Noah (2014) *** Blu-ray review

Dat de meningen verdeeld waren over Noah (2014) van Darren Aronofsky was duidelijk. De regisseur zelf was er zelf niet geheel tevreden mee, gezien hij uiteindelijk heeft moeten vechten om de film te maken die hij wou maken tegen een meer commercieel ingestelde filmstudio. Nog voor de film aan het publiek werd vertoond werden serieuze embargo’s opgelegd om niets over de film te schrijven, waarschijnlijk uit vrees voor de mogelijke negatieve terugslag. Maar die is er uiteindelijk niet echt gekomen.

Korte inhoud: ‘Noah’ is een herinterpretatie van een Bijbelverhaal van de ark van Noah. In een wrede wereld zonder hoop, zonder regen en zonder gewassen, die overheerst wordt door krijgsheren zoals Tubal-Cain (Ray Winstone) en hun barbaarse troepen, staat één man aan de kant van het goede; Noah (Russell Crowe) met zijn vrouw Naameh (Jennifer Connelly), zijn zonen Shem (Douglas Booth) en Ham (Logan Lerman). Hij is een doorgewinterde strijder, een magiër en een genezer, maar het enige wat hij wil is vrede voor hem en zijn gezin. Elke nacht heeft Noah visioenen over een eindeloze vloed, die het symbool is voor de vernietiging van alle leven. Gaandeweg begrijpt hij de boodschap die de Schepper hem stuurt. Deze heeft besloten om de mensheid te straffen en hen tot de laatste man te doden. Maar Hij geeft Noach een allerlaatste kans om het leven op Aarde te vrijwaren…

Aronofsky is van het standpunt dat je moeilijk het Bijbelverhaal letterlijk kan gaan vertalen naar het witte doek voor een hedendaags kritisch publiek. Het verhaal kan je ook op duizend-en-één manieren gaan interpreteren en wat mij betreft heeft de regisseur een gewaagde maar niet oninteressante manier gekozen met een soort post-apocalyptische science-fiction, gebaseerd op een 4-delige comic die hij eerder uitbracht samen met de Canadese striptekenaar Niko Henrichon. De strip werd uitgebracht door de Belgische uitgever Le Lombard (bij deze danken we de uitgeverij voor de 4 albums!). Je zou de strips zelfs kunnen zien als een briljant uitgetekend storyboard voor de film. Aronofsky sloot een deal met Paramount om dit werk te gaan verfilmen voor 130 miljoen dollar.

De deal werd gemaakt maar het zat er snel bovenarms op tussen die twee. De regisseur is geen mainstream filmmaker en dat had de studio moeten weten. Er zijn heel veel tegenstrijdige geruchten over deze prent alsof de regisseur belemmerd werd in zijn creativiteit en anderzijds dat hij gewoon zijn ding kon doen en zich niet veel aantrok van Paramount. Tijdens de tegenvallende eerste visie is de ruzie tussen die twee enkel maar verscherpt, maar wat Paramount kost wat kost wou vermijden was dat de regisseur zich ging distantiëren van de prent. Achter zijn rug gingen ze dus aparte test-screenings organiseren met alternatieve (lees kortere) montages. Toen de regisseur dat vernam was hij in alle staten, maar Paramount kwam tot inkeer en de film die jullie in de bioscoop zullen zien is uiteindelijk de director’s cut waar Aronofsky volledig achter staat.

Het resultaat is eigenlijk bespottelijk en zelfs een tikkeltje van de pot gerukt, maar het heeft me wel kunnen bekoren. En ik moet toegeven dat ik van zo’n aanpak duizend keer meer kan genieten dan van een veel te veilige adaptatie, zoals de recente Captain America: The Winter Soldier (2014). Hier neemt Aronofsky een groot risico en gaat hij ook in tegen alle gelovigen die misschien een meer “waarheidsgetrouwe versie” hadden verwacht van het verhaal van Noah. Het landschap is een mengeling van Lord of the Rings invloeden, met wat Planet of the Apes en zelfs een beetje Mad Max. Bij de bevolking zien we ook uiteenlopende figuren lopen met een waaier aan accenten.

© Paramount Home Entertainment

Mijn enige puntje van kritiek is dat het hoofdpersonage Noah eigenlijk de minst interessante figuur is in de gehele film, ondanks het feit dat Russell Crowe voor de vertolking zorgt. Het is echter de tegenspelers die hem meer menselijkheid en reliëf geven, en met name Jennifer Connelly, die hier een briljante, weliswaar onderdanige, rol neerzet zelfs met veel minder screentime. Zelfs de vertolking van Emma Watson geeft meer vonken. Maar anderzijds ligt dit wel in essentie aan het personage van Noah, die zich volledig had onderworpen aan de wil van God en niet in staat was tot een compromis.

© Paramount Home Entertainment

Mijn tweede puntje van kritiek is het overvloedige gebruik van cgi. Enerzijds heb je indrukwekkende shots van massa’s dieren die zich naar de ark begeven, maar anderzijds heb je ook cgi wezens (The Watchers – engelen die veranderd zijn in stenen reuzen) die eigenlijk iets teveel uit een fantasy-wereld komen geschreven door J.R.R. Tolkien. Gezien ze toch vertrokken zijn van een imaginaire wereld, hadden ze dit misschien beter op een andere manier ingevuld. Zelfs de veldslagen, bedoeld om een episch karakter te geven aan deze prent, zijn ernstige misrekeningen en komen behoorlijk gekunsteld over en staan in schril contrast met de veldslagen in regie van een Peter Jackson. Er zit ook geen spanning in deze scènes gezien je als kijker toch weet dat hij zijn Ark zal kunnen veilig stellen. En met een speelduur van 138 minuten ga je hierbij toch een beetje van wriemelen in je stoel. Mijn laatste puntje van kritiek is de vertolking van Methuselah, gespeeld door Anthony Hopkins, die hier toch wat uit de toon valt.

Kortrom, Noah is geen slechte film maar laat iets teveel steken vallen om echt als meesterwerk aanzien te wordenn. Ik respecteer het risico van Aronofsky om dit bijbelverhaal op deze manier te benaderen, maar de hit-and-miss cineast had mits een paar kleine aanpassingen toch een veel betere film kunnen afleveren. Maar de grote thema’s uit de Bijbel zijn ook in deze film aanwezig en tevens ook nog een nieuwe ecologische dimensie. Daarnaast heb je ook nog eens een huiselijk melodrama tussen een vader en zijn geadopteerde dochter, en een psychologische reflectie op een manier die enkel maar door een regisseur als Aronofsky kan gebracht worden. Laat ik ook even de geslaagde muziekscore onderstrepen van Clint Mansell. Hij schreef ook al de muziek van Black Swan (2010). Voor Noah ruilde hij de klassieke inheemse instrumenten in – die je zou verwachten bij een Bijbelverfilming – voor een meer moderne aanpak met elektrische gitaren en synthesizers. Het is Noah voor een publiek van de 21ste eeuw, in ieder geval het ontdekken waard.

Noah is vanaf 13 augustus 2014 beschikbaar op DVD, Blu-ray en Blu-ray 3D. En mcht er al een film zijn waar de 3D eigenlijk geen echte meerwaarde heeft, dan is het deze film wel. Aronofsky zelf wou eigenlijk niets horen van 3D, maar Paramount Pictures (die mannen het een goed idee vonden om een de release van een film op 11 september te promoten met een exploderende wolkenkrabber) heeft achteraf een 3D conversie besteld. Het zal jullie niet verbazen dat er geen audio-commentaar van de regisseur te vinden is op de film, maar er zijn wel een aantal interessante making-off filmpjes.