Een film die een beetje onder de radar is gebleven, is het politieke drama The Mauritanian (2021) van de Schotse regisseur Kevin Macdonald (The Last King of Scotland, State of Play). De film had in België wel een bioscooprelease op 14 juli, maar een lang leven was de film niet gegund in de zalen. Een film over de toestand in de Amerikaanse gevangenis Guantanamo Bay op Cuba die zich vooral afspeelt in politieke en juridische kringen, is wellicht geen grote publiekslokker, maar de afwezigen hadden ditmaal ongelijk want The Mauritanian is een meeslepende en boeiende film met ijzersterke vertolkingen.
Korte inhoud: Mohamedou Ould Slahi (Tahar Rahim) wordt in zijn thuisland Mauritanië opgepakt door de Amerikaanse regering. Het is vlak na de aanslagen van 9/11 in 2001 en de Amerikanen zetten alles op alles om de daders snel achter de tralies te krijgen. De sfeer in de hele wereld is uiterst gespannen en iedereen met ook maar het vermoeden een link te hebben met Osama Bin Laden of Al Qaida wordt zwaar aangepakt. En zo belandt ook Slahi in de Amerikaanse gevangenis Guantanamo Bay waar hij jarenlang ondervraagd wordt omdat zijn neef hem opbelde met een satelliettelefoon van Bin Laden.
Het dossier van Slahi komt ter ore van mensenrechtenadvocate Nancy Hollander (Jodie Foster) die – hoewel ze ook niet helemaal gelooft in de onschuld van Slahi – zijn zaak wil aangrijpen om het Amerikaanse juridische systeem aan te kaarten. Vele gevangenen zitten immers op Guantanamo Bay zonder enige vorm van bewijs. En iemand is toch onschuldig tot het tegendeel bewezen is? Samen met haar assistente Teri Duncan (Shailene Woodley) duikt Hollander in de tienduizenden bladzijden getuigenverhoren en bewijsmateriaal, die evenwel vakkundig gecensureerd zijn door de regering.
Aan de andere kant staat de militaire aanklager Stuart Couch (Benedict Cumberbatch) wiens vriend piloot was van een van de gekaapte toestellen. Couch heeft dus een persoonlijke drijfveer om alle schuldigen zo snel en zo zwaar mogelijk gestraft te zien en hij gaat voluit voor de doodstraf voor Slahi. In tegenstelling tot Hollander en haar team beschikt Couch wel over de ongecencureerde rapporten en verhoren en hoewel hij overtuigd is van Slahi’s betrokkenheid, komt ook Couch’ geloof in het Amerikaanse rechtssysteem onder druk te staan.
The Mauritanian is gebaseerd op het boek ‘Guantanamo Diary’ van Mohamedou Ould Slahi zelf die na zijn vrijlating zijn leven in de gevangenis neerschreef. Veertien jaar heeft de man uiteindelijk vastgezeten op Cuba, zonder dat de Amerikanen ook maar enig bewijs tegen hem hadden. Slahi onderging allerhande marteltechnieken om hem toch maar aan het praten te krijgen, zoals slaapdeprivatie, blootstelling aan hard en repetitief geluid of waterboarding. The Mauritanian focust niet op deze folteringen, maar de film toont ze wel.
Belangrijker voor het verhaal is de relatie tussen Slahi en Hollander. Uiteraard is Slahi aan het begin wantrouwig tegenover de advocate die zijn zaak pro bono wil behandelen. En uiteraard twijfelt Hollander aan het begin aan de onschuld van Slahi. Maar gaandeweg krijgen de twee een zeker respect voor elkaar en met elke stapel papier die ze doorploegt, beseft Hollander dat de Amerikaanse regering zware fouten maakt. Het samenspel tussen Tahar Rahim en Jodie Foster is heel sterk en ze stuwen elkaar naar groots acteren.
Rahim slaagt erin om van een mogelijke terreurverdachte een sympathiek personage te maken die nooit zijn humor of zijn hoop verliest (de eindcredits met beelden van de échte Slahi komen binnen). Het is confronterend voor de westerse kijker want je wil zo graag met de Amerikanen meegeloven dat de gevangenen op Guantanamo Bay ergens aan schuldig zijn. Het maakt je tegelijk boos en opstandig dat ondanks onze zelfverklaarde westerse superioriteit we eigenlijk weinig beter zijn dan de andere kant.
© Dutch FilmWorks
Was The Mauritanian tien of vijftien jaar eerder gemaakt, dan had de film waarschijnlijk meer aandacht gekregen. Anno 2021 is er van Osama Bin Laden al lang geen sprake meer en zelfs Al Qaida is naar de achtergrond verdwenen. Momenteel heeft de wereld ergere problemen, maar toch is deze film nog steeds relevant. Want ondanks beloftes van verschillende Amerikaanse presidenten is Guantanamo Bay – of Gitmo zoals de gevangenis in de film wordt genoemd – nog steeds niet opgedoekt.
Ondanks zijn speelduur van 120 minuten verveelt The Mauritanian nooit. Hoewel veel scènes zich afspelen in kille archieven tussen stapels papier slaagt Macdonald erin het tempo hoog te houden en de aandacht van de kijker vast te houden. Daarbovenop krijg je een uitstekende geacteerde film over een omstreden nog steeds actueel onderwerp. Als er een ding is dat we van The Mauretanian leren is dat de wereld niet zwart-wit is, maar meer dan 50 tinten grijs…
De DVD en Blu-ray van The Mauritanian zijn vanaf 29 oktober 2021 verkrijgbaar. Hierop een dertig minuten durende extra met interviews met cast en crew. De film is ook te huur op iTunes, Google Play, Rakuten, Telenet en Proximus.
Review The Mauritanian (2021)
Recensie door Karen op 1 november 2021
