American Graffiti (1973) **** Blu-ray review

De beste George Lucas film is niet de eerste Star Wars film, en nog minder de 3 prequels, maar wel zijn tweede langspeelfilm American Graffiti (1973), die zopas werd uitgebracht op blu-ray. Daar waar THX 1138 (1971) eerder een stijloefening was in dystopische science fiction, is American Graffiti een stuk persoonlijker en weerspiegelt op een treffende manier de culturele en sociale context van zijn hoofdpersonages. Hoewel het een blik is op de Amerikaanse jeugd in de 60’ties met de drive-ins en de glimmende hot rods, heeft het een universeel karakter, en gaat de film over jongeren op een kantelmoment in hun leven.

De ongedwongen filmstijl die hij hanteert, en die open stond voor improvisatie, gaf de mogelijkheid aan de acteurs om hun personage beter te ontwikkelen en meer kleur te geven. Daarnaast is deze feel-good-movie meteen ook een stuk toegankelijker voor het publiek, die met volle teugen kan genieten van de nostalgie en de spontane humor. De Amerikaanse 60’ties was een periode vol optimisme, met een gezonde competitiegeest en deze zaken druipen van het scherm terwijl de hot rods voorbij vliegen op 50’ties rock’n’roll muziek. Het is zonder twijfel ook een stuk autobiografisch. Een regisseur die niet in dat milieu en in die periode heeft geleefd, zou nooit die kleine details kunnen weergeven. Hetzelfde kan je tevens zeggen van The Three of Life (2011) van regisseur Terrence Malick. En het zijn die kleine details die de rijkdom maken van de film.

Korte inhoud: Twee jongens, Curt (Richard Dreyfuss) en Steve (Ron Howard), staan op het punt om te gaan studeren. Beiden hebben ze twijfels. Ze brengen een laatste avond door waarin ze elk avontuur mogelijk proberen te hebben voor het ochtend is, en ze moeten beslissen over de rest van hun leven. Daarnaast zien we ook een stoere James Dean figuur genaamd John (Paul Le Mat) die nog lang niet volwassen is en wiens interesse vooral uitgaat naar mooie auto’s en knappe meisjes. Terry ’the Toad’ (Charles Martin Smith), een volgzame jongen die zijn uiterlijk niet mee heeft en hard op zoek is naar een vriendin.

American Graffiti is een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Deze coming-to-age classic heeft heel wat carrières opgestart, niet alleen deze van de George Lucas, Richard Dreyfuss en Ron Howard, maar ook voor Harrison Ford, Bo Hopkins en Cindy Williams die allen een tijdloze acteerprestatie hebben neergezet. Maar het was ook de start voor honderden crewleden en producenten, met name Francis Ford Coppola die toen net The Godfather had gefilmd. het is spijtig dat Lucas nooit meer in staat was om zo goed zijn karakters neer te zetten als in deze prent.

© Universal Pictures Home Entertainment

American Graffiti kan je niet vergelijken met een andere gelijkaardige films. Hij is meer volwassen dan een Happy Days of een Grease (1978), maar blijft het nooit echt nazinderen zoals een Rebel Without a Cause (1955) of een West Side Story (1961). American Graffiti heeft hiervoor net iets te weinig drama, en nestelt zich in de naïviteit die zo kenmerkend was voor die periode. Het is misschien daarom dat de film maar zelden wordt opgenomen in top 10 lijstjes van beste filmklassiekers. Nochtans was het een heel avantgarde film in die tijd met een complex script met 4 verhaallijnen die door mekaar liepen en een heel documentaire shoot.

American Graffiti was een enorm succes en had tevens de grootste box-office return ooit. De film had een productiebudget van ongeveer 750’000 dollar, maar haalde tijdens zijn bioscoop-release een slordige 115 miljoen op en nog eens 55 miljoen tijdens zijn video-release. En dankzij dit enorme succes heeft George Lucas ook zijn Star Wars film kunnen maken. Universal heeft toen de grootste vergissing begaan uit hun bestaan. Ze hadden met George Lucas een two-picture deal, voor American Graffiti én Star Wars. Maar de studiobonzen waren niet tevreden met American Graffiti en geloofden niet in het science-fiction project. De studio 20th Century Fox geloofde er wél in en dat bracht hen op termijn meer dan 4 miljard dollar op. George Lucas en James Cameron hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat 20th Century Fox de grootste filmstudio werd in de wereld ver voor Universal.

© Universal Pictures Home Entertainment

American Graffiti won twee Golden Globes voor beste muziek en beste komedie; en werd ook genomineerd voor vijf Oscars, waaronder de Oscars voor beste film en beste regisseur. Maar het was The Sting (1973) die met de Oscar-beeldjes ging lopen. Vreemd genoeg werd de film niet genomineerd voor zijn klank, ook al zit de klankband geniaal in mekaar en is het niet zomaar de aaneenschakeling van rock muziek. Het budget voor de muziek was slechts 80’000 dollar en bijgevolg konden ze maar een beperkt aantal nummers aankopen en hadden ze geen geld voor een echte muziekscore. Maar de klankmensen hebben bijzonder creatief geweest met sound-effects en tevens de rock-nummers op verschillende manieren opgenomen om alles beter te integreren in de film. Mensen met een surround systeem zullen hier zeker van kunnen genieten.

Het is een knappe editie met veel extraatjes. Op de blu-ray kaft staat echter ‘commentary with George Lucas’, maar daarnaast staat tussen haakjes (PiP) – wat wil zeggen Picture in Picture. Met andere woorden: ‘Er is GEEN audiocommentaar van de regisseur over de gehele film, maar wel korte tekst-commentaren tijdens de film.’ Als je het mij vraagt een beetje een lullig alternatief op het ontbrekende audio-commentaar. Anderzijds is er wel een interessante making-off met George Lucas die vertelt over het ontstaan van het filmproject, de productie en de casting, alsook heel wat leuke en interessante interventies van de cast. En ja, George Lucas doet er ook zijn verhaal over de clash met Universal die niet geloofde in American Graffiti en er op de koop toe 5 minuten wou uitknippen (iets waar ze na het succes van Star Wars op terug keerden). Dit commentaar-stukje hebben ze in deze Universal blu-ray uitgave gelukkig ‘niet’ geknipt.