The Manchurian Candidate (2004) *** Blu-ray review

Regisseur Jonathan Demme (Silence of the Lambs, Philadelphia) heeft ons vroeg verlaten, maar hier was nog een remake van The Manchurian Candidate uit 1964 van regisseur John Frankenheimer. Een klassieker uit het “cold war”-genre. Deze The Manchurian Candidate (2004) is een beetje geüpdatet. Zo komen de soldaten niet uit de Koreaanse oorlog, maar wel uit de Golf Oorlog, en zo meer. Hoe dan ook, deze film was bij een tweede visie beter dan wat ik eerder vond.

© Paramount Home Entertainment

Korte inhoud: Het verhaal begint bij groep soldaten die in Koeweit hebben gevochten met iemand die tot vice-president werd gepromoveerd omwille van zijn heroïsch gedrag tijdens de oorlog. En daar precies wringt het schoentje, wanneer de soldaten Ben Marco (Denzel Washington) en Al Melvin (Jeffrey Wright) zich wel de feiten herinneren, maar uiteindelijk weer niet. Het is alsof ze telkens met dezelfde bewoordingen kunnen spreken over de daden van vice-president Raymond Shaw (Liev Schreiber) met zijn dominante moeder Eleanor (Meryl Streep) als puppetmaster op de achtergrond, en die blijkbaar banden heeft met een Manchurian Global Corporation. Marco denkt dat ze gebrainwasht zijn geweest en dat de presidents-kandidaat niet de man is die zij hadden leren kennen.

Het verschil met de vorige versie is dat het deze keer niet gaat over de infiltratie van communisten in het Witte Huis, maar wel over malafide organisaties die macht verwerven door bepaalde mensen te bewerken met bio-technologische ingrepen. Er zit hier misschien zelfs een vleugje Scientology vrees in. Het sterke aan deze trailer is dat het geen schrik heeft om met actuele ideeën te spelen, en dat maakt de film des te relevanter. Het resultaat vind ik zelf nog zo slecht niet. Denzel is aan aanwinst en zijn vertolking trekt je meteen in de intrige, meer dan bij het origineel met Frank Sinatra. In plaats van communistische hersenspoeling hebben we nu te maken met Manchurian Global, een multinational die soldaten ombouwt tot wandelende moordmachines. Van Sovjet-Unie naar corporate America.

Washington levert hier naar goede gewoonte weer een unieke prestatie af. Hij speelt Marco als een man op het randje van de afgrond, iemand die niet meer weet wat echt is en wat niet. Washington onderging een fysieke transformatie en verloor voor de rol een pak kilo’s. En het was geen simpele rol van een protagonist die half gek is maar toch geloofwaardig blijft. Schreiber als Raymond Shaw is het tegendeel: koud, gecontroleerd, maar met net genoeg menselijkheid om medelijden op te wekken. De scènes waarin hij vecht tegen zijn programmering zijn hartbrekend en angstaanjagend tegelijk.

Maar de echte ster van deze film? Streep als Eleanor Shaw. Jezus, wat een vertolking. Streep creëert een personage dat zo manipulatief, zo meedogenloos ambitieus is dat je bijna bewondering krijgt voor de pure boosaardigheid. Haar Eleanor is Hillary Clinton, Lady Macbeth en de heks uit Snow White and the Seven Dwarfs (1937) in één persoon. Elke scène waarin ze verschijnt, kruipt de spanning de kamer in.

Demme, de man die ons eerder The Silence of the Lambs (1991) gaf, weet hoe je een psychologische thriller moet maken. Hij gebruikt close-ups zoals een chirurg zijn scalpel gebruikt: precies en dodelijk effectief. De camera gaat zo dicht op de gezichten van de acteurs dat je hun angst bijna kunt ruiken. De flashback-sequenties naar de hersenspoeling zijn magistraal gefilmd. Demme laat zien hoe de herinneringen van de soldaten worden gemanipuleerd zonder in goedkope special effects te vervallen. Het voelt claustrofobisch aan, alsof je zelf in die kamer zit waar de waarheid wordt weggenomen. Waar de film echt in slaagt, is het vertalen van de paranoïa van de jaren ’60 naar de 21ste eeuw. In plaats van rode gevaar hebben we nu het corporatieve gevaar. Manchurian Global is geen subtiele metafoor, het is een vuistslag in het gezicht van iedereen die ooit heeft getwijfeld aan de macht van multinationals in de politiek. De film kwam uit in 2004, net voor de presidentsverkiezingen tussen Bush en Kerry. De timing was perfect, of verschrikkelijk slecht, afhankelijk van je perspectief. Demme maakt duidelijk dat hij niet veel vertrouwen heeft in het Amerikaanse politieke systeem, en dat vertrouwen is er sindsdien niet beter op geworden met Trump en zijn miljardairs posse.

Cinematograaf Tak Fujimoto (die ook The Silence of the Lambs deed) zorgt voor beelden die de paranoia versterken zonder overdreven artistiek te worden. De kleurenpallet is gedempd, alsof er een sluier over de werkelijkheid ligt. Perfect voor een verhaal over gemanipuleerde waarnemingen. De montage van Craig McKay houdt de spanning erin zonder hectisch te worden. Elke cut voelt noodzakelijk, elke overgang dient het verhaal. Da’s vakmanschap. De film heeft wel zijn zwakke punten. Sommige plot twists zien je van kilometers ver aankomen, en af en toe wordt de metafoor zo dik aangezet dat je er bijna in verdrinkt. Ook duurt de film iets te lang. Een kwartier eraf had geen kwaad gekund. De action-sequenties voelen soms wat geforceerd aan, alsof Demme dacht dat hij meer spektakel moest leveren voor het publiek. Die man kan perfect spanning opbouwen met dialoog en camera-werk; hij heeft die explosies niet nodig.

The Manchurian Candidate is dat zeldzame beestje dat eigenlijk een overbodige remake is, maar desondanks iets toevoegt aan het originele werk. Demme neemt de kracht van het origineel en past het aan voor een nieuwe generatie, zonder de scherpte te verliezen. Het is een film die je aan het denken zet over macht, manipulatie en de vraag hoe ver je kunt vertrouwen op je eigen herinneringen. In een tijd van fake news en alternative facts voelt dat nog altijd akelig relevant aan. Op de Blu-ray van The Manchurian Candidate vinden we de audio-commentaar van Jonathan Demme en co-scenarist Daniel Pyne. Er is een making-off reportage, naast 5 deleted scenes en nog wat outtakes mét commentaar van de regisseur. We vinden er ook de screentest van liev schreiber. Op 22 juli 2004 kwam de film uit in de bioscoop.