Memento (2000) **** Blu-ray review

Jonathan Nolan kwam op een geweldig idee voor een kortfilm genaamd Memento Mori (part 1, part 2 & part 3), waarin het hoofdpersonage te maken zou hebben met het verlies van zijn korte geheugen (bekend als anterograde amnesie). In deze film horen we een voice die het verhaal vertelt van Earl die ontwaakt in een witte kamer, omringd door notities, en elke dag opnieuw probeert uit te zoeken hoe hij daar is terecht gekomen. Hij heeft ook verschillende tatoeages op zijn lichaam. Zijn vrouw zou verkracht en vermoord zijn, en ondanks zijn probleem wil hij achterhalen wat er precies is gebeurd. Samen met zijn broer Christopher Nolan besloten ze er een volwaardige psychologische thriller van te maken. En toen kwam er Memento (2000).

Korte inhoud: Verzekeringsagent Leonard Shelby (Guy Pearce) heeft door de moord op zijn vrouw een beschadigd kortetermijngeheugen opgelopen, maar is vastbesloten de dader te vinden en te doden. Daartoe moet hij alle informatie die hij tegenkomt zo snel mogelijk opschrijven en foto’s maken van mensen waarvan hij denkt dat ze iets met de zaak te maken hebben. Om iedere ochtend aan zijn missie herinnerd te worden, heeft hij op zijn lichaam tatoeages met krachtige spreuken als ‘vind hem en dood hem’ aangebracht. Leonard ontleent zijn identiteit alleen aan zijn daden, niet aan zijn herinneringen. Dat verschrikkelijke lot probeert hij te ontkennen door als een machine door het leven te razen, van hotel naar hotel reizend, op zoek naar wraak. Tijdens zijn zoektocht maakt hij kennis met de mysterieuze femme fatale Natalie (Carrie-Anne Moss) en Teddy Gammell (Joe Pantoliano), die hem willen helpen of listig gebruik maken van zijn beperking.

Memento kenmerkt zich door de omgedraaide chronologie van gebeurtenissen, net zoals later ook de thriller Irréversible (2002) werd opgebouwd. Het verhaal begint dus met het einde van Leonards zoektocht naar de dader, en laat vervolgens alle scènes van het eind tot het begin zien. Als het laatste puzzelstukje op zijn plaats valt is het verhaal pas in zijn totaliteit te vatten. Als enige afwijking op deze structuur is de chronologische opbouw van de flashbacks, gefilmd in zwart-wit, over een andere man met geheugenverlies. Leonard herinnert deze man nog van voor de moord op zijn vrouw. De ironie van het leven heeft er nu voor gezorgd dat Leonard nu ook met zijn geheugen last heeft.

De omgekeerde chronologie is niet zomaar een gimmick, maar help de kijker om zich te identificeren met het hoofdpersonages, die het leven ook maar in flarden te zien krijgt en niet altijd weet wat de verbanden zijn tussen de personages en de gebeurtenissen. Je verduurt dezelfde onzekerheid en bent onderworpen aan dezelfde fragmentarische kennis als die van Leonard. Op een gegeven moment begin je niet alleen te twijfelen aan de andere mensen om je heen, maar ook aan jezelf. Iedereen heeft immers de natuurlijke neiging om zak te gaan interpreteren en het geheugen is misschien ook maar een verzameling van persoonlijke interpretaties. En het zalige plot in Memento zet dat enkel maar in de verf. Je moet moderne film noir (post noir) dus ook absoluut een paar keer zien om te zien welke puzzelstukjes je allemaal over het hoofd hebt gezien

© Universal Pictures Home Entertainment

Maar je wordt niet alleen in het verhaal gezogen door het plot, maar tevens door sterk acteerwerk van de drie hoofdpersonages (Guy Pearce, Carrie-Anne Moss en Joe Pantoliano), de uitstekende montage van Dody Dorn en de strakke regie van Christopher Nolan die met de tweede langspeelfilm begint aan zijn onfeilbaar regie-parcours (Batman Begins, The Prestige, Insomnia, The Dark Knight, Inception). Met weinig middelen in mekaar gestoken (5 miljoen dollar en 25 opname dagen), maar des te meer overtuigend als film die het thriller-genre op zijn kop zet. En in een periode waarin Hollywood ons om de oren slaat met remakes, prequels en sequels zijn dergelijke originele films een rariteit.

Memento kreeg in 2002 twee oscarnominaties (beste scipt en beste montage), maar kon er spijtig genoeg geen verzilveren. De blu-ray van de film wordt door Universal uitgebracht op 29 september 2011, spijtig genoeg zonder extras. Maar de film op zich volstaat zeker om deze uitgave binnen te halen in 1080p kwaliteit. Het is een uitstekende prent die weinig steken laat vallen, ook al is het plot zo ingewikkeld dat foutjes bijna niet uit te sluiten zijn.