No Country for Old Men (2007) ****½ Blu-ray recensie

Bij het bekijken van een Coen Brothers film weet je meteen dat je geen standaard-prent tezien zal krijgen. En deze lijkt heel “eenvoudig” en compleet non-commercieel. En toch is het geen auteursfilm maar wel een mengeling van diverse genres. No Country for Old Men (2007) is een provocatief neo-western-misdaad-chase-thriller die op dezelfde golflengte zit als hun andere twee meesterwerken Fargo en Blood Simple. Dit moetn het favoriete genre zijn van zowel Ethan Coen als Joel Coen, die ze bewerken met drama, intrige, geweld en cynische humor. Mensen die een standaard- of popcornfilm verwachten zullen ontgoocheld worden. En dat is misschien wel spijtig, want zonder het te weten hebben ze hier te maken met niets minder dan een meesterwerk en misschien ook wel dé beste film van The Coen Brothers tot nu toe. Het is in ieder geval het meest ambitieuze en impressionante Coen-prent. Het is bij uitstek een film voor de echte filmliefhebbers.

No Country for Old Men is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy. De intelligente en creatieve roman had een subtiel poëtische ondertoon wat niet meteen te verfilmen was, maar de Coen Brothers hebben hoe dan ook genoeg ervaring en gevoeligheid voor het genre dat ze een bijzonder knappe adaptatie hebben afgeleverd die eind deze week met oscars beloond zal worden. Wat doe je als je op een verborgen plaats een tas vindt met veel geld? Een premisse die reeds in A Simple Plan (1998) aan bod kwam. Maar de Coen Brother gaan nog een stapje verder dan de Sam Raimi film.

Korte inhoud: Nadat de jager Llewelyn Moss (Josh Brolin) vlakbij de Rio Grande enkele lijken, heroïne en meer dan $2 miljoen aan contant geld ontdekt volgt een spoor van geweld en ravage. Hij komt terecht in een benarde situatie waarin de overlevenden van de verkeerd gelopen drugsdeal jacht op hem maken. Ook de gevreesde killer Anton Chigurh (Javier Bardem) zit hem op de hielen met zijn compressed air cattle-gun. De lokale sheriff, Ed Tom Bell (Tommy Lee Jones) ruikt onraad.

Laat ik misschien beginnen met de lezers te waarschuwen dat ze tevens een wel heel apart einde tezien zullen krijgen, en dus geen conventioneel Hollywood-einde waar alle verhaallijnen schoontjes zijn afgerond. Normaal zou dat wringen, maar in deze prent is het open einde een toegevoegde waarde. De film speelt zich af aan de grensstreek tussen de Verenigde Staten en Mexico, waar drie karakters elkaars wegen zullen kruisen. Anton Chigurh (Javier Bardem) is een harteloze killer die zelfs met handboeien en onder politiebewaking een gevaarlijke man blijft. De man is een soort Grim Reaper die iedereen vermoordt die zijn pad kruist, tenzij je voor hem een dienst kan bewijzen of het lot je goed gezind is tijdens een kop-en-munt spel. Llewelyn Moss (Josh Brolin) is een ex-lasser die in een afgelegen woestijn op een aantal pickup trucks stuit, met daaromheen een stel dode mannen. In een van de trucks blijkt een enorme lading drugs te liggen en even verderop treft hij een koffer met 2 miljoen dollar aan.

Moss is niet van plan het geld op te geven en gaat er met de koffer vandoor. Ondertussen raakt sheriff Ed Tom Bell (Tommy Lee Jones) betrokken bij de situatie, omdat Chigurh betrokken was bij de drugdeal en kon ontsnappen van zijn hulpagent. En de sheriff is zowat het kloppende hart van deze melancholische roadmovie. Hij is bezig met achtervolgingen alsof hij op spoken jaagt. Net zoals in Zodiac van David Fincher is er geen onmiddellijke ontknoping, maar moet de man (alsook de toeschouwer) met afgrijzen akte nemen van de gebeurtenissen. Hoofdschuddend telt hij de levenloze slachtoffers. Hij begrijpt het niet en verwoord zijn frustratie en zijn weemoed in treffende monologen: “It starts when you begin to overlook bad manners. Anytime you quit hearing ‘sir’ and ‘ma’am’, the end is pretty much in sight.”

De Coens zijn meesters in het aanvoelen van ritme, en deze prent is een schoolvoorbeeld daarvan. Het verhaal zit vol van plot-twists en onverwachte wendingen dat de toeschouwer nauwelijks tot rust komt. En net zoals bij heel wat Hitchcock films weten we niet meteen wat de personages in hun mars hebben – meer nog, ze kunnen op elk moment van de kaart geveegd worden. En hoewel het geen komedie is zoals Raising Arizona of The Big Lebowski, zullen de lachspieren nu en dan in werking treden. Vooral bij een aantal van Tommy Lee Jones’ laconieke scènes.

Uiteraard zijn alle ogen gericht op Javier Bardem die de rol van de psychopatische seriemoordenaar op een subtiele en ingetogen manier weet te spelen. Met zijn lange zwarte haren, brede schouders, zijn emotieloze gezicht en zijn speciale hoge-druk luchtpistool. Hij is de meest indrukwekkende moordenaar sinds Hannibal Lecter. Woorden als “genade” hebben voor hem geen mening – hij vraagt er niet naar en gunt zijn slachtoffers geen. Tommy Lee Jones blijft zijn vertrouwelijke zelf en Josh Brolin is onherkenbaar als een soort zwartharige en onverstoorbare Nick Nolte onder hevige druk. Brolin is een echte kameleon. Zijn laatste drie films, Planet Terror (2007), American Gangster (2007) en deze zijn totaal verschillende rollen en hij staat er telkens. En net zoals goede wijn, wordt hij alsmaar beter met de tijd. Ik vermeld ook nog even de voortreffelijke vertolking van Kelly Macdonald als de vrouw van Moss en de zalige kleine cameo van Woody Harrelson als iets te zelfverzekerde huurdoder.

We krijgen een boeiend verhaal te zien waar alle conventies en verwachtingen met hoge druk de lucht worden ingeblazen. Net zoals Fargo vaart No Country For Old Men een eigenzinnige koers, waar we als kijker soms in verdwalen. Maar dit zorgt er net voor dat we op het puntje van onze stoel zitten. En hoewel sommigen op het einde van de film “what-the-f@#k” zullen uitschreeuwen, zullen heel wat mensen gegrepen zijn door de filosofische beschouwingen over moraliteit en sterfelijkheid – en dat is waar het allemaal om draait in goede cinema. Het succes van deze donkere en verontrustende thriller laat hem behoren tot de elite van de films uit 2007. Zeker wanneer alles zo knap in beeld werd gezet door fotograaf Roger Deakins. De minutieus gecomponeerde shots van de stoffige en broeierige woestijn en de donkere, verlaten straten van de stad – met een zowel ongedwongen als hard en soms zelfs claustrofobisch karakter – zorgen voor een ijzersterke sfeer, die onbetwistbaar deel uitmaakt van het verhaal. Het schreeuwt naar een tweede visie omdat je het vrij gemakkelijk kan bewonderen, maar het is hoe dan ook hard om er van te houden en nog veel harder om in de kern van de materie binnen te dringen. Spijtig genoeg zag ik deze niet op tijd om hem een plaats te gunnen in mijn Top 10 van 2007. De film is vandaag 11 juli 2022 te zien om 20u35 op VTM 4.