Inside Man (2006) ***½ Blu-ray review

Toen ik Inside Man (2006) zag voor het eerst was ik toch wel wat teleurgesteld. Alle ingrediënten waren aanwezig voor een perfecte heistfilm. Maar de film laat toch wel hier en daar een steek vallen. De intriges blijven té lang aanslepen en het verhaal bevat gaten die zelfs door een ervaren stukadoor niet dicht te metselen vallen. Maar hoe dan ook blijft de film nazinderen en is deze Spike Lee film zeker het herbekijken waard op Blu-ray. En al zeker wanneer deze regisseur de film voorziet van commentaar (de enige en beste extra die een dvd hoort te hebben).

Inside Man heeft een indrukwekkende cast die met heel veel overtuiging hun rol spelen. De regisseur Spike Lee zet zijn handtekening op deze film en levert schitterend werk. En de sporadische humor is uiterst efficiënt en wordt slim gemixt met spanning en drama. Alles wordt groots opgebouwd en je verwacht een soort The Shawshank Redemption / The Usual Suspects / The Spanish Prisoner plottwist. Spijtig genoeg is het niet van hetzelfde niveau als voorgaande films, maar kijken we vaak met gefronste wenkbrauwen en zitten met een pak vragen van ‘hoe’ en vooral ‘waarom’…

De film heeft een standaard heist-plot, waarbij bankovervallers mensen gijzelen in een bank en omcirkeld zijn door politiemannen, terwijl een derde partij nog andere belangen verdedigd. Dalton Russell (Clive Owen) is de leider van een 4-mans crew die een bank in New York willen overvallen. Het eerste opzet van de misdadigers is om al de gijzelaars exact te kleden zoals henzelf; met zonnebril en masker. Daarna blijkt dat hij meer geïnteresseerd is in een welbepaalde kluis, dan in het geld. En moeten hiervoor tijd winnen, maar trekken op een onbegrijpelijke manier meteen de aandacht van een flik met een paar rookbommen.

Korte inhoud: Detective Keith Frazier (Denzel Washington) en zijn partner hebben de leiding in de onderhandelingen en moeten Captain Darius (Dafoe), die niets liever wil dan de bank te bestormen, even rustig houden. De bankeigenaar, Arthur Case (Christopher Plummer), verschijnt ook op het toneel en wil kost wat kost de inhoud van de kluis beveiligen. Daarvoor huurt hij de diensten in van Madeline White (Jodie Foster) die een vrouw is met heel veel invloed.

Denzel blijft Denzel, en de rol die hij hier vertolkt staat op zijn lijf geschreven. Hij had de rol kunnen vertolken in zijn slaap. Zijn gedrevenheid en morele ambiguïteit blijven fascinerend om naar te kijken. Hij is fundamenteel een goed persoon, maar Frazier heeft ook zijn prijs. Clive Owen heeft het minder gemakkelijk om uit te stralen met een masker, zonnebril en een gebroken Amerikaans accent.

Spike Lee zorgt met zijn cinematografische aanpak dat de film niet uidraait op een gigantische flop, maar probeert hier vooral een big budget mainstream film te maken op aanvraag in 43 draaidagen (en niet 39 dagen zoals imdb schrijft) met een onafgewerkt scenario die eigenlijk nog een aantal drafts kon gebruiken. Maar de hoogtepunten in de film zijn duidelijk van zijn hand. Zo is er een schitterende scène met een zwart jongetje die op zijn gameboy een soort ‘Grand Theft Auto’ spel aan het spelen is, en Russell met hem een dialoog aanknoopt. Er zitten ook een paar schitterende scènes in met een Albanese vrouw en een Sikh die wordt aanzien als een Arabische terrorist. Dit laatste beeldt trouwens goed de kritiek uit van Spike Lee op de neo-conservatieve regering die na 9/11 vooral oog had op een Patriot Act die het privé-bezit nog meer ging beschermen en de buitenlanders nog meer ging viseren. Dit editoriale werk van Spike Lee is de enige diepte in de film, gezien er quasi geen drama te bespeuren is in het basisverhaal. De film is ook doorspekt met low-key humor, vooral in de flash-forwards waarbij Denzel en zijn partner ierdereen ondervragen in contrasterende overbelichte Bleach Bypass beelden (met Kodak Ektachrome 100D 5285 reversal film).

