Black Swan (2010) **** Blu-ray review

Be Careful of What You Wish For zou de slagzin kunnen zijn van Black Swan (2010), de nieuwe prent van Darren Aronofsky die deze week genomineerd werd voor een Oscar in de categorie Beste Film (hier de
poster).

Naast de regisseur heeft ook actrice Natalie Portman een Oscarnominatie op zak voor haar vertolking van Nina Sayers, een balletdanseres die zo graag de zwarte en witte zwaan wil spelen dat ze er mentaal ziek van zal worden. Het verhaal kwam van Andres Heinz en werd tot scenario bewerkt met de hulp van Mark Heyman (The Wrestler) en John J. McLaughlin.

Korte inhoud: Black Swan volgt het verhaal van Nina (Natalie Portman), een ballerina in een balletgezelschap in New York City. Haar leven, net zoals dat van iedereen in dit beroep, staat volledig in het teken van de dans. Ze woont samen met haar moeder Erica (Barbara Hershey), die ooit ballerina was. Ze steunt de professionele ambities van haar dochter op zeer fanatieke wijze. Wanneer de artistiek directeur Thomas Leroy (Vincent Cassel) besluit de prima ballerina Beth Macintyre (Winona Ryder) te vervangen voor de eerste productie van hun nieuwe seizoen, ‘Het zwanenmeer’, is Nina zijn eerste keuze. Maar Nina heeft een rivale: een nieuwe danseres, Lily (Mila Kunis), die ook indruk maakt op Leroy. ‘Het Zwanenmeer’ heeft een danseres nodig die zowel de witte zwaan met onschuld en elegantie kan spelen als de zwarte zwaan, die staat voor bedrog en sensualiteit. De rol van witte zwaan is Nina op het lijf geschreven, maar Lily is de belichaming van de zwarte zwaan. Terwijl de twee jonge danseressen hun rivaliteit laten uitgroeien tot een vreemde vriendschap, begint Nina haar duistere kant steeds meer te omarmen en tot de zwarte zwaan te transformeren, met een obsessie die haar ondergang zou kunnen betekenen.

Het verhaal is zo intrigerend dat het zonde zou zijn om er teveel over te onthullen. Je moet dit pareltje ontdekken, ook al ben je geen grote fan van ballet. Maar wees gerust, dit is geen Billy Elliot (2000). Deze film tilt het balletdansen naar een compleet nieuw en tevens angstaanjagend niveau. Swan Lake van Tchaikovsky komt op een aangrijpende manier in beeld. Maar het is het soort film die geliefd en gehaat zal worden, ook al is deze veel meer toegankelijk dan bijvoorbeeld een Lars Von Trier prent. Toch laat filmstijl van Aronofsky geen ruimte voor meligheid of romantiek, maar graaft in de diepste zielenroerselen van een jong meisje die met haar fanatieke moeder leeft en wiens leven zich hoofdzakelijk afspeelt op de balletschool. Ik had er geen idee van dat een film over ballet zo erotisch en pervers kon zijn, en tevens zo huiveringwekkend.

© 20th Century Fox Home Entertainment

Het acteerwerk van Natalie Portman is wederom uitstekend. En het waren geen gemakkelijke scènes die Aronofsky haar had voorgeschoteld. Ondermeer een scene waar Portman moest masturberen. Een episode waar de actrice met enige verlegenheid terug op blikt: “Mijn gêne was even groot tijdens de opnames als toen ik de film bekeek terwijl mijn ouders naast me zaten”, zei ze in een interview met MTV. En er zat ook een lesbisch onderonsje met Mila Kunis. “Toen we samen naar de film keken, heb ik mijn vader gevraagd niet naar die scène te kijken. Geen enkele vader moet zijn dochter dat zien doen”, voegde Portman eraan toe. En op de set was het niet eenvoudig voor de actrice. Black Swan had een productiebudget van slechts 13 miljoen dollar (ietsje meer van het budget van een Belgische langspeler) en voor een Amerikaanse productie waar niet kan gesjoemeld worden met de lonen van de crew, is dit peanuts. Zeker voor de ambitieuze prent die Aronofsky wou maken. Bijgevolg moest Portman haar trailer inleveren in ruil voor een dokter op de set. En die was nodig, want ze hield er een gekneusde rib en een kleine hersenschudding aan over.

© 20th Century Fox Home Entertainment

Maar ook de uitstraling van Vincent Cassel is uitmuntend, zoals we dat van hem gewend zijn. Hij is tevens perfect gecast als de ballet-meester, met zijn Frans-accent en zijn imponerende gestalte, die als een echte controle-freak zijn dansers met heel wat seksuele spanning begeesterd. Enkel Mila Kunis viel bij mij uit de toon. De actrice is knap, bekijk haar pics, maar in deze film merk je toch dat ze op acteervlak niet weet te overtuigen. Haar rol komt nauwelijks uit de verf. Anderzijds passen de twee aantrekkelijke dames goed bij mekaar. Ik denk dat ze samen amper 100 kilo wegen en hebben beiden een indringende en mysterieuze blik.

© 20th Century Fox Home Entertainment

De fotografie van de Filippijnse Matthew Libatique opnieuw om van te smullen, die bengelt tussen met hallucinerende beelden in een discotheek, esthetische topshots in de balletschool en ingetogen drama tussen moeder en dochter. En dat allemaal zonder 3D-effecten. Libatique is ook genomineerd voor een Oscar, maar hij moet het opnemen tegen stevige concurrenten. De muziek van Clint Mansell maakt mooie variaties op het werk van Tchaikovsky en dompelt de film onder in die hallucinante wereld, door de track achterstevoren te spelen. Het heeft meteen een twisted kantje aan de film.

Het verhaal zelf is vrij eenvoudig. Ik bedoel, het meisje die de zwaan incarneert in haar echte leven is niet meteen de meest complexe metafoor die je kan bedenken. De weg die ze volgt naar haar doel heeft ook niet zoveel bochten en kronkels, enkel wat obstakels die haar tot het uiterste zullen drijven. Het personage van Nina is in essentie niet zo’n boeiend personage, zelfs een beetje een saai iemand, maar het zijn de omstandigheden die alles heel aangrijpend maken. Ook ten gevolge van de sterke vertolking ga je meteen meevoelen met haar, en ook al gaan we naar een verschrikkelijke finale, zijn we vreemd genoeg tevreden met haar gerealiseerde prestatie. De film heb ik gezien nadat ik mijn top 10 had samengesteld, maar deze film verdient uiteraard ook een plaats aan de top in de lijst. En ja, er zullen wel een paar Oscars vallen voor deze prent.