Jaws (1975) ****½ 4k UHD Blu-ray recensie

Ook Jaws (1975) krijgt van Universal zijn 4k Ultra HD versie. Eerder kwam een collectors editie met een 44 pagina’s tellend boekje met afbeeldingen van de originele bioscoopaffiches, deleted scenes en nog veel meer. Nu krijgen we een herwaardering van de beeldresolutie met een 2160p versie. Op de schijf vinden jullie ook The Shark is Still Working: The Impact & Legacy of Jaws, een documentaire die ook al werd uitgebracht voor de 40e verjaardag, met nieuw beeldmateriaal en interviews met Steven Spielberg, Richard Dreyfuss en Roy Scheider. Enkel spijtig dat Universal er nog altijd niet is in geslaagd om Steven Spielberg zover te krijgen om een audio-commentaar in te spreken over de gehele film. Tot op heden wil de filmregisseur hier niets van horen.

Korte inhoud: Het verhaal gaat over sheriff Martin Brody (Roy Scheider) van de fictieve badplaats Amity Island die het strand sluit om badgasten te beschermen tegen de aanvallen van een witte haai. De burgemeester (Murray Hamilton) en gemeenteraad vindt echter dat het strand open moet blijven om geen badgasten en dus ook geen “summer dollars” mis te lopen. Dit blijkt een onverstandige beslissing, want binnen een paar dagen worden nog eens twee badgasten aangevallen en gedood door de witte haai. De oudste zoon van de sheriff is betrokken bij één van deze incidenten, maar hij komt er alleen met een shock van af. Brody, zeebioloog Matt Hooper (Richard Dreyfuss) en de drinkende, ruige visser Quint (Robert Shaw) gaan dan op pad om de haai te vangen, voor de haai hen zelf of iemand anders vangt.

Jaws is een cult-klassieker en tevens een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Het was bij mijn weten de eerste zomer blockbuster die met zijn budget van 7 miljoen dollar zomaar eventjes 470 miljoen dollar heeft opgebracht. Rekening houdend met de prijsinflatie is Jaws bij de top 10 best verkochte films ooit. Het is ook de film die de naam van de toen nog relatief onbekende Spielberg heeft gekatapulteerd naar de lijst van de elite filmregisseurs. De bevestiging kwam met Close Encounters of the Third Kind (1977), Raiders of the Lost Ark (1981) en E.T.: The Extra-Terrestrial (1982). Zijn enige uitschuiver in die periode was de oorlogsprent 1941 (1979).

De film is gebaseerd op de bestseller van Peter Benchley, en Spielberg zag in het boek een soort waterversie van zijn vorige prent Duel (1971), met dit verschil dat deze film twee vijanden kent: de haai en de bureaucratie. Het resultaat is een boeiende thriller die gemaakt werd in een pre-cgi tijdperk met ruwe animatronics. Maar ‘noodzaak is de moeder van vele uitvinden’ en dat was hier zeker het geval, mede met een pak inventieve camera-bewegingen zoals de trans-travelling (zoom beweging gecombineerd met een travelling, iets waar Hitchcock als eerste mee heeft uitgepakt in Vertigo). Had Spielberg echter het shot waar de haai op de boot komt te liggen op een andere manier gefilmd, dan zouden we nauwelijks de indruk hebben dat de haai nep was. In de gehele film zien we de haai nauwelijks, en dat zorgt alleen maar voor een grotere spanning (iets wat later in heel wat horrorfilms toegepast zal worden). Maar op een zeker moment wil het publiek de haai zien en dan kan je er moeilijk om heen om de animatronic te laten zien. Zijn keuze was dus begrijpelijk en heeft uiteindelijk ook wel zijn charmes.

© Universal Pictures Home Entertainment

En net omdat de haai het monster was waar alles om draaide, had Spielberg carte blanche gekregen van de studio om met een minder bekende acteur af te komen, Roy Scheider. Een talentvol acteur waarmee de kijker zich gemakkelijk kan identificeren. Maar ook zijn tegenspelers zijn om van te smullen. Ook al was Robert Shaw niet de eerste keuze van Spielberg (wel Lee Marvin) zet hij een voortreffelijke personage neer die een beetje doordrenkt is van de figuur van Achab, de verroeste en doorleefde kapitein uit Moby Dick. Richard Dreyfuss brengt dan weer op zijn manier een lichte noot in de film en doet doet dit uiterst fijngevoelig met veel charme, spontaniteit en droge humor. Lorraine Gary speelt ondersteunende vrouw van Martin, tevens de enige rol van belang in haar gehele korte filmcarrière. Nam zelfs de hoofdrol in Jaws: The Revenge (1987), een film die wordt gezien als één van de slechtste films ooit. Het werd dan ook haar laatste wapenfeit.

De meest memorabele scène in de film is het moment waarop Brody voor het eerst de haai zien op enkele meters afstand terwijl het monster naast de boot van Quint zwemt. De quote die iedereen zich nog herinnert is: “We gonna need a bigger boat.” Het tweede meest memorabele is uiteraard de meeslepende muziekscore van John Williams, waarvoor hij tevens een Oscar won. Spielberg was vreemd genoeg niet genomineerd voor een Oscar, maar de concurrentie wat in 1976 ook indrukwekkende (Kubrick, Altman, Fellini, Lumet en Forman). Zoiets voelt aan alsof je in de voetbal in de groep van Spanje, Portugal, Brazilië en Engeland komt te vallen. Maar Spielberg zal omwille van zijn commercieel succes ook nog een lang tijdje onterecht ge-snubbed worden door The Academy.

© Universal Pictures Home Entertainment

Het meest knappe aan deze editie is zijn uitgekiende klank- en beeldrestauratie (zie Jaws restauratie). De mensen van Universal Studios Digital Services hebben de klankbanden en verschillende negatief prints van de film opgevist en de film een digitale HD remastering en volledige restauratie gegeven. En deze opknapbeurt is buitengewoon verbluffend. Het beeld is scherper, de krassen zijn verdwenen en de kleurbalans werd volledig hersteld. Ook de klankband werd aangepakt met een gloednieuwe DTS-HD Master 7.1-soundtrack. Volgens Spielberg zelfs krijgen we een versie te zien zoals hij in die tijd zelfs nooit kon maken.

Na deze films zijn er nog tal van sequels en spin-off’s geweest, maar nooit werd het origineel overtroffen, laat staan dat ze nog maar in de buurt kwamen van de kwaliteit van deze prent. Bijgevolg is dit een must-have 4k UHD Blu-ray versie voor alle filmfans. De film ligt vanaf 10 juni 2020 in de rekken.