Zeldzaam zijn de film die ik al meerdere malen heb gezien en er nog steeds geschokt en ontroerd van raak. Schindler’s List (1993) van Steven Spielberg is een monumentaal meesterwerk in de filmgeschiedenis die nog lange tijd zal blijven nazinderen. Dat deze prent rechtstreeks van het hart komt van één van de meest talentvolle filmmakers die de filmindustrie heeft gekend is al duidelijk van bij de eerste beelden. Het verhaal wordt met de grootste nauwkeurigheid verteld, met sterk acteer- en regiewerk, een indrukwekkend script, meesterlijke fotografie van Janusz Kaminski (check out zijn bio), met indrukwekkende set design en een aangrijpende muziekscore van John Williams.
Korte inhoud: In september 1939 moeten Joden in Polen naar concentratiekampen. Oskar Schindler (Liam Neeson), tot dusver een weinig succesvol zakenman, gaat naar de Poolse stad Krakau om te zien of hij daar goedkope arbeiderskrachten kan vinden. Hij maakt zich populair bij de Duitsers, en met hun steun weet Schindler een potten- en pannenfabriek op te richten. Via de Joodse Itzhak Stern (Ben Kingsley) komt Schindler in contact met een aantal Joodse zakenmensen, die hem geld lenen in ruil voor wat potten en pannen. Oskar ontpopt zich tot een geslepen zakenman en vrouwenverslinder, maar het leed die hij om zich heen ziet begint steeds meer invloed op hem te hebben. Schindler beschouwt de Joden die voor hem werken steeds meer als “zijn Joden”, die hij in bescherming wil nemen. Een moeilijke en dure aangelegenheid. Wanneer heel wat Joden naar concentratiekampen worden afgescheept stelt Schindler samen met Stern een lijst samen met alle Schindler Joden, een lijst die het verschil maakt tussen leven en dood.
Dit waargebeurde verhaal is gebaseerd op het boek van Thomas Keneally en in een scenario gegoten door Steven Zaillian, en kan je een beetje zien als een vrij hedendaagse versie van de Ark van Noah. Ook al is alles gebaseerd op waar gebeurde feiten, en zijn de personages ook traceerbaar, is en blijft dit een fictiefilm waarin bepaalde zaken geromantiseerd werden, met name de relatie tussen Goeth (Ralph Fiennes) en Helen Hirsch (Embeth Davidtz). Maar de meest schokkende gebeurtenissen in deze prent komen van getuigenissen van overlevenden. Maar je zult uiteraard altijd wel een discussie hebben in hoeverre de film afwijkt van datgene wat echt gebeurd is. Voor mij is dat een ondergeschikte-discussie, en weegt dit nauwelijks op tegen de boodschap die deze film uitdraagt. Het is één van de belangrijkste historische films uit onze geschiedenis, zoniet de belangrijkste. En in tijden waar extremisme, nationalisme en onverdraagzaamheid overal in Europa opnieuw de kop opsteken, is het een goede zaak dat deze film zoveel indruk heeft kunnen maken en nog steeds maakt, zelfs na 20 jaar.
Het zal een aartsmoeilijke film geweest zijn om te maken en gelukkig heeft Spielberg de juiste keuzes gemaakt, te beginnen met zijn hoofdacteur Liam Neeson. Met zijn 1m93 torent hij boven de massa Joden die worden opgevoerd. In het begint loopt hij er rond als een landheer, hij neemt hen in bescherming, hij trotseert nazi, hij charmeert officieren en op het einde van de film valt hij op zijn knieën en wordt hij ontfermt door zijn Joodse werknemers. Er circuleerden heel wat potentiële kandidaten, gaande van Mel Gibson tot Kevin Costner, maar Spielberg nam de juiste keuze om te kiezen voor een acteur die nog geen Hollywood-etiquette had. Liam heeft ook de nodige charisma om dit verhaal zo geloofwaardig mogelijk over te brengen, en kan perfect de slavenhandelaar vertolken die hij was in het begin en de beschermengel die hij uiteindelijk werd.
De twee andere acteurs die hier een geweldige prestatie neerzetten zijn Ralph Fiennes als de zelfingenomen en koelbloedige SS-Lieutenant Amon Goeth en Ben Kingsley als de Joodse boekhouder. Fiennes speelt niet meteen de stereotype nazi-schurk, maar wel een man die het kwade uitstraalt met een stuitende onverschilligheid. De vertolking is buitengewoon subtiel gebracht. Op één moment straalt hij seksuele spanning uit, op een ander is hij weerzinwekkend en dreigend. Hij kan op het ene moment joviale en gevoelige mens zijn, en nadien vervallen in een rol van een gewetenloze sadist. Zijn karakter zit vol met onzekerheden en frustraties, en wanneer iemand als Schindler in zijn leven komt, zie je dat hij zichzelf wil spiegelen aan hem. Fiennes heeft voor zijn rol een paar kilo’s bijgekomen, ook al was de echte Amon Goeth nog iets dikker. Maar zijn voorkomen was volgens overlevenden opmerkelijk accuraat. Mila Pfefferberg kreeg zelfs rillingen toen ze de acteur op de set had ontmoet.
De film werd opgenomen in Polen met een bescheiden budget van 22 miljoen dollar, wat toch zowat de duurste zwart/wit film was ooit gemaakt, en bracht een slordige 320 miljoen dollar op. Spielberg wou de film opnemen in zwart/wit om niet het verwijt te krijgen dat hij van de Holocaust een Hollywoodfilm heeft gemaakt. Het was zo’n persoonlijke film dat Spielberg er ook geen geld wou mee verdienen. Hij kreeg geen toestemming om te filmen in Auschwitz, en de crew heeft dan maar een replica gebouwd. Gezien de omstandigheden is het resultaat indrukwekkend. Maar het meest indrukwekkende aan deze film is de ‘crowd control’. Zelden een film gezien met zoveel figuranten die zich allemaal perfect inleven in die vreselijke toestanden waarin deze oorlogsslachtoffers zich bevonden.
In 2013 was er al een 20th Anniversary Edition Blu-ray, met krachtige getuigenissen van echte overlevenden van Schindler en archiefbeelden. In een ander document vertelt Steven Spielberg over hoe Schindler’s List hem inspireerde tot het oprichten van de USC Shoah Foundation. Vandaag ligt de 25th Anniversary Edition in de rekken met een extra video over deze film zoveel jaren later. Voor de rest hebben ze de extraatjes van de vorige editie gewoon overgenomen.
Beoordeling: 5 / 5
Recensie door Dave op
*** Schindler’s List trailer ***