© Universal Pictures Home Entertainment

De briljante cinematografie is ook een beetje onder invloed van Spike, die op de set graag werkt met verschillende cameras (in dit geval een stuk of 7 super 35mm Arricam’s met lichtgevoelige Cooke S4 Prime objectieven en Kodak Vision2 500T 5218 pellicule afgewisseld ter compensatie van de kleurtemperatuur in de bank met performante Vision2 Expression 500T 5229) en constant zoekt naar grafisch interessante hoeken en savvy camerabewegingen waaronder heel veel steadycam en kraan-beelden en ook zijn trademark waarbij hij een acteur op een dolly zet en met hem een eindje travelt – meestal op een moment waarin de acteur even het noorden kwijt is en zichzelf moet herpakken. Er zit zelfs een trans-travelling in van het bureau van Case, waarbij het ganse bureau op een dolly werd gezet en hiermee een soort surrealistisch beeld creeërde. Het is niet nieuw, maar in dit geval werkt het volledig.

Wat mij bijzonder opviel in de film was dat er een specifieke camera-beweging was bij elk van de hoofdpersonages. Clive Owen, werd meestal centraal in het frame gepositioneerd en gefilmd met nauwkeurige steadycam bewegingen die op het personage in-travellen (gevoel van totale controle) in een zacht licht. Daarentegen was Denzel gefotografeerd in chaotische omstandigheden met handheldcamera’s en bruuske steadycamshots in een fel gecontrasteerde atmosfeer met een mix van verschillende lichtbronnen (politielichten, neonlampen, spots,…).

© Universal Pictures Home Entertainment

Maar net bij het scenario rommelt het. Het verhaal speelt zich af na 2001, want er zitten een aantal 9/11 referenties in de film verscholen. Zijn wij verondersteld te geloven dat een teenager zoveel macht zou kunnen uitoefenen om een monsterdeal te sluiten met de Nazi’s, waarbij geld van de Joden tijdens de Holocaust werd “witgewassen”. Neem nu nog dat Arthur Case 35 was in 1940, dan zou hij 97 moeten zijn in 2002. Christopher Plummer (76) is een geweldig acteur, maar zijn wandelstokje en zijn rimpeltjes zijn verre van geloofwaardig. En dan blijft ook zijn dramatic need heel dunnetjes. Op het einde van de film heeft hij niks, en toch betaalt hij met een gemoedelijke glimlach Madeline White voor iets waarin ze niet is in geslaagd (het discrediterende materiaal te bemachtigen of te vernietigen). Daarnaast is ook niet duidelijk waarom hij dat materiaal niet zelf had vernietigd. De enige reden zou zijn dat hij ooit zelf in het reine wou komen met zijn verleden (wat een schitterende dramatic need zou zijn voor zijn karakter). Maar neen, niks van dat, hij volhardt in de boosheid en doet er alles aan om de affaire stil te houden. Sterker nog, in de week na de overval gaat hij zelfs geen kijkje nemen in zijn kluis, al dan niet met White, om te zien of de boeven soms iets hebben achtergelaten. Want ja, politierapport beweert dat er NIETS is gestolen. Pas een week later gaat detective Frazier de ontdekking doen. Yeah right, how convenient.

De kracht van de film zit hem in de tegenstelling en overeenkomsten tussen Russell ‘de dief’ en Frazier ‘de flik’, waarbij de plannen van Russell pas op het einde van de film zullen onthuld worden. Ondertussen is er een soort kat-en-muis spel aan de gang waarbij de ene de andere wil overbluffen met zijn intelligentie. De rol van White (Jodie Foster) is geheel bijkomstig en vertraagt meer de film dan iets anders. Uiteraard speelt Foster haar rol met veel overtuiging maar zij weet ook wel dat ze eigenlijk niet meer is dan een overbodige red herring in het verhaal. Op het einde van de film zit er ook een onbegrijpelijk gesprek tussen haar en Case waarbij ze hem zegt dat ze vermoedt dat de ganse opzet niet draaide rond een paar Nazi-documenten, maar wél …aha ! hier komt het …een paar diamanten van Joden die zijn omgekomen in de holocaust. What’s the bloody difference?? Het opzet blijft toch hetzelfde!

© Universal Pictures Home Entertainment

Maar in dit bluf-poker spelletje zitten er nog een aantal onbegrijpelijke situaties (plot-holes) waar ik het als kijker altijd moeilijk mee heb. Er zit bijvoorbeeld een scène in waar de mannen een gat graven in de vloer. Dit uiteindelijk om het publiek te laten geloven dat ze misschien het ondergrondse pijpsysteem zullen gebruiken om waardevol materiaal door te sluizen. Maar niets is minder waar. Een van de boeven zegt “This is a nice little shithole”. Wel, dit moest je dus letterlijk nemen. De boeven zouden een valse wand maken met een kleine ruimte van 2 op 4 meter mét toilet. Russell zou er 1 week in kamperen tot de storm is gaan liggen. Knap scenario-ideetje, maar allesbehalve realistisch. De rioleringen openbreken zouden niet alleen een ondraaglijke geur met zich meebrengen die doorheen het bankgebouw zou doordringen maar is tevens heel veel werk voor iets wat gemakkelijk kan opgelost worden met 3 lege plastic flessen en 5 vuilniszakken. Het openbreken van de riolering is enkel maar om ons op het verkeerde pad te zetten maar is in de praktijk één van de meest idiote daden van de bankovervallers. Daarnaast stel ik me de vraag of niemand van het bankpersoneel heeft gezien dat hun bergruimte plots 2 meters in breedte is ingekort. I doubt that…

Trouwens zijn de flikken een beetje lui en niet al te slim. Er zit een scène in waarin Denzel op het matje wordt geroepen waarin de inspecteur hem zegt om de zaak te laten vallen. Why?? Er was een gijzeling in een bank. Zelfs al hebben ze niks gestolen, dit zou moeten onderzocht worden. En wat met de pers? Gaan zij dat pikken dat de politie het onderzoek zo snel staakt. No way! Het 375 pistool werd niet gevonden op de plaats van de misdaad. Ze zouden de bank ondersteboven moeten halen om dit pistool te vinden en uiteindelijk wel op de valse wand zijn uitgekomen. De flikken konden ook nagaan wie van de gijzelslachtoffers geen stadskleding hadden en zo meteen uitmaken wie de daders waren (je kan natuurlijk van de veronderstelling uitgaan dat de daders ook stadskleding in de plasticzakken hadden gestoken, maar dat hebben we niet gezien). Er zijn trouwens een 30tal getuigen die tijdens de strip-scène elkaar goed hebben gezien. Was Jack Bauer opgeroepen om de ondervraging te doen, had je meteen al getuigenissen.

© Universal Pictures Home Entertainment

Het verwantschap tussen Russell en de joodse man is helemaal niet duidelijk en roept ook heel wat vragen op. Russell heeft blijkbaar geen problemen om de bloed-diamanten te nemen en weg te rijden in een wagen die heel veel weg had van een VW. (ik moet de film opnieuw zien om zeker te zijn, maar dit zou toch een misplaatste ironische touch zijn in dit type van film) Alles draait ook rond een ring van een joods gezin die werd vermoord tijdens de Holocaust, maar op het einde weet men nu niet wat concreet met die ring zal gebeuren. Russel steekt ook een holocaust-diamantje in de zak van Frazier, maar het echte motief van deze daad ontgaat mij enigszins. Waarom zou Frazier de diamentenring gebruiken om de bankeigenaar aan te klagen, om dan het diamantje zelf te gebruiken? Waarom? Maar misschien tekent deze verwarring in de motieven van de personages ook de verwarring binnen het politieke bestel. In ieder geval was het einde voor mij althans iets te evident. Zoveel talent, zoveel middelen, en toch zo’n gemiste kans op een meesterwerk.

Maar los van die schoonheidsfoutjes in het script is het toch een bijzondere film, en dat heeft voornamelijk te maken met de die Spike Lee touch en de geweldige fotografie. Ik heb me bij momenten kostelijk geamuseerd met Inside Man, maar op het einde was de ontgoocheling groot en viel alles in elkaar als een kaartenhuisje. De build-up is zo groot om uiteindelijk iets heel kleins te bekomen. Er is zelfs een knipoogje naar Sidney Lumet’s Dog Day Afternoon (1975), maar deze film is in vele opzichten superieur aan Inside Man. De film had beter kunnen zijn als de scenario-schrijver iets beter werk had geleverd en iets beter de morele dilemma had uitgewerkt met geloofwaardige motieven. De Inside Man in de film zou de joods rabbijnse professor kunnen zijn die waarschijnlijk achter het verleden van de bankeigenaar is gekomen (een beetje laat, maar soit). De film wordt uitgegeven door Universal en op de Blu-ray vinden jullie niet alleen de audio-commentaar van Spike Lee maar ook meer dan 20 minueten deleted scenes (voor de liefhebbers) alsook een docu over de vele samenwerkingen tussen Spike Lee en Denzel Washington.