelde. Helaas komt het gezin in financiële moeilijkheden wanneer Arthur een belangrijke promotie mist en het schoolgeld voor Walter plots wordt opgetrokken. Op een vroege morgen gaat de deurbel en vindt het echtpaar op hun stoep een houten box. Om 5u stipt brengt de mysterieuze Arlington Steward hen een bezoekje en legt hen de beloning, maar ook de consequenties, van een druk op de knop uit. Na lang twijfelen besluit Norma uiteindelijk de stap toch te wagen, met alle gevolgen vandien…

Toen Donnie Darko in 2001 na een zwakke box office via de dvd-release een onverwachte cultstatus kreeg, werd de toen 26-jarige regisseur Richard Kelly een erg grote toekomst voorspeld. Bijna tien jaar en amper twee films later lijkt het er echter op dat Kelly de hoge verwachtingen (nog) niet helemaal heeft kunnen inlossen. Zo werd zijn tweede film Southland Tales in 2006 in Cannes op boegeroep onthaalt, waarna de regisseur besloot de film in te korten. Ook de nieuwe versie wist het publiek niet te bekoren, en Southland Tales kreeg het verwijt een apocalyptisch rommeltje te zijn.

The Box, Kelly’s derde film, begint veelbelovend en het basisidee van een miljoen dollar in ruil voor een mensenleven is intrigerend genoeg om er een boeiende film van te maken. Kelly houdt het simpel en focust in dit sterke begin vooral op de aanvankelijke scepsis van het echtpaar Lewis en hun morele twijfel om effectief op de knop te drukken. Helaas lijkt Kelly na deze sterke start halverwege de film de pedalen een beetje kwijt, waardoor het laatste deel een compilatie is van de meest vreemde paranormale theorieën. Zo duiken er plots een soort zombies op die uit hun neus bloeden of bevindt zich in een bibliotheek plots een waterpoort naar een andere dimensie. Kelly rekent erop dat de kijker hem in al zijn persoonlijke fascinaties kan volgen, maar het verhaal stuitert van de ene vreemde theorie naar de andere waardoor het laatste uur erg rommelig wordt.

Als horrorfilm pur sang schiet The Box ook te kort. De onderhuidse spanning situeert zich vooral op het psychologische vlak van de personages die worstelen met hun eigen demonen. Daarom is het jammer dat de karakters niet bijster goed zijn uitgewerkt. Vooral Norma Lewis (een zwakke Cameron Diaz, die de hele film rondloopt met grote ogen als een hert gevangen in de koplampen van een auto) lijkt weggelopen uit het handboek ‘hoe schrijf ik een zo clichématig mogelijke filmmoeder’. Wanneer ze Sartre citeert met ‘L’enfer c’est les autres’, wéét je dan ook dat haar eigen persoonlijke versie van de hel om het hoekje loert. Ook James Marsden heeft al beter geacteerd, maar weet toch nog een beetje sympathie en diepgang mee te geven aan de kleur- en zielloze Arthur Lewis.

Het meest fascinerende personage is dan ook Arlington Steward, de mysterieuze man die ooit werd getroffen door de bliksem en sindsdien door het leven moet met een half gezicht. Steward wordt met veel intelligentie en sereniteit vertolkt door Frank Langella. Een pluim ook voor de mensen van de make-up en speciale effecten die Stewards misvormde gezicht geloofwaardig op het scherm brengen. En nu we toch bezig zijn, ook de mensen van de decors hebben erg hun best gedaan om The Box de look and feel van het Virginia anno 1976 te geven: de auto’s, het behangpapier, de kledij, het ziet er allemaal heel authentiek seventies uit.

Desondanks kan The Box toch niet helemaal overtuigen omdat Kelly gewoon te veel wil vertellen op een te korte tijd. Less is more. Een ding moet je hem wel nageven: hij weigert platgetreden paden te bewandelen en zijn films kan je moeilijk doorsnee noemen. Want dat hij talent heeft, staat buiten kijf en bijwijlen doet The Box zelfs denken aan werk van David Lynch, nog zo’n regisseur die koppig kiest voor moeilijke films met een eigen thematiek en zich weinig aantrekt van de toegankelijkheid van zijn oeuvre.

Op de dvd vind je nog enkele interessante extra’s, zoals een aflevering van de serie “The Twilight Zone” die eveneens gebruikmaakte van het kortverhaal “Button, Button” van Richard Matheson waarop Kelly zijn scenario baseerde. Ook leer je dat de regisseur de inspiratie bij zijn ouders haalde voor de personages van Norma en Arthur Lewis. Zijn moeder Ennis had net als Norma een misvormde voet na een slecht afgelopen röntgenopname, en zijn vader Lane Kelly werkte net als Arthur bij de NASA waar hij mee de camera op de Viking Mars Lander ontwikkelde.