The Da Vinci Code (2006) * Blu-ray review

Ron Howard heeft de kritieken in de pers op zijn 125 miljoen dollar kostende rolprent The Da Vinci Code (2006) willen relativeren. Hij beklemtoonde dat het om ontspanning gaat en “niet om een theologisch werk. “Ik heb geen enkele kritiek gelezen. Misschien staan er in andere kritieken andere, meer positieve adjectieven”, zei de filmmaker op een persconferentie.

“Het is een ontspannende film, een product van de commerciële industrie. Hij zal niet het standpunt van een individu omtrent zijn spiritueel erfgoed veranderen”, zei hoofdacteur Tom Hanks. Hanks vertolkt de rol van professor Langdon die in een queeste naar de Heilige Graal wordt gegooid.

Wel, ik had zelf geen probleem met de controversiële inhoud, maar wat een langdradig en saai gedoe! De verfilming van het populaire, niet al te slimme pulpromannetje van Dan Brown ziet er zelfs een tikkeltje amateuristisch uit, en dat met een budget van 120 miljoen dollar, een topcast en een bekwaam Hollywood regisseur. Het zal je maar overkomen. Ik wil hier niet in het cliché vallen dat ‘een boek altijd beter is dan de film’, maar in dit geval is het echt wel zo. Je vindt in de verfilming niets meer terug van de fun die je had kunnen hebben bij het lezen van het boek. Maar misschien het grootste knelpunt is dat Ron Howard te trouw is geweest aan het boek. Ook al heb je te maken met een roman van de kwaliteit van Umberto Eco of Tolkien, ben ik van mening dat een regisseur MOET bewerken. Ron dacht dat hij kon teren op het succes van de bestseller door zo dicht mogelijk bij de source material te blijven. Fout ! Bepaalde scènes zijn dramatisch heel zwak en mijn oren werden van mijn kop gezaagd met veel te lange verklaringen, analyses en speculaties over codes, symbolen, geheime ordes, christelijke historie en verborgen boodschappen in kunstwerken. De acteurs lopen van de ene aanwijzing naar de andere, en na een uur heb je zoiets van “I couldn’t care less”, en het erge was dat er nog anderhalf uur te gaan was. Toen ik de film zag begon ik mezelf af te vragen of de studio ooit 120 miljoen op tafel zou hebben gelegd voor DIT scenario indien het boek niet zou hebben bestaan. Volgens mij had de film zelfs nooit een ‘groen licht’ van de studio verkregen.

De actiesequenties in de film zijn ook schaars en als die er al zijn, werken ze niet. Dit had een thriller moeten zijn, maar het enige thriller-moment die je in de film vindt is wanneer iemand een vuurwapen richt op iemand anders. Er zit bijvoorbeeld ook een scène in de film waar een monnik in twee tellen Langdon kan uitschakelen, maar nadien wordt deze zelfde monnik uitgeschakeld in twee tellen door een oude kreupele man. Dit was allemaal al even logisch als het plot die ons wou doen geloven dat het grootste geheim zou worden beschermd achter raadseltjes die een kleuter had weten op te lossen. Neen, in The Da Vinci Code komt er niet veel intelligente code-breaking aan de pas.

Het enige wat boeit in deze film zijn de controversiële standpunten en visies, maar voor de mensen die het boek hebben gelezen is deze film absoluut geen meerwaarde. Integendeel. Ik wil hier niet spoilen over die controversiële inhoud – dat heeft het Vaticaan voor ons al genoeg gedaan – maar het is ironisch dat het filmische boek zo weinig dramatisch is op het witte doek. In de roman is alles onderverdeeld in korte maar krachtige scènes. De scenaristen hebben er zich dus vrij gemakkelijk vanaf gemaakt door iets te letterlijk het boek te volgen al was het een soort “draaiboek”. Het resultaat is nogal onbevredigend, om niet te zeggen vervelend en irritant.

Dit is een Hollywood prent, dus zitten er uiteraard een aantal adembenemende scenes in, waaronder een aantal virtuele shots waarbij de camera doorheen een piramide travelt, of knappe 8mm flash-backs. Ik ga ook niet verbergen dat ik eigenlijk meer geïntrigeerd was door de flash-backs, die in essentie niets van doen hadden met de film, dan door de scènes uit het heden. Deze scènes van de vroegere christenen, de tempeliers, de inquisitie en de ketterverbranding waren dramatisch en visueel heel knap, maar tezelfdertijd vrij zinloos. Maar wanneer we terug in het heden stapten, had ik net gevoel opnieuw in handen te zijn van een te weinig ambitieuze regisseur die op safe wou spelen en iets teveel hoopte op het intellectueel lage niveau van de fans. Op een bepaald moment gaat Ron Howard ons zelfs uitleggen met een flash back hoe Langdon en Neveu zijn ontsnapt uit een vliegtuig en in een auto zijn gestapt, alsof het publiek te dom zou zijn om de ontbrekende frames aan te vullen. Ronduit beschamend.

