Nog maar zelden kom je dergelijke films tegen die een heikel thema zoals abortus op zo’n volwassen manier weet te benaderen en toch nog een adembenemende film kan afleveren. Meestal heb je te maken met moraliserende films zoals The Cider House Rules (1999) of Knocked Up die meestal nooit tot de essentie komen, maar abortus snel afdoen als iets mensonterends. Maar deze 4 Months, 3 Weeks & 2 Days (2007) probeert geen pro of contra abortus verhaal op te hangen, maar start al van in het begin met een jonge vrouw die kost wat kost een abortus wil. Je weet dus niet welke pijnlijke discussies hieraan vooraf gegaan zijn, maar de film focust op de dramatische gevolgen van deze beslissing. De vrouw leeft namelijk in een land waar abortus illegaal is en er straffen op staan van 5 tot 10 jaar.
Korte inhoud: We bevinden on in het Roemenië van 1987, ten tijde van de laatste dagen van het communisme. Otilia (Anamaria Marinca) en Gabriela ‘Gabita’ Dragut (Laura Vasiliu) zijn studentes; ze delen een kamer in Boekarest. Găbiţa is zwanger. De meisjes maken een afspraak om een zekere heer Domnu’ Bebe (Vlad Ivanov) te ontmoeten in een goedkoop hotel. Hij zal Găbiţa’s illegale abortus uitvoeren. Maar Bebe weigert het geld van de studentes en wil betaald worden door een wederdienst.
De Roemeense regisseur en scenarist Cristian Mungiu is heel kritisch tegenover de recente geschiedenis van zijn land, en dat is ook iets wat je niet alle dagen aantreft. En het is geen simpele zaak om de analyse te maken van iets wat men eigenlijk liever wil vergeten. Twee jaar geleden was er een gelijkaardige film, Das Leben Der Anderen (2006), die de praktijken van de geheime dienst uit de doeken deed. Het zijn in ieder geval twee films die de noodzaak aankaarten van de regels te breken, en in een autoritaire omgeving als deze zijn er heel wat regels te breken.
De visuele stijl zorgt voor een constant beklemmend en claustrofobisch gevoel. Als kijker bevinden we ons in de schoenen van het hoofdpersonage met een schoudercamera die alles schijnt te aanschouwen van op redelijk dichte afstand. Het realisme is de film wordt nog versterkt doordat er bijna niet wordt geknipt. We zien bijvoorbeeld een tien minuten lange eetscène waar alles wordt gefilmd vanuit één statisch standpunt, en in een andere scène zien we personages die in een kamer rondlopen met een camera die zonder te knippen de acteurs probeert te volgen. Ik beschouw het niet als een Dogma-film, hoewel ook deze prent zoveel mogelijk met natuurlijk licht werkt, bijna geen cuts en muziek vermijdt. Maar alles werd toch gefilmd op dure Kodak 35mm met Zeiss Ultra Prime objectieven. En wees gerust, voor een productiebudget van slechts 600’000 euro is dat een pak geld. Maar de film heeft reeds zijn productiebudget in veelvoud terug gewonnen.
Hoewel de regisseur met zijn visuele stijl, zijn oog voor detail en zijn grondige studie van de karakters zijn er toch een aantal sequenties die met een iets meer ervaren regisseur beter tot hun recht hadden gekomen. Soms verlies je een beetje de aandacht en blijf je op je honger zitten. Ik denk dan bijvoorbeeld aan die fameuze eetscène die ik hierboven heb beschreven, waar 5 minuten net dezelfde informatie had meegegeven en de spanningsboog niet had aangetast. Het is een beslissing van de regisseur die misschien op papier een interessante manier was om de scène aan te pakken, maar het werkt niet. Met dergelijke scènes verliest hij namelijk voor een deel die band met het publiek die hij op een efficiënte manier wist op te bouwen. En zo zijn er nog een paar momenten waar een betere kadrage en montage de filmervaring had kunnen bevorderen.
Zoals ik in mijn inleiding heb verteld wil de film geen morele les verkondigen, maar de gevolgen van een systeem in beeld wil brengen, en in die zin vertoont deze film meer verwantschap met een film als Lilja 4-Ever (2002) van Lukas Moodysson of Maria Full of Grace (2004) van Joshua Marston. Het zijn beide exploraties in de grauwe werkelijkheid van de exploitatie van vrouwen. En voor de vertolking van die vrouwen koos de regisseur nieuwe gezichten, en met succes, want het verhaal wint aan geloofwaardigheid. Je gaat volledig mee met de actrices en de film biedt nog maar eens een antwoord aan al die mensen die dachten dat de cinema dood was.
4 Months, 3 Weeks and 2 Days heeft in Cannes terecht de Gouden Palm gewonnen, alsook de award voor Beste Buitenlandse film in Toronto. Vreemd genoeg had het establishment van The Academy geen oog voor de film en werd deze zelfs niet genomineerd. Maar de categorie Buitenlandse Film is al een aantal jaren een dubieuze categorie bij de Oscars. Het is in ieder geval een schitterende prent over abortus die de discussie van ‘kiezen voor het leven’ op de achtergrond schuift, om zo meer ruimte te geven aan een meer menselijk verhaal in plaats van een filosofisch debat. Los van die paar momenten waar de spanningsboog wordt onderbroken is het een buitengewoon confronterende film.
Beoordeling: 4 / 5
Recensie door Dave op 8 december 2008
