Janis Joplin. Jimi Hendrix. Jim Morrison. Brian Jones. Kurt Cobain. En sinds 2011 helaas ook Amy Winehouse. Allemaal extreem getalenteerde zangers en muzikanten die op 27-jarige leeftijd in verdachte omstandigheden stierven. In de documentaire Amy (2015) toont Asif Kapadia hoe ‘queen of soul’ Amy Winehouse vanaf 14-jarige leeftijd naar het absolute sterrendom opklom, maar nog sneller, harder en zwaarder terug naar beneden donderde. Amy is een beklijvende documentaire die ook zal gesmaakt worden door niet-fans.
Het leven van Amy Winehouse (°1983) eindigde bijzonder tragisch toen ze op 23 juli 2011 in haar huis in het Britse Camden dood werd aangetroffen door haar bodyguard. De officiële doodsoorzaak luidde enkele weken later alcoholvergiftiging. Hoewel de zangeres al jaren in de media kwam door haar drank- en drugsgebruik kwam haar dood toch nog als een schok. Als kijker hoop je nog op een happy end maar helaas, net als haar leven eindigt ook Amy met heel slecht nieuws.
Asif Kapadia – die ook de goed ontvangen docu Senna over de verongelukte Braziliaanse Formule 1-piloot Ayrton Senna maakte – gebruikt in Amy allemaal archiefmateriaal van de zangeres. Er is geen voice over, Winehouses leven wordt verteld door haarzelf en nabestaanden die Kapadia na haar dood heeft geïnterviewd. Inventief is hoe Kapadia haar songteksten gebruikt om bepaalde gebeurtenissen in haar leven te illustreren. Na haar debuutalbum ‘Frank’ wou Winehouses omgeving haar naar de ontwenningskliniek sturen ‘but daddy thinks i’m fine. So I said no no no…” verschijnt er op het scherm…
De documentaire opent met beelden van een veertienjarige Amy Winehouse die samen met enkele vrienden Happy Birthday zingt. Van zodra Winehouse haar keel openzet, weten de anderen dat het tijd is om te zwijgen. Het stemgeluid van de jonge Amy is dan al uniek en indrukwekkend. De beelden zijn illustrerend voor Winehouses verdere leven want ondanks de onbezorgdheid die er lijkt uit af te stralen, leren we later dat Winehouse al sinds haar dertiende aan de antidepressiva zit en ook lijdt aan de eetstoornis boulimie.
De scheiding van haar ouders kwam voor Winehouse als een schok en hing als een donkere schaduw boven haar jeugd. Het zal ook niet bevorderlijk geweest zijn voor haar latere verslavingen. Haar familie gaf voor deze documentaire toestemming aan Kapadia die daardoor ook toegang kreeg tot de familiale foto- en beeldarchieven. Vader Mitch Winehouse keerde even later echter op zijn stappen terug omdat hij vreesde te negatief te worden voorgesteld. Kapadia zou volgens vader Winehouse de laatste jaren van zijn dochters leven ook te negatief hebben voorgesteld en te zeer de nadruk gelegd hebben op negatieve dingen.
Het moet wel gezegd dat er in de laatste jaren van Winehouses leven ook weinig positieve dingen gebeurden. Het succes van haar doorbraakalbum ‘Back to Black’ in 2006 katapulteerde de toen 23-jarige Winehouse naar de hoogste regionen van de muziekcharts. Iedereen was wild van de blanke zangeres met zwarte stem, maar helaas waren de paparazzi ook wild van Winehouses controversiële levensstijl gevuld met drank en drugs en haar destructieve huwelijk met Blake Fielder-Civil. Winehouse kon geen voet buiten de deur zetten of ze werd getrakteerd op een salvo van flitsende fotografen. Het zijn beelden die aankomen bij de kijker. Zo’n leven wens je niemand toe.
Een scène waar vader Winehouse zeker niet gelukkig van zal geworden zijn, maar wel tekenend is voor de moeilijke vader-dochterrelatie is een scène waarin Winehouse na het succes van ‘Back to Black’ wegvlucht naar Saint Lucia om even te bekomen van alle commotie en tot rust te komen. Daar lijkt ze ook haar drank- en drugsgebruik een beetje onder controle te krijgen totdat haar vader plots op het eiland verschijnt met in zijn kielzog een cameraploeg voor zijn eigen realityshow.
Het zijn harde beelden waarin je een jonge talentvolle vrouw voor je ogen ziet aftakelen tot een uitgemergelde junkie. Maar laten we vooral niet vergeten wat een geweldige zangeres Amy Winehouse was. Amper twee studio-albums heeft ze gemaakt maar deze hebben toch hun stempel gedrukt op de recente muziekgeschiedenis. In 2008 kreeg ze als eerste Britse 5 Grammy’s. Ze was toen niet aanwezig op de uitreiking maar we zien haar live in Groot-Brittannië de ceremonie meemaken.
De verbazing op haar gezicht als haar naam uit de enveloppes blijft komen, is niet gespeeld en laat vooral zien dat Amy Winehouse een klein meisje is gebleven dat wil doen wat ze graag doet: zingen. Of zoals ze stijf van de stress staat als ze een duet mag zingen met een van haar grote idolen, Tony Bennett. “Life teaches you how to live, if you live long enough”, zegt dezelfde Bennett even later. Slik.
En ja, Kapadia gaat ook niet voorbij aan de negatieve publiciteit. Hij toont ook beelden van een van haar laatste optredens in Hongarije waar ze stomdronken op het podium staat en wordt uitgejouwd door het publiek. Maar je hebt nergens het gevoel dat Kapadia sensatie opzoekt of respectloos is tegenover Amy Winehouse. Ze leefde hoe ze zong: rauw, puur, destructief en veel te volwassen voor haar leeftijd. Een ruwe diamant, maar ook een ongeleid projectiel.
Kapadia laat zien dat Amy Winehouses leven een kroniek van een aangekondigde dood is. Des te tragischer omdat niemand op tijd kon ingrijpen om dit supertalent te redden. Amy is een eerlijke documentaire die diep inhakt bij de kijker. Een van de betere films van 2015.
Beoordeling: 4 / 5
Recensie door Karen op 27 december 2015