Als je met een dergelijke top-cast kan werken zoals deze, Tom Hanks, Ian McKellen, Alfred Molina en Paul Bettany, dan zou je in principe niet mogen falen. Maar quasi alle dialoog-scènes in de film laten ons koud en krijg je de indruk dat de acteurs hier verkeerd zijn gecast. De film begint al met een scène met Sophie Neveu (Audrey Tautou) die Langdon (Hanks) wil waarschuwen dat Bezu Fache (Jean Reno), de agent van dienst, hem wil beschuldigen van de moord op Saunière (Jean-Pierre Marielle). En reeds vanaf dit eerste gesprek raken we de interesse kwijt in de personages. Velen zullen dan in de komende dagen waarschijnlijk de steen willen werpen op Audrey Tautou, die bij momenten vreselijk stond te acteren. Voor mij ligt de fout bij Ron Howard, die iets te weinig met zijn acteurs had gewerkt of zijn casting iets te overhaast had willen doen. Audrey is een fantastische actrice (kijk maar naar Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain of Dirty Pretty Things), maar heeft in deze film echt moeite met haar Engels. En daar wringt voor een groot stuk het schoentje, en niet enkel voor haar maar ook voor een pak andere Franse acteurs. Een acteur die in een taal moeten acteren die niet de zijne is, levert vaak een zwakke acteerprestatie op. Fransen zijn sowieso al niet zo handig met de Engelse taal, en Audrey werd gezet tegenover de beste acteurs die we kennen. Het contrast was uiteraard veel te groot.

Maar ook de acteursregie was bij momenten vrij zinloos en weinig efficiënt. Talking heads in een film van Quentin Tarantino werken omwille van die vaak knettergekke dialogen die heel veel vertellen over de personages. Hier moesten de acteurs uitleggen en nog eens uitleggen, en hadden ze verder niet veel anders te doen. Ron Howard heeft nooit gedacht om de chemie tussen Hanks en Audrey op te zoeken, met als gevolg dat ze twee onbekenden blijven voor elkaar gedurende de ganse film. En dit is, voor wie het werk van Ron Howard kent, zeer ongewoon. Er zit geen menselijkheid in hun vertolking. Er is nauwelijks een moment te bespeuren van vermoeidheid na hun lange zoektocht of zeggen nauwelijks iets wat niet relevant is tot het basis-plot. En dit is dan weer een beetje de schuld van de wisselvallige Oscar-winnende scenarist Akiva Goldsman, die zowel in staat is van het beste (Cinderelle Man) als van het afschuwelijk slechte (Batman Forever, A Time to Kill, Batman & Robin, Lost in Space). Het scenario is zo geladen met plot-informatie dat er geen plaats meer is voor menselijke emoties of stilistische escapades.

Ian McKellen is het beste wat de film te bieden heeft. Hij heeft de meest fascinerende rol en steelt gewoon de show. Hij lijkt het meest op zijn gemak te zijn in de film en dat is in zekere zin een beetje van een opluchting en maakt dat de 2u30 min lang durende film iets minder lang aanvoelt. Maar Ian was misschien ook de enige die dit avontuur niet zo serieus nam en wist dat Dan Browns boek eigenlijk niet meer was dan een pulproman. Hij zei eergisteren nog in een persconferentie: “Toen ik het boek las, geloofde ik het helemaal. Toen ik het opzij legde, zei ik tegen mezelf dat er veel potentiële onnozelheden in staan.” Aan het adres van de kerk zei hij ironisch: “Voor de kerk die met homoseksualiteit problemen heeft, is het boek op zijn minst een absoluut bewijs dat Jezus Christus geen homo was, gezien hij met Maria Magdalena een paar vormde.” Paul Bettany zet ook een knappe prestatie neer als een monnik die rechtstreeks is geplukt uit The Name of the Rose (1986). Maar ook hij krijgt iets te weinig screentijd om zijn personage echt interessant te maken. Molina is hooguit een charismatische edel-figurant. Zonde.

Het camerawerk van Salvatore Totino is – buiten de flash backs gerekend – iets te simpel en vaak irritant. Als er iets is waar ik me mateloos aan kan ergeren is het hectisch heen en weer schudden van de camera zoals bijvoorbeeld in The Bourne Supremacy. Wel, gezien de film vol met zonden zit, zondigt hij ook aan deze wet. Op bepaalde momenten is de film zelfs gewoon smaakloos gekadreerd en is de camerahoek zelden opmerkelijk of onthullend.

Kortom, een film die ondanks de middelen en de acteurs, faalt op vele vlakken en die eindigt in een platte anti-climax. De reden van deze zwakke prestatie ligt voor mij grotendeels bij de regisseur. The Godfather van Mario Puzzo was ook een pulpromannetje, maar in de juiste handen kan dit een meesterwerk opleveren. Het boek van Dan Brown is slecht en is populair geworden door een publiek die zelden of nooit een boek leest, maar het scenario en de verfilming probeert het materiaal nooit te overstijgen. Integendeel, het laat er zich helemaal door leiden. The Da Vinci Code is niets meer dan een dure tv-film van geen belang. En voor de mensen die graag beweren dat het boek altijd beter is dan de film, wel hier hebben jullie opnieuw een argument.