Groenten uit Balen (2011) *** review

Wat we zelf doen, doen we beter. Zo lijken de Vlaamse filmmakers de laatste jaren erg goed bezig. Ligt het aan hun talent, de steun die ze krijgen, de mogelijkheden? In ieder geval, telkens wanneer er een Vlaamse film uitkomt, ben ik geneigd om het andere aanbod nauwelijks nog een blik te gunnen. Frank Van Mechelen levert met Groenten uit Balen (2011) een ferme brok tragi-komedie van de bovenste plank.

Ondanks dat de context het gewroet in de Vlaamsche klei is, stijgt het verhaal boven alle clichés uit tot een realistisch pakkend entertainend en overtuigend verhaal. De Staking in 1971 in de zinkfabriek Vieille Montagne behoort misschien tot de geschiedenis en nog steeds tot het dagelijkse leven van de streek, als ik vrienden uit de streek hoor die het verhaal maar al te goed op school hebben bestudeerd, zelf had ik er nog nooit van gehoord. Het toneelstuk van Walter Van Den Broeck heb ik ook nooit gezien. Ik weet dus niet of de film slechter is dan het boek, bij wijze van spreken, maar ik weet alvast dat deze film meer dan het ontdekken waard is.

Centraal in het verhaal staat de familie Debruycker. Papa Jan (Stany Crets), zijn vrouw Clara (Tine Bertels), opa (Michel Van Dousselaere) en hun vrijgevochten dochter Germaine (Evelien Bosmans) wonen in een krakkemikkig citéhuisje van de fabriek. Mondje (Rik Verheye) is een goeie vriend van Jan en werkt net zoals bijna heel het dorp in de fabriek. Zijn dochter Alice (Clara Cleymans) is de beste vriendin van Germaine en samen werken ze in de GB in Mol als kassierster. Germaine profiteert van het leven, het is een zelfbewuste eigenzinnige jonge vrouw die zich probeert los te rukken uit het milieu waarin ze vastzit. Het verhaal van de staking wordt ook deels verteld in haar beleving van de feiten.

Korte inhoud: In de fabriek is er grote onrust. De vakbonden onder andere Marcel (Axel Daeseleire) komen in conflict met de arbeiders zoals Kris (Tom Dewispelaere). Het gaat er hard aan toe tot Piet (Lucas Van den Eynde) het voortouw neemt en de leider van de wilde staking wordt. Een staking die gedoemd is om te mislukken. De eisen zijn te hoog, er worden geen premies uitgekeerd, vele arbeiders komen niet rond en moeten het in theorie snel opgeven als er letterlijk nog brood op de plank moet komen. Maar dat is buiten de sociale cohesie, de solidariteit en de volharding van de stakers gerekend. Wanneer ook linkse studenten uit Leuven hun solidariteit komen betuigen, en een van hen een ex-klasgenoot van Germaine blijkt te zijn, wordt ook haar wereld op zijn kop gezet.

Frank Van Mechelen weet de verhaallijn van Germaine en de student Lucas, haar relatie met Alice en de staking heel goed te combineren, net als de stevige meningsverschillen, twijfels bij Jan zelf. Opa vindt de staking een schande, zijn vrouw Clara weet in den beginne ook niet wat het allemaal moet betekenen, Jan zelf wordt bovendien nog eens onder druk gezet van zijn collega’s en de studenten zien in hem de perfecte tussenpersoon tussen hen en het proletariaat. Knap die tegenstelling tussen het romantische beeld dat de studenten hebben en de rauwe werkelijkheid waarin de arbeiders zich proberen te handhaven. Iets wat ook Germaine in haar relatie met Lucas maar al te zeer aanvoelt en dat frustreert haar enorm.

© Kinepolis Film Distribution

De vertolkingen zijn ronduit schitterend. De staking wordt geen moraliserend betoog, er wordt er niets met stevige stroop oversmeerd, het is enorm goed uitgebalanceerd. De kijker voelt mee met Jan die in feite niet echt veel voelt om te staken onder druk van zijn familie, maar tegelijk voelt de kijker aanvankelijk Jan ook deels als een lafaard en zijn evolutie. Tine Bertels als vrouw achter de man, als echtgenote en als moeder, komt enorm naturel over. De arbeiders zelf met hun ruwe harige koppen, de jaren zeventig, prachtig in beeld gebracht alsook de frivole kleurige kleedjes van de dames. Om maar van het oude GB-logo te zwijgen of die grote ronde Dash-tonnen, waar mijn moeder indertijd onze legoblokken en ander speelgoed in opborg. En tijdens logeerpartijtjes bij de oma piste ik nog in een identieke pispot.

Openbaring is Evelien Bosmans, dit jonge talent dat we vooral kennen uit de serie “Rang 1”, overtuigde me daar niet, wegens een nogal aanstellerige seuten-rol, maar hier zet ze als Germaine een ongelofelijk sterk karakter neer, charmerend, overtuigend en vooral een personage dat alle clichés die de studenten hebben over ‘het proletariaat’ ontkracht met haar wilskracht, eigenzinnigheid, haar besef en haar dromen. De cameo’s die Frank Van Mechelen in zijn film steekt zijn ook een leuke vondst. De film draait momenteel in de bioscoop, dus allen daarheen.