The Departed (2006) **** Blu-ray review

Martin Scorsese wint op zondagavond 25 februari 2007 de Oscar voor beste regie voor The Departed (2006). Dat lijkt nú al quasi zeker. De enige concurrentie zou nog kunnen komen van die andere krasse knar Clint Eastwood (Flags of Our Fathers en Letters from Iwo Jima) of van één van de Mexicanen (Alfonso Cuaron voor Children of Men of Alejandro Gonzalez Innarritu voor Babel). Toch zou ik mijn geld volledig op Marty zetten en daar zijn twee redenen voor.

Ten eerste: ondanks zijn rijk gevulde palmares (en zijn 5 nominaties voor The Aviator, Gangs of New York, Raging Bull, The Last Temptation of Christ en Goodfellas) heeft Scorsese nog nooit de Oscar voor beste regisseur in ontvangst mogen nemen. Ook de leden van The Academy moeten stilaan beseffen dat dit een grote vergissing is. En ten tweede: The Departed is gewoon één van de betere films van het afgelopen jaar. Het is misschien niet de állerbeste van Scorsese (dat blijft wat mij betreft Taxi Driver), maar een goede Scorsese is nog altijd stukken beter dan een briljante Uwe Boll (gesteld dat je de woorden briljant en Uwe Boll in één adem kan noemen natuurlijk).

Korte inhoud: Frank Costello (Jack Nicholson) is de koning van de onderwereld in Boston, niets gebeurt in de stad zonder dat de gangster er persoonlijk zijn toestemming voor geeft. De plaatselijke autoriteiten zouden Costello natuurlijk maar wat graag achter de tralies zien en bereiden hun aanval en de bijbehorende arrestaties minutieus voor. Maar Costello en zijn troepen zijn de staatspolitie telkens net één stapje voor waardoor het besef groeit dat de crimineel een mol (Matt Damon) heeft bij de politie. Wat Costello echter niet weet, is dat er ook een undercover-agent (Leonardo DiCaprio) is geïnfiltreerd in zijn dichte omgeving die op zijn beurt informatie doorspeelt aan de politie. Er ontstaat een bloedstollend kat- en muisspelletje tussen beide kampen waarin beide mollen elkaar proberen te ontmaskeren.

The Departed is een remake van de populaire Aziatische film Infernal Affairs (2002) waarvan er ondertussen al twee sequels gemaakt zijn. Martin Scorsese heeft de actie van Hong Kong overgeplaatst naar Boston. Maar geen nood want, net als in Hong Kong, blijkt ook in het grauwe Boston de misdaad welig te tieren. Ik heb Infernal Affairs nooit gezien dus ik weet niet in hoeverre Scorsese trouw is gebleven aan de originele film, maar ik kan mij inbeelden dat de regisseur niet heeft gekozen voor een remake die scène per scène hetzelfde is aan het origineel.

In meer dan één opzichten doet het vertrekpunt van The Departed denken aan dat van The Untouchables (1987) van Brian De Palma. Frank Costello is een moderne versie van Al Capone, beiden heersen – meer nog dan de politie – over hun stad (Boston vs Chicago), hebben een paar steekjes los en worden gespeeld door iconische acteurs (Jack Nicholson vs Robert De Niro). In beide films plannen de autoriteiten een aanval om de lokale topgangster aan te houden maar wachten ze nog op de ultieme misdaad om tot actie over te gaan. En zowel in The Departed als in The Untouchables wordt een groentje belast met het onderzoek (Sullivan vs Elliot Ness). De uitwerking van beide films is (natuurlijk) anders.

© 2006 Warner Bros.

In zijn indrukwekkende cast heeft Martin Scorsese half mannelijk Hollywood weten op te trommelen. De cast van The Departed is dan ook een perfecte mix tussen jong (aanstormend) talent (Leonardo DiCaprio, Matt Damon en Mark Wahlberg) en gevestigde waarden (Jack Nicholson, Martin Sheen, Alec Baldwin en Ray Winstone). Bij de acteurs zijn er twee grote redenen om naar The Departed gaan te kijken: Leonardo DiCaprio en Jack Nicholson. DiCaprio slaagt erin Matt Damon van het scherm te spelen en dat is een prestatie want Damon staat nooit slecht te acteren.

Jack Nicholson van zijn kant kan zich in de rol van Frank Costello helemaal uitleven en maakt van de maffiabaas een heerlijk creepy, volstrekt genadeloze en immorele figuur. Bijwijlen doet Frank Costello denken aan Jack Torrance uit The Shining (1980) van Stanley Kubrick. Typerend voor de figuur Frank Costello is hoe hij schijnbaar achteloos vol bloed een bar binnenstapt en aan de stomverbaasde barman een zwabber vraagt. DiCaprio en Nicholson lijken net als Scorsese eveneens grote kanshebbers op een Oscarbeeldje.

© 2006 Warner Bros.

Een belangrijke rol is weggelegd voor Vera Farmiga die de psychiater Madolyn speelt. Zij is de verbinding tussen de personages van DiCaprio en Damon. Deze laatste ontmoet ze het eerst en al vrij snel krijgen de twee een relatie. Wanneer daarna ook DiCaprio op consultatie komt, voelt ze zich ook tot hem aangetrokken en van het ene komt al snel het andere. Hierdoor ontstaat een driehoeksrelatie waarin noch Damon noch DiCaprio van elkaar weten dat zij erin betrokken zijn. De psychiater ontpopt zich al snel tot de enige vertrouwenspersoon van DiCaprio wat op het einde leidt tot een dramatische bewustwording dat niet Damon ‘the good guy’ is maar wel DiCaprio (Costigan).

Het is in dit soort scènes dat blijkt dat The Departed gemaakt is door een topregisseur. Scorsese bouwt de spanning scène per scène geleidelijk op en laat deze dan genadeloos los bij voorkeur op momenten wanneer je het niet (meer) verwacht (bv. zoals wanneer Costigan uit de lift stapt wanneer hij Sullivan gijzelt). Andere hoogtepunten in de film zijn de introductie van Frank Costello, de afrekening van Queenan in het gebouw in Wash Street, de achtervolging van Sullivan door Costigan in het nachtelijke Boston en de laatste scènes met de uiteindelijke ontknoping). Ook de toenemende wanhoop en verbijstering van Costigan bij het geweld van Costello en de vrees dat de maffiabaas hem zal ontmaskeren, wordt gedurende de film knap getoond. Dit is zowel de verdienste van Scorsese als die van DiCaprio.

Ondanks de speeltijd van ruim 2.5 uur verveelt The Departed nooit. Het scenario zit clever in elkaar, eerst krijg je ruim de tijd om de verschillende personages en hun achtergrond te leren kennen. Vooral Costigan en Sullivan worden uitgebreid voorgesteld voordat ze infiltreren bij respectievelijk de bende van Costello en de Boston staatspolitie. Na de introductie werken beide mollen zich in hun omgeving in waarna een spannende klopjacht begint om elkaar te ontmaskeren. Eventueel had de film een half uur korter gekund maar echt storen doet de lengte dus nooit.

Conclusie: The Departed is een meer dan uitstekende misdaadfilm met een sterk scenario, goede regie en knappe vertolkingen van de hele cast. Eén van de films van 2006, helaas te laat uitgekomen voor mijn eindejaarslijstje.